Дзед зарагатаў.
— Ах, мае разумнікі! — сказаў ён.— На такую справу патрэбна рука ад зямлі да неба. Можа, калі-небудзь вырасце такая аграмадная, магутная ручышча, а пакуль што параспаць. Заўтра, браткі, раскажу вам пра Дзіда-дзедавых гасцей.
Дзіда-дзедавы госці
Не шукаў наш Дзіда-дзед славы. Хацеў ён спакой нажыць у роднай дуброве. Ён, хай ззяе імя яго, не любіў грукату-стукату. Але пані Сарачынская захацела сыпнуць на Дзіда-дзедавыя вушы яшчэ некалькі шышачак. Цьфу! Дзіда-дзед сядзеў і чытаў кніжку аб тым, як змагацца з капусным чарвяком, і раптам ускочыў з месца.
Да яго слыху даплыло разнастайнае «гу-га». З кожнай хвілінай «гу-га» расло і расло. Адзін голас вырас над усімі іншымі, як вялікі баравік над малымі апень камі:
— Табакерка! Табакерка! Табакерка! Дзіда-дзед на гэта з абурэннем заўважыў:
— Пазнаю голас неўміручай Сарокі, трасца ёй у ікнсі! — і зараз жа схамянуўся: — Пры маім становішчы непрыстойна лаяцца... Няхай Сарока ўпадзе ніц ад дзесяці трасавіц! Дарую ёй паганыя старыя звычкі. (Яму было прыемна ў душы, што яна сюды склікае народ.) Трэба адносіцца больш мякка да ўкаранелых звычак і больш цвёрда да ўкаранелых подласцей.
Дзіда-дзед зірнуў у акно.
Да яго хаткі рухалася вельмі шмат народу: рознага ўзросту, рознага адзення, рознага полу і выгляду. Над імі рабіла кругі Сарока і паказвала:
— Вось тут! Вось тут! У гэтай самай хацінцы! У хацінцы сядзіць Заяц. У Зайца за пазухай табакерка, а ў табакерцы заарыштавана Смерць.
Дзіда-дзед таропіў вочы праз маленькую шыбіну. Яму і страшна і ў той жа час прыемна было глядзець на такую грамаду. Ён раптам засаромеўся немаведама чаго. Ў гэту хвіліну ён хацеў праваліцца праз зямлю разам з табакеркай і разам з той красуняй, што нюхае ў табакерцы тытунь.
Вывяла яго з бяды зноў жа пані Сарачынская. Яна сама вызвалася яму ў памочнікі... Перш-наперш яна ў шматтысячнага натоўпу збірала падаруначкі, шэпчучы кожнаму на вуха:
— На капустку пану Зайцу!
Людзі давалі, не шкадуючы. Пані Сарачынская тут жа раздавала сардэчныя падарункі, назначаныя Дзіда-дзеду, розным лясным птушкам. Яны ўсё гэта хавалі па кустах, у дуплах дубоў, па вяршынях высокіх хваін, у балоце, пад мохам і дзе толькі хочаш.
Сабраўшы ў людзей даніну, пані Сарачынская прывяла першымі ў пакой Дзіда-дзеда шаўца Юрку Дратву і паляўнічага, які зусім нядаўна ледзь не прыкончыў Дзіда-дзеда. Паляўнічага звалі Саўка. Юрка Дратва быў маленькі і худы з рэдкай бародкай. Саўка быў высокі, з русымі вусамі і голеным ружовым тварам.
Ля дзвярэй яны абодва збянтэжыліся і гаварылі адзін аднаму:
— Ідзі ты наперад!
— Ты наперад ідзі!
З няёмкага становішча вывела іх зноў жа спрытная пані Сарачынская. Яна ўзяла іх абодвух пад рукі і падвяла к сталу, дзе сядзеў Дзіда-дзед.
— Дзень добры, пан Заяц!
— Дзень добры пану Зайцу!
— Добры дзень! Добры дзень! — ветліва адказаў ім Дзіда-дзед, хаця на паляўнічага вока ў яго было не зусім ласкавае.
Аднак Дзіда-дзеду было прыемна тое, што сам паляўнічы, імя якога ён заўсёды ўспамінаць баяўся, прыйшоў да яго цяпер з чалабіццем.
Гасцей Дзіда-дзед запрасіў сесці такім тонам, нібы яны дваццаць год ходзяць да яго ў госці.
Тым часам Саўка штурхнуў Юрку локцем у бок. Юрка пачаў:
— Мы, высокапастаўлены пан Заяц, прыйшлі зама цаваць наша першае знаёмства добрай дратвай і падзя каваць за... за... за... за...
— За вечны век,— падхапіў пачырванелы Саўка і пацягнуў левай рукой свой правы вус.
— Бо мы,— далей гаварыў Юрка,— заўсёды думалі пра смерць і гэта... гэта... гэта...
— I гэта нам атручвала жыццё,— дапамог яму Саўка.
— Таму,— перахапіў у яго працяг слоў Юрка,— ад шчырага сэрца мы... мы... мы...
— Дзякуем пану Зайцу! — кончыў Саўка. Дзіда-дзед бачыў, што вочы гасцей куды больш красамоўныя за іх словы. I ён прамовіў:
— Навошта дзякаваць? Суседская справа! Надыдзе час, і вы чым-небудзь адслужыце мнё.— I тут жа ён звярнуўся да Сарокі: — Пані Сарачынская!
Дзіда-дзед з Сарокай аб нечым доўга гаварылі шэптам, пасля чаго Сарока выйшла ў сенцы ды пачала адтуль насіць на стол пачастункі: піва, мёд, гарэлку, вішнёўку, булкі, бліны, сыр, масла, садавіну ды ўсяго ўсяго.
— П'ём на хаўтурах Смерці! — урачыста сказаў Дзіда-дзед, калі пані Сарачынская наліла ўсім у кілішкі.— П'ём за вечнае жыццё!
Ад вялікага хвалявання Дзіда-дзед не мог больш слова сказаць.
— За здароўе гаспадара табакеркі! — крыкнуў ІОрка.
— Будзем піць і не тужыць! — стукнуў у рыфму Саўка.