Цар скамарохаў загадаў прывезці сюды на фурманках вопратку і грым. Так было зроблена. Тут жа паставілі палатку, у якую ўвайшлі ўсе скамарохі.
Хутка яны ўсе выйшлі з палаткі ў белых мантыях, на якіх былі вышыты залатымі ніткамі табакеркі і зайчыкі. На галовах екамарохаў былі высокія шапачкі з зайцавымі вушамі з залатой паперы. Наперадзе ўсіх ішоў цар скамарохаў з лірай у руках. За ім ішлі ў рад усе скамарохі з рознымі музычнымі інструментамі. Яны гралі вельмі прыгожа, набліжаючыся да акамянелага каваля, і спявалі ў такт музыцы песню з двух слоў:
Народ змоўк. Змоўкла і Ксаверыха... Вочы яе былі зачараваны гэтым відовішчам.
Цар скамарохаў падышоў блізка да акамянелага Ксаверыя, дастаў з-пад шырокай палы белай мантыі пазалочаную шкляную місачку і даў знак скамарохам.
Усе спыніліся. Змоўкла музыка. Цар скамарохаў перадаў ліру Дзіда-дзеду, а сам пачаў кружыць місачку над галавой Ксаверыя і гаварыць:
— О, Заяц над усімі зайцамі з табакеркай над усімі табакеркамі! Насып у гэту місачку па тры кроплі вес навога ветру з усіх вятроў свету! Налі ў гэту місачку па тры кроплі жывой вады з усіх рэчак, мораў і акіянаў! Насып у гэту місачку іскры з яснага сонца, з поўнага месяца, з дробных зорак і дай усё гэта панюхаць чэснаму кавалю Ксаверыю.
Цар скамарохаў паднёс місачку з парашком супроць сну пад самы нос Ксаверыя. Пры гэтым даў знак скамарохам, і яны заспявалі хорам і зайгралі:
Цела Ксаверыя налілося сокамі жыцця. Каваль уздрыгнуўся, адчыніў вочы, пачаў чхаць, бо Дзіда-дзед прымяшаў тытунь да парашка. Ксаверы азірнуўся за туманенымі вачыма, схапіў абцугамі белую мантыю цара скамарохаў і крыкнуў:
— Плаці, даўганосы каршун, за шаснаццаць новых падкоў і за сто дваццаць восем вухналёў!
Цар скамарохаў, не звярнуўшы на гэта ўвагі, сказаў Ксаверысе:
— Уставай, добрая жонка Ксаверыя! Ты ўжо не ўдава...
Ксаверыха ўзнялася на ногі, схапілася рукамі за абцугі і крыкнула радасным голасам:
— Ачухайся, Ксаверы! Гэта не даўганосы! Асцярожна! Парвеш белую кашулю гэтага слаўнага і шаноўнага кудлатага паніча!
— Га?! — здзівіўся каваль Ксаверы.— Га?! Ксаверыха вырвала ў яго абцугі, шпурнула на зямлю і кінулася мужу на шыю, ашчаперыўшы яго рукамі мацней, чым жалезнымі абцугамі.
— О, мой Ксаверы! О, мой Ксаверы! — крычала яна непрытомным голасам.— Я згатавала аж два саганы бульбяных клёцак з малаком! Я пазычу бочку піва ў добрага суседа! Я пашыла дзецям адзінаццаць новых зрэбных кашуль!
Ад здзіўленых і радасных крыкаў натоўпу шумела ў вушах. Цар скамарохаў даў знак сваім. Скамарохі схапілі палатку ды навоз, самі ўсе ўскочылі на фурманкі і рушылі з усіх сіл — аж пыл задыміў на шырокім гасцінцы.
За скамарохамі гналіся дзесяткі людзей з крыкамі:
— Пачакайце, добрыя людзі! Напоім і накормім! Па-чакай-це!
Наперадзе ўсіх беглі каваль і каваліха і літасці прасілі:
— Півам пачастуем! Клёцкамі! Блінамі! Дзеці нашы падзякуюць вам! Вашых коней падкуём! Новыя шыны на калёсы нацягну! Пачакайце! Мілыя! Родныя! Добрыя! Вясёлыя! Слаўныя! Пачакайце! Па-ча-кай-це!
Скамарохі падкідвалі ўгару свае шапкі ў знак развітання, а коні імчалі іх галопам. За фурманкамі беглі карова, сабака, воўк і леў.
Калі скамарохі схаваліся за гарою, да іх слыху яшчэ плылі з ветрам крыкі «пачакайце!»
Фурманкі павярнулі на лясную дарогу і ехалі доўгі час блытанымі сцежкамі, каб іх не знайшлі. Яны ўцякалі ад славы і почасцей, як ад ворагаў.
Так яны ехалі цэлы дзень. Калі сцямнела, яны спыніліся каля ўзгорка ля чыстай крыніцы. Мужчыны распраглі коней, паставілі палатку, а жанчыны расклалі агонь і рыхтавалі вячэру...
Пан і ксёндз
Дзед на некалькі тыдняў захварэў і не мог далей апавядаць гісторыю Дзіда-дзеда. Калі ён ачуняў, стаяла лютая зіма. Кожную ноч хату заносіла снегам, прыходзілася раніцой пракапваць лапатай сцежку да дзвярэй. Школьнікі вельмі любілі гэтую работу.
Калі спынілася мяцеліца, школьнікі ляпілі з снегу фігуры. Дзед зацікавіўся, выйшаў на двор і запытаўся:
— Гэта хто?
— Цар скамарохаў!
— А той?
— Дзіда-дзед.
— А малая?
— Люсенька!
— А гэта пара?
— Ксаверы і Ксаверыха!
Школьнікі ляпілі слаўных герояў з Дзіда-дзедавай гісторыі. Дзед радаваўся.
— Выйдзе з вас толк, мае дарагія і паважаныя,— хваліў іх дзед.— Зусім магчыма, што знойдзеце качан капусты з шоўкавымі, сярэбранымі і залатымі лістамі. Памятаеце? Я калісьці ўмовіўся з вамі так называць талент. I няхай вас не збівае з панталыку тое, што цяпер, калі я гляджу любую з вашых снежных статуй, вы павінны мне тлумачыць, хто яна. Бо вы толькі пачынаеце...