Выбрать главу
Бедны хлопчык быў загнаны, У бацькоў нялюбы сын, Бо відочныя заганы І меў толькі ён адзін. Не такі, як усе дзеці, Нейкі вырадак, дзіўны, Нёс віну за ўсё на свеце, Вінаваты без віны. З ім і дзеці не дружылі, Не прымалі да гульні, І ў самоце прахадзілі Веснавыя яго дні. І любіў ён адзіноту, Бо так лепей было жыць: Тут ён мог сабе ў ахвоту Песні пець і гаманіць. Вось улетку дык раздольна: Выйдзе з хаты ў поле, луг; Цёпла ўсюды і прывольна, Сонца многа, чысты дух. На каменьчык сядзе ў збожжы, Не схіснецца і маўчыць, Ловіць сэрцам спеў прыгожы, Як жытцо загаманіць, Як зазвоняць, заіграюць Мушкі, конікі, жучкі, І галоўкай заківаюць, - Засмяюцца васількі. Спеў у сэрцы адклікаўся, І так дробненька было, Што Сымонка сам смяяўся, Ўсё смяялася, цвіло. Заміраў тады хлапчынка, І здавалася яму, Што ён знае, як травінка Сваю думае думу, Што гаворыць жытні колас, І аб чым шуміць ячмень,
І чаго спявае ўголас Мушка, конік, авадзень, Што ўгары над срэбрам жыта Пяе жаваранак той Так прыгожа-самавіта, І зачым у высь блакіту Ідзе ветрык пехатой, У высь тую, дзе хмурынкі Над зямлёй плятуць вянкі... Ці ж не мілыя часінкі? Ці ж не слаўныя дзянькі? Замляваў увесь Сымонка, Як увосень жураўлі Крык музычны роняць звонка Над прасторамі зямлі. Шнур жывы, загнуты крукам, Ледзь чарнеецца ўгары, І ўсё стада з -смелым гукам Журавель вядзе стары; Плыўка, згодна ходзяць крылы, Як адно, у тахт адзін – Пакідаюць край свой мілы, Родны кут глухіх лядзін. Шнур знікае, тоне ў багне Мора сіняга нябёс, У прастор і хлопчык прагне: Там другі, напэўна, лёс. І ён доўга, нерухомы, Там стаіць і ўсё глядзіць У край светлы, невядомы, Дзе знікала тая ніць Вольных пташак на ўсю зіму... Ну, прашчайце да вясны!.. Поле, неба прад вачыма, І ўжо крыкі не чутны. Так і жыў ён, гадаваўся, Бы пры сцежцы той гарох: Сам з сабою забаўляўся, Бегаў, бавіўся ў палёх І размовы вёў з жытамі І складаў ён песні дню, З матылькамі, бы з братамі, Час дзяліў свой і гульню.
II
Несупыннай хваляй плыні За парою йшла пара, І прабіла час хлапчыне Гнаць у поле са двара. Ён праслухаў навучанку, Як быць добрым пастухом, Справіў пугу-павіванку, Вузлы вывязаў гурком І пагнаў авечкі ў поле На папары і на ролі. Ён цяпер глядзеў болыл стала: Ён – асоба, пастушок, Нават права меў на сала І на цёплы кажушок. Добра ў полі: волі многа І прастору-шырыні, Вабяць далі там малога, Як прынадныя агні. Што ёсць там, за тым, унь, гаем, Дзе зляглі нябёс вянцы? Новы край і край за краем І краі ва ўсе канцы! І снуецца думка тая, Каб пашырыць свой прастор; Думка ўсюды залятае: За сяло, за хвалі гор І на хмаркі кіне вока, Што, як гусанькі, плылі,