Тады ж Канстанцін пабываў на кафейных плантацыях. «Кафейнае дрэва, — расказваў ён, — заўсёды цудоўнае, ці пакрыта яно белымі злёгку пахучымі кветкамі, ці цёмна-чырвонымі ягадамі. Я ніколі не бачыў на дрэве насякомых альбо якую-небудзь хваробу».
Таму-сяму з чытачоў можа падацца, што ўсе гэтыя вандроўкі былі нечым накшталт нашых загарадных прагулак. Але гэта вялікая памылка. Зямля тая зусім не нагадвала рай зямны. Гушчар, створаны высачэзнымі дрэвамі, хмызняком, паўдзікімі ліянамі, якія ўсё пераплятаюць. Пад яго шатамі адчуваеш сябе, нібы ў парылцы. А жывёлы! Прычым не толькі пантэры ды кракадзілы, але i розная «дробязь», такая, як электрычны вугор ці рыбкі піраніі, якія стаяй за дзве хвіліны начыста абгрызаюць быка, ці драўляныя піяўкі, «вогненныя мурашкі», кляшчы, разнастайныя віды мух i крывасоснай машкары… A змеі!
У сваіх успамінах Ельскі прыгадвае два здарэнні, што адбыліся з адным жандарам. Ён піша: «У Сен-Ланц быў такі выпадак: плывучы па рацэ (на лодцы. — М.Б.) разам з каланістамі, жандар убачыў у вадзе велізарную змяю, боамурына, i забіў яе. Калі здымалі шкуру, у страўніку ўдава знайшлі мятровага кракадзіла…» Даўжыня гэтай змяі была 7 метраў, аб чым пасля яе вымярэння i быў складзены дакумент. У другім выпадку гэтаму жандару пашанцавала значна менш. Аднойчы ён падстрэліў качку i палез за ёю ў ваду. Раптам яго схапіла за плячо змяя i пачала цягнуць у вір. Жандар з вялікай цяжкасцю вырваўся, але пазней з перапуду захварэў малярыяй i лячыўся ў Кайенскім шпіталі, дзе i пазнаёміўся з ім наш зямляк. Па словах Ельскага, сляды зубоў змяі засталіся на плячы жандара на ўсё жыццё.
Але былі ў Гвіяне i з'явы, якія Канстанцін пераносіў са значна большай цяжкасцю. Яго з першых дзён уразіў кантраст — купка ашалелых ад свайго багацця плантатараў i асноўная частка насельніцтва калоніі, якая жыла ў крайняй галечы. Негры, кітайскія кулі, мулаты, белыя катаржнікі — усе яны, хто за мізэрны заробак, хто зусім бясплатна, працавалі на плантациях. Але найгоршым было становішча індзейцаў. Ельскі з горыччу пісаў аб тым, як на каранных жыхароў гэтай зямлі рабіліся самыя сапраўдныя аблавы, быццам на дзікіх жывёл.
Сам жа Ельскі вельмі пасябраваў з індзейцамі. Ён задарам лячыў ix у час сваіх далёкіх падарожжаў, дзяліў з імі ўсе цяжкасці i нягоды. Яны плацілі яму шчырай удзячнасцю. Колькі рэдкіх жывёл здабылі туземцы для «добрага белага» (так называлі яны між сабой Канстанціна)! Ельскі гасцяваў у ix вёсках, неаднойчы накіроўваўся разам з жыхарамі на лоўлю чарапах, нават удзельнічаў у паляванні на акул. Наш зямляк высока цаніў здольнасці індзейцаў, бачыў у ix паўнацэнных людзей, якія маюць усе правы на свабоднае жыццё, здзіўляўся ix незвычайнай прыстасаванасці да паўднёваамерыканскіх джунгляў. Даследчык сцвярджаў: «Яны могуць дастаць у лесе літаральна ўсё, бо ведаюць карысныя ўласцівасці кожнай расліны i кожнага дрэва». Ельскага непакоіла тое, што індзейцаў становіцца ўсё менш i менш i яны «гінуць, таму што знаёмяцца з цывілізацыяй пры пасрэдніцтве сквапных купцоў, якія за гарэлку набываюць усё, што індзеец можа здабыць».
У Гвіяне Ельскі прабыў звыш чатырох гадоў, а затым накіраваўся ў Перу, дзе планаваў павялічыць свае калекцыі. У гэтай краіне ён правёў дзесяць гадоў. На працягу гэтага часу нястомны даследчык вывучаў фауну наваколля сталіцы Перу Лімы, дзе ён жыў, неаднойчы пераходзіў цераз Кардыльеры, разам ca сваім земляком Янам Штольцманам даследаваў вярхоўе Амазонкі.
Вядомы перуанскі вучоны Антоніа Раймондзі звярнуўся да яго з просьбай прыняць удзел у стварэнні i працы прыродазнаўчага музея ў Ліме. У гэты ж час наш зямляк адкрыў сакрэт кітайскай тушы, удасканаліў спосаб захоўвання насякомых, апісаў звычаі i абрады жыхароў Паўднёвай Амерыкі, падтрымліваў цесныя сувязі з мноствам еўрапейскіх музеяў, навуковых дэнтраў i асобных вучоных.
У 1878 годзе ў сталым узросце даследчык вяртаецца ў Еўропу. Пасля нядоўгага знаходжання ў Варшаве ён перабіраецца ў Кракаў i ўладкоўваецца захавальнікам калекдый мясцовай Акадэміі навук. Адначасова выкладае на вышэйшых жаночых курсах прыродазнаўства ў Прамысловым музеі.
У 1883 годзе К. Ельскі ажаніўся ca сваёй стрыечнай сястрой Е. Корсак. Вядомасць, багацце, сям'я. Здавалася б, што яшчэ трэба чалавеку? Але вечнаму вандроўніку ціхае сямейнае жыддё было нясцерпным. Ён удзельнічае ў геалагічных экспедыцыях у Брэтань i Далмацыю, апрацоўвае матэрыялы сваіх падарожжаў i даследаванняў. На аснове пісем i дзённіка піша ўспаміны i марыць убачыць будучую кнігу.