— Zamiast żartować, lepiej przygotujcie się do łowów — polecił Smuga. — Tylko patrzeć powrotu Nucziego. Sprawdźcie liny, zajmijcie się psami. Pan Pawłow nie lubi się uganiać za tygrysami, więc chyba jak zwykle zostanie w obozie na straży?
— Wy tu naczalstwo [17], więc wasza wola! Już ja dobrze przypilnuję obozu — zgodził się Pawłow.
— A przy okazji poszperam w jukach — mruknął bosman do Tomka.
— Zamknij buzię na kłódkę, panie Brol — szepnął Tomek. — Czy koniecznie chcesz zwrócić na siebie jego uwagę?
Pan Brol, czyli bosman Nowicki, zaklął pod nosem, lecz zostawił agenta w spokoju, zwłaszcza że Wilmowski zawołał wszystkich na poranny posiłek.
Syberyjskie polowanie
Nuczi wrócił, nim skończyli śniadanie. Według jego relacji « tygrysica z dwoma małymi znajdowała się w odległości około trzech kilometrów od obozu. Szybko uzgodnili plan polowania. Bosman z Udadżalaką mieli strzałami odpędzić tygrysicę od potomstwa, natomiast Nuczi, jego trzej synowie, Tomek, Smuga oraz Wilmowski powinni osaczyć kociaki. Pawłow, jak uprzednio ustalono, podjął się roli strażnika obozu.
Wkrótce ruszyli w tajgę. Na przedzie kroczył Nuczi, za nim jego synowie z trzema psami na smyczy, a potem reszta łowców z czterema ogarami. Tomek zamykał pochód, szedł tuż za bosmanem.
Im dalej zagłębiali się w ostęp, tym wędrówka stawała się bardziej uciążliwa. Ledwie widoczny kręty ślad ścieżyny często ginął w gąszczu krzewów głogu, cierni i jałowca, oplatanych goścem-powojnicą, zwaną przez Jakutów [18] “sieciami diabła”. Czasem musieli nakładać drogi, by obejść zwalone przez wiatr drzewa. W cienkiej warstwie gleby leśne olbrzymy nie mogły zbyt głęboko zapuszczać korzeni, toteż kładły się pokotem pod podmuchem wichury i tworzyły trudne do przebycia zapory. Niekiedy stanowiły je wiekowe drzewa. Nadżarte próchnicą same padały na ziemię jakby w bałwochwalczym pokłonie przed wszechwładnym czasem.
Ogrom dziewiczej tajgi budził w sercach ludzkich lęk przed czymś nieznanym, kryjącym się w jej głębi. Na pozór wydawała się ponura i milcząca, lecz baczny wzrok łowców co chwila odczytywał jakąś nową tajemnicę. Tuż przy ścieżce pod spróchniałym zwalonym pniem znajdował się barłóg niedźwiedzi. Nieco dalej, na małym pagórku, zadomowił się żarłoczny bunduruk [19], jeden z najmniejszych na świecie drapieżników. Właśnie na uschłych gałęziach przewróconego dębu przewietrzał swoje przysmaki: grzybki, korzonki i orzechy, których zapasy gromadził nieraz na dwa lata. Za pagórkiem wiła się ścieżka wydeptana przez jelenie, w rozłożystej lipie wokół sporej dziupli krążyły pszczoły — tam na pewno można znaleźć aromatyczny leśny miód.
Tomek ciekawie rozglądał się po ostępie. W tę stronę tajgi zapuszczali się po raz pierwszy. Nuczi prowadził, niemal się nie zatrzymując. Tomek szedł ostatni. Właśnie mignęła mu w gąszczu krępa postać starego tropiciela, budząc pewne wspomnienia.
Wynajęcie Nucziego oraz jego synów jako tropicieli zwierzyny na tę niebezpieczną wyprawę nie było dziełem przypadku. Wilmowski znał ich z opowiadań byłego zesłańca na Syberię, z którym przed własną ucieczką z kraju stykał się w Warszawie w konspiracyjnej pracy rewolucyjnej. Dzięki temu po przybyciu do Chabarowska, pamiętając relacje polskiego zesłańca, odszukał w puszczy sadybę Nucziego i nakłonił go do wzięcia udziału w łowach.
Wybór starego Golda na przewodnika i tropiciela okazał się bardzo korzystny. Nuczi był prawdziwym synem tajgi. Urodził się w niej, wychował, ona zaś żywiła go i dawała schronienie, nic więc dziwnego, że znał wszystkie jej tajniki i kochał jak własną matkę, czasem nieco zbyt surową, lecz zawsze przygarniającą swoje dzieci.
Pewnego razu podczas polowania, słysząc utyskiwania bosmana na “diabelski kraj”, Gold zapewniał Tomka, że kto bliżej pozna tajgę, ten później tęskni za nią, jeśli zmuszony jest opuścić ją na jakiś czas. Te wywody przypomniały Tomkowi ich przewodnika z wyprawy australijskiej, krajowca Tony’ego. On wtedy również mówił mu o uroku rzuconym na wędrowców przez busz australijski.
Z zamyślenia wyrwał nagle Tomka cichy okrzyk bosmana Nowickiego.
— A niech to wieloryb połknie...! — zaklął marynarz swoim zwyczajem, odskakując od karłowatej kolczastej palmy.
Bosman przełaził przez zwaloną kłodę i dla utrzymania równowagi oparł się o pień stojącego przy ścieżce dębu. Naraz pod naporem jego potężnego cielska skruszyła się kora i ręka aż po łokieć wpadła w spróchniałe drzewo. Marynarz przestraszył się, że sędziwy “staruszek” może runąć lada chwila, wielkim skokiem znalazł się w bezpiecznej odległości od pnia, lecz wtedy właśnie otarł się o skarłowaciałą, kolczastą palmę. Zaklął, szybko cofając pokłutą rękę. Tomek podbiegł do przyjaciela, by pomóc my wydobyć wbite w dłoń kolce.
— A cóż to za piekielne nasienie?! — burczał marynarz. — Niby to palemka, a szczerzy kły jak kaktus!
— W gąszczu tajgi nie można tak skakać na oślep — powiedział Tomek. — To dalekowschodnia aralia [20], swego rodzaju osobliwość w tych stronach...
— Daj mi święty spokój z botaniką — ofuknął go bosman. — Łeb już mam naznaczony przez przeklęte meszki, a teraz do kompletu napuchnie mi łapa!
Zaraz wszakże ucichli, gdyż przewodnik przystanął, pochylony nad ziemią uważnie rozglądał się wokoło. Wszyscy zatrzymali się natychmiast. Tomek podszedł do Nucziego i przykucnął, by lepiej widzieć.
— Bardzo świeży trop — szepnął, badając duże wgłębienia wyciśnięte w ziemi. — Tygrys, niezawodnie tygrys! Sądząc po rozrzucie śladów oraz ich rozmiarach, musi to być starszy okaz...
— Dobrze mówi, dobrze! — pochwalił Nuczi.
— Dlaczego on tak ciężko stąpał? — głośno zastanawiał się Tomek, zachęcony pochwałą wytrawnego tropiciela.
Posunął się kilka kroków wzdłuż tropów.
— Są tu krople krwi, może ktoś go zranił? — monologował. — Nie, nie! Z powodu rany nie stąpałby tak ciężko. Już wiem! Dźwigał upolowane zwierzę! Na krzaku cierni zaczepiło się trochę jasnobrunatnej sierści. Przypomina mi ona pewnego jelenia.
Smuga wyprzedził Tomka, również badając ślady. Słyszał wywody młodego przyjaciela i uśmiechał się zadowolony.
— Słuszne wyciągasz wnioski! — przytaknął. — Może uda ci się jeszcze dokładniej określić zwierzę upolowane przez tygrysa.
Tomek pomyślał chwilę, po czym rzekł:
— Wyłącznie w lasach południowej Syberii żyje odmiana szlachetnego jelenia, zwana maralem [21]. Mógł to również być łoś [22] lub ren [23].
— Nie, mój drogi, to nie był maral ani łoś, ani ren — odpowiedział Smuga. — Pójdź jeszcze nieco dalej!
Tomek wolno posuwał się wzdłuż zbocza starannie badając wyraźne tropy.
— Może to był jeleń Dybowskiego? [24] — rzekł. — Przypominam sobie, że Dybowski na zesłaniu na Syberii odkrył nowy gatunek jelenia, nazwany jego imieniem. Jeleń ten wyglądem przypomina indyjskiego jelenia aksis. Na ciemnej sierści posiada kilka nieregularnych rzędów białych plam.
— Brawo, Tomku, masz doskonałą pamięć — pochwalił Wilmowski.
— Nie zgaduj, chłopcze, szukaj dalej, to nie był jeleń Dybowskiego — ponaglił Smuga. — Jeleń ten żyje bardziej na południu, w Kraju Ussuryjskim.
Tomek przyklęknął. Głowę nisko pochylił ku ziemi. Na zgniecionej trawie widniały jakieś plamy. Urwał jedno złamane źdźbło. Zaledwie przysunął je do nosa, wydał cichy okrzyk triumfu. Trawa splamiona była kleistą, ciemną masą wydającą przejmujący zapach.
18
Jakuci (nazwa własna Sacha) — lud zamieszkujący dorzecze Leny po Morze Ochockie i brzegi Jeniseju. Od 1922 r. Jakucka ASRR.
19
Bunduruk (
20
Aralia (dzięgława) — drzewo, krzew lub roślina zielna rosnąca w Azji, Ameryce Północnej i Australii. Posiada pędy z kolcami, liście zwykle pierzaste i kwiaty w baldachogronach.
21
Maral (
22
Łoś (
23
Ren, czyli renifer (
24
Jeleń Dybowskiego (