– Дзе ён служыць, у якім родзе? – пацікавілася Груня.
– На Каўказе. А які род там – дык і сама не ведаю. У форме, у форме ходзіць. Салдат. Картка ж ёсць. Зараз пакажу. І аўтамат далі. Як і мой Чапуха, відаць, у прастой форме... ці не ў пяхоце, га?
Чапушыха ставіць пласцінку. Груня заказвае мелодыю:
– Прайграй, Маруська, з Талкуновай дзе. З Валюшай.
– Талкунову і я люблю, – падала голас Чапушыха. – Пра нас яна спявае.
Загучала песня «Бабуля». Жанчыны слухалі моўчкі, пакуль нарэшце Чапушыха не гукнула, схамянуўшыся:
– Груня! А нас жа мужыкі чакаюць! Нас! З квасам! Панеслі, панеслі квас ім. Панеслі. Вунь і Валюшына бабушка на спатканне... Давай і мы да сваіх.
Чапушыха зняла пласцінку, не даслухаўшы яе да канца, не пярэчыла і Груня, яна толькі ціха сказала, устаючы з лаўкі:
– Давай, Чапушыха, давай і мы.
У Чапушыхі засвяціліся вочы:
– А помніш, раней з мужыкамі разам мыліся? Мы і яны. Га? Дзівасы! І дзе наш сорам быў, Груня? А цяпер на маладых пальцам паказваем, калі цалуюцца на вуліцы.
– Прыемна ўспомніць, – шчасліва засвяціўся твар у Груні. – Ну што – на спатканне?
– На спатканне, на спатканне, дзеўка. Да міленькіх сваіх.
11
Давайце зазірнем у лазню, апярэдзім жанчын.
Кіпцік і Чапуха сякуць сябе венікамі, Амерыканец жа сядзіць на лаўцы, звесіўшы галаву.
– Чапуха, мужыкі! Адмыемся, і парадак!..
– Чапуха, – сказаў Кіпцік.
Амерыканец сумна прамовіў:
– Мне Мішка абяцаў прывезці з мора банан. Не чулі, што гэта такое, мужыкі?
Кіпцік зморшчыўся:
– Банан? Можа, бананы? Гэта... штаны такія. Мая меншая ходзіць. Калошы – як бутэлькі. Бомбы.
– Не, банан, – не пагадзіўся Амерыканец. – Штаны ж на дрэве вісець не будуць. А той банан, казаў, на дрэве расце.
– А мне апельсін памеўся прывезці, – успомніў Чапуха, злез з палка.
– А што ж гэта мне ён памеўся?-- напружыў памяць Кіпцік. – Мандарын? Ці не мандарын? Выплутала, браткі. Але таксама абяцаў нешта. Але ж як возьмеш цяпер тое, што прывязе?
– У якога сабакі вачэй пазычыш?– пагадзіўся Чапуха.
Амерыканец хіхікнуў:
– Шваргер і той збег.
– Бач, ажыў,– кіўнуў на Амерыканца Кіпцік і падаў венік Чапусе. – Пахвастай мяне, Чапуха. Сам, адчуваю, грэх да канца не выб’ю.
Чапуха ўзяў венік, памахаў ім – лёгенькі. Але нічога не сказаў пра венік, сказаў іншае:
– Давай, давай пахвастаю. А потым ты мяне. А разам, удвух, з двух ствалоў, як гавораць,– Амерыканца.
Амерыканец замахаў рукамі:
– Не-не-не! Я сам! Сам! Сам!.. І так млосна. Баюся варухнуцца.
Чапуха сёк Кіпціка венікам і пацяшаўся:
– А вось табе, шалапут стары, за вокны! А вось табе, абармот, за курэй! А вось табе, хуліган, за сабаку Швагра!
Пасядзелі трошкі, памаўчалі, і тады ўжо Кіпцік скарыстаў сваю магчымасць паздзеквацца з Чапухі:
– А гэта табе за газеты! А гэта... за пісьмы! А вось табе за падрыў Мішкавага аўтарытэту! Палучай! Атрымлівай!
– Хопіць, хопіць, хопіць,– Чапуха саслізнуў з палка. – Адразу лягчэй зрабілася. Амерыканец, давай тваё кіно венічкамі абляпаем, і ты, пянёк стары, адразу адчуеш, што да чаго. Га?
– Не,– матлянуў галавой Амерыканец. – Я сам. Але трошкі пазней.
Выпаўзлі ў прылазнік, куды неўзабаве зазірнуў Пачакай. А паколькі быў з чамаданчыкам, старыя зразумелі: зноў жонка вытурыла.
– Мыецеся, мужыкі?– папытаў Пачакай.
– Распранайся і давай да нас,– прапанаваў Кіпцік.
– Пачакаю,– сказаў Пачакай.
– Месца ёсць,– паведаміў Чапуха. – А, увогуле, Пачакай, ты мыцца прытупаў... ці чаго?
– Спаць,– шчыра прызнаўся Пачакай.
– Зноў Дуня прагнала?– пацікавіўся Кіпцік.
– Не Дуня, а Еўдакія,– удакладніў Пачакай. – За тое, дарэчы, вытурыла, што Дуняй назваў.
Чапуха хехекнуў:
– Нешта яна цябе шпурляе, бы па целявізару хлопцы той мяч нагамі?
– Пачакайце, мужыкі,– Пачакай нарэшце паставіў чамаданчык,– я за яе яшчэ вазьмуся.
– З панядзелка?– усміхнуўся Амерыканец.
– Бярыся, бярыся хутчэй,– параіў Кіпцік.
– Пачакае!– Пачакай сеў. – А ўсё ж, ёлкі-палкі, мне Еўдакію сваю спярша трэба было вось куды... у лазню, а тады весці ў ЗАГс. Эх, чорт! Позна. Позна! Вось тут бы яе праверыць, якой яна кандыцыі, якога сорту! Мужыкі – яны ўсе аднаго памолу, на адзін капыл яны.
Пакуль Пачакай скардзіўся-дакараў сябе, мужчыны адзін за адным нырнулі ў лазню, і ўжо адтуль Кіпцік падаў голас:
– Ты пра што гэта там, Пачакай?
– Пра Еўдакію сваю!– гучна паведаміў Пачакай.
– А-а-а!– крактануў Кіпцік, цярэбячы сябе венікам.
Хоць мала што чулі мужчыны, пра што ім баіў Пачакай, але ён на гэта не звяртаў увагі:
– Мазгоў у нас, мужыкоў, мала. Дзе знаёмяцца? У рэстаране, каб ён прахам пайшоў!.. А ты яе ў лазню прывядзі спярша, адмый, а тады глянь, што яна з сябе ўяўляе, баба твая. Ёсць рэзон? А як жа. Вось я і гавару, што я Еўдакію сваю ў рэстаране на вакзале прыдбаў. Ну. Занесла мяне неяк туды. Выпілі, значыць...
– Выпілі?– перапытаў Амерыканец, ікнуў.
– Выпілі. І добра.
– Шанцуе ж людзям!– зноў мовіў Амерыканец.
– Пачакай, Амерыканец!– нахмурыўся Пачакай. – Выпілі і сядзім. А тут «Белы ветразь» спяваюць. Душа, адчуваю, у разнос вось-вось пойдзе. Ніколі ж, людзі, у жыцці не скакаў, а тут, у рэстаране, не ўсядзеў, не ўбярогся. Ды як урэзаў пад аркестр! Лепш бы пачакаў... Усе «Белы ветразь» скачуць, а я «Польку». І тут мяне пад руку бярэ... Хто, вы думаеце?
На гэты раз падаў голас Кіпцік:
– Міліцыянер?
– Памыляешся,– спярша ўсміхнуўся, а потым зноў звёў бровы Пачакай. – І тут мяне пад руку бярэ... Еўдакія. Прыгажуня, браткі! Што на карціне. Вось тут я і даў трэшчыну... па швах распоўзся. Улюбіўся, мужыкі. Чуеце? Хочаце верце, хочаце не. Ваша дзела. А не, каб яе спярша ў гэтую лазню... Намазаная была. Як сцяна патынкавая. Цьфу! Гарадская яна і ёсць гарадская. Ледзь што – кувырк у ложак, а ты круціся, што вавёрка ў коле. І парасят кармі, і курэй, і карову даіць трэба самому.
– І Дуню,– пацвяліўся з-за дзвярэй Кіпцік.
– Што – Еўдакію?– перапытаў Пачакай. – Карміць? Альбо даіць? Гэта – па-першае. А, па-другое, не Дуню, а Еўдакію Макараўну. А цяпер вось спаць у лазню прыйшоў. Мыйцеся, мыйцеся, мужыкі. Я пачакаю вас на двары.
На двары Пачакай сутыкнуўся нос у нос з участковым Сазурам.
– Штрафнікі там? – першай справай пацікавіўся участковы.
– Мыюцца, калі пра Чапуху пытаецеся,– прапусціў у прылазнік Сазуру Пачакай.
– Мы мыемся!– убачыўшы ўчастковага ў маленькую шыбачку, што святлела пад самым дахам, паведаміў Кіпцік.
Неўзабаве Сазура прыклаў вуха да дзвярэй:
– Што ж так, мужыкі? Мяне, участковага, рашылі без кавалка хлеба пакінуць? Чаму маўчыцё? Кіпцік! Ты што, язык пракаўтнуў?
– Чую, чую, Паўлавіч. Кіпцік чуе.
– Што з тваімі курамі?– дапытваўся, не адрываючы вуха ад дзвярэй, Сазура.
– Ні курэй, ні таго, хто іх замардаваў,– не зусім ахвотна прызнаўся Кіпцік.
– Як думаеш, і шыбкі выбіў адзін і той жа чалавек?
– Больш скажу: і Швагра ён пусціў па белым свеце. Думаю – адзін. Для нашай Гуты хопіць і аднаго, каб нашкодзіць.
Сазура спытаў больш строга:
– Чаму не заяўляў?
Кіпцік прызнаўся:
– Не хацеў турбаваць цябе, Паўлавіч.
– Раз не пажадаў мяне турбаваць – шклі вокны, здабывай курэй і сабаку. Чапуха тут?
– Тут!– пачуўся голас Чапухі.
– А што ж ты падвёў Арынавіча?
– Чапуха. Выкруцімся.
– Хоць і не па маёй лініі быццам твая паштарская сумка, але мушу сказаць: у нашай Гуце павінен быць усюды і ва ўсім узорны парадак.
– Больш не буду!– паабяцаў Чапуха.
– Глядзі ў мяне!– пагразіў пальцам на дзверы Сазура. – Ну, і апошні – Амерыканец. Амерыканец, чуеш?
– Больш не буду!
Сазура кашлянуў у кулак, і сказаў, не хаваючы задавальнення ад сваёй работы:
– Гэта добра, што вы мяне зразумелі. Вылезеце з лазні – падпішаце пратакол допыту. А пакуль мыйцеся. Я з Пачакаем пачакаю.