- Яблонская! Сцячэ, сплыве
Усё нязлучанае ў Лету,
Як пыл пасля дажджу з дарог...
- Касцёл з царквой не злучыць Бог!
- Адкуль ты можаш ведаць гэта?
- Пайшлі ў касцёл! Прамовіш крэда?..
Калі злучацца, дык злучыся
Малітваю...
І возьмем шлюб! -
...І зноў пагардліва сыйшліся
Маршчынкі па краёчках губ.
"Ах, ты..."
- Пайшлі!
- У Ясну Гуру
Паедзем?
- Хоць у Ватыкан,
Калі ўжо бздура прэ на бздуру!..
15
Дарогу засцілаў туман.
- Дай я паеду.
Ты нервова
Тапіла ўсё глыбей педаль...
- Дык ты спалячыўся амаль?
Праз тры гадзіны адмыслова
Спалячышся... На ўсё жыццё...
Прымерзла мокрае лісцё
Да шкла.
- Дай скіну.
- Здзьме ў дарозе.
Нібы на хуткай дапамозе
Кагосьці везла ратаваць,
Ты гнала.
- Кінь ты гэтак гнаць,
А то й каталіком не стану...
Насустрач рваліся з туману,
Сляпілі колкія агні...
- Яблонская, ну не гані!
- Няўжо баішся, праваслаўны?
Чапляешся за гэты свет?..
Сюжэт мы закруцілі слаўны:
Раман!.. Акторка і паэт!..
Класічны ў нас з табой сюжэт -
І ўжо фатальны, непапраўны.
- Дай руль!
- Не дам.
Дакладна ролі
Распісаны.
Табе - твая.
- Яблонская, пад хвост шляя
Табе папала?..
Прапаролі!
Прабілі кола!..
Слізгата...
- Газ скідвай!
Завішчэлі шыны!..
- Не тармазі!
Удар!
Машына
Сустрэчная -
уніз з маста.
Звон у вушах і пустата.
16
І Вітаўт з пустаты і звону
Сказаў:
- Няма ў Хрысце Хрыста,
Калі ягонага закону
Няма ў табе. Прымі закон.
Сівы, як кургановы сон,
Стаяў з Міндоўгам поруч ён,
Абодва - даўніна сівая...
- Па белым снезе кроў сцякае, -
Казаў далей ён, -
Гэта - шлях.
Яго пачаў я пад Дуброўнай.
Самой сабе там стала роўнай
Літва - і прырасла на Жмудзь.
Шлях не даваў мне Жмудзь вярнуць
Зноў крыжакам. Так перамога
Паразай стала. Жартам Бога.
Так Жмудзь Літвою прырасла. -
Туга ў вачах яго плыла...
- Ты плыў, як човен без вясла, -
Працягваў Вітаўт, - і заблытаў
Сябе і ўсіх... Цяпер забіты
Паўстане на шляху тваім...
Ты ведаеш, што будзеш з ім
Рабіць?..
Не ўсе пра тое знаюць...
Шлях можа стаць зусім пустым.
Забітымі не прырастаюць.
Забітых дух -
атрута ў целе.
Абедзьве чашы апусцелі,
Як ты ў іх зазірнуў... Згарні
Штандары, а мячы
вярні.
- Каму вярнуць?.. Вы здані, міты...
На вас кальчугі ўсе прабіты,
Вы ў ранах з галавы да ног!..
- Вярні мне меч! - закончыў Вітаўт.
- Вярні мне меч! - пачаў Міндоўг. -
До слоў!
За зброю зноў бяруся.
Скажу адно -
што ў той раз мусіў
Сказаць, але забыўся ў скрусе,
Бо ўжо сівая галава...
Няма ніякай Белай Русі,
А ёсць Вялікая Літва!
І хітрая Літва малая,
Былая Жмудзь, пра тое знае,
Вялікая - не хоча знаць...
З чаго ты польку ў жонкі ўзяць
Надумаў?..
Вітаўт праваслаўным
Пражыў жыццё - і беспадстаўна
Надзеі меў на польскі трон...
Ты чуеш пустату і звон?..
"Цудоўны цяг імкне вышэй, -
Шапталі мне два сны сівыя, -
Літоўскі Зьніч гарыць ярчэй,
Чым крыж на полацкай Сафіі,
Чым на любым касцёле крыж..."
- Князі Вялікія! Спарыш -
Адзін арэх, ці два? - спытаў я. -
Каталіцызм і праваслаўе -
Не той жа шлях?
"Наш шлях -
паміж, -
Шапталі сны, -
не берагамі,
А рэчышчам, ракой самой.
Пакінь усё і кроч за намі..."
17
...І нахіляўся паміж снамі,
І плыў са снамі нада мной
Яблонскай твар... Бялей, чым белы...