"А якую хочаш частку? -
Запытаўся Вяйнямёйнен. -
Млын, што соллю пасыпальны,
Ці мукою павявальны,
Ці грашымы пакружальны?.."
Мне б не ў шкоду пакружальны
Млын займець было б, вядома, -
Весялей бы слухаў дома,
Як зязюля мне кувае, -
І насыпаў бы ён солі,
І мукі б ён мне навеяў -
А які прасіць для Кайсы?
Што б яна займець хацела?.."
І пчала на вуха села:
"Мець хачу душу я ў целе -
Тую частку мне, што меле,
Проста меле, як спявае,
Як душа млына жывая..."
Векавечны Ільмарынен
Не спытаўся анічога,
Быццам ведаў, што патоне
У марскім бяздонні Сампа,
Што раз'юшаныя хвалі
Трэскі выкінуць на бераг,
І што ўсё, што застанецца -
Песня і душа жывая...
Калі словы, што на вуха
Прашапталіся пчалою,
Паўтарыў я - Вяйнямёйнен
Так сказаў: "Прасі, што хочаш,
Анічога не шкада нам,
Ані хлеба, ані солі,
Ані грошай незлічоных,
Ды аддаць табе не можам
Песню і душу жывую...
А калі аддаць не можам -
І не можам не аддаць мы,
Бо ты з намі плыў на Поўнач
І спяваў са мной заклёны,
І стаяў каля варотаў,
І быка памог упрэгчы,
Дык тады - у мора Сампа,
У палац падводны Ахты!.."
Тут як крыкнуўАхта:
"Ах ты!.."
Як ускочыў Ахта:
"Што вы?!." -
Ды як грозна ўзбушаваўся:
- Хто млынамі на голавы
Сярод ночы раскідаўся?!.
Я прачнуўся, дзе паклаўся...
"Ты лепшы, чым я думала, у снах", -
Шаптала Кайса, як вада шумела,
І цалавала... На яе губах
Брусніца недаспелая кіслела.
Былі ўдваіх мы ў ложку для пчалы -
Ні Удутар, ні Мар'яты, ні Ахты...
"А дзевы дзе?.."
Пчала сказала: "Ах ты
Мой Леммінкяйнен!.."
З мора, з-за скалы
Вясёлы голас тут жа даляцеў
І каля вуха прасвістаў, як куля:
"Мы прамінулі ўночы Востраў Дзеў!
Там засталася для цябе бабуля..."
"Чаму ты анічога ў іх не ўзяў?" -
Пчала куснула.
"Я хацеў... ты ж чула..."
"Але ж не ўзяў..."
"А ты мне што шапнула?..
Я тое і прасіў, чым млын спяваў:
Душу млына. Яго жывую сілу...
На лішні грэх мяне ты спакусіла,
І так грахоў тых..."
"Я не спакуша…"
"А хто
прасіў душу?!"
"Дык для цябе прасіла!"
"Як - для мяне?.. Свая ўва мне душа".
"Ты гэтак думаеш?.."
Я ўстаў.
"Ну ты спытала!.."
"А ты дачуўся, што пытаю я?..
Ну вось карал. У ім душа карала.
Ва ўсім - ягоная. А ў чым твая - твая?
Глядзі: сусвет які ў адным карале...
Якія звівы... Космасу вузлы...
Ён луг... Ён неба... Вулей... Для пчалы
Карал - найлепшы ложак... І не злы
Карал, як ты! - пчала ўзляцела, краля
Празрыста-голая. - Да возера ляцім!
А то праспім усё тваё Купалле
І Міттумары наша ўсё праспім!.."
Не надта мне ляцелася... Я цела
Абмацваў: дзе душа?..
Яна была,
Яна ўва мне, нібы пчала, звінела,
Ва ўсе бакі ляцела, як пчала...
Адно здзіўляла толькі: не балела.
Так не балела, быццам не жыла.
Ля возера - наўкол - жанкі стаялі,
Вязалі з ніцяў сеці,
і луналі
Над імі спевы - тыя ж, што і ў нас,
Калі жанкі спявалі ў даўні час...
"Ты, лянок, што ўночы вырас,
Месяцам напасяваны,
У вадзе ты мякка вымак,
Абабраны, ачасаны,
І пад сонцам хутка высах,
Цвёрда біты, цвёрда драты,
Растрапаны на валокны,
У кудзелю перамяты,
Скручаны на верацёнцы,
Спрадзены ў тугія ніці,
Сплецены ў тугія сеці -
Сонца ў Алуэ лавіці..."
Было іх многа... Столькі - не злічыць...
І столькі ж у жанок, сплятаўшых сеці,
Мужчын было, каб кожную - любіць.
І Кайса да мяне прыльнула -
вецер...
Спляталі палюбоўнікам вянкі,
У луг і лес апранутыя, дзеці...
- Скажы мне, Кайса: для чаго ім сеці? -
А Кайса: "Ах!.. Няўважлівы які!..
Ты нават не заўважыў, што такая,
Як сеці, ноч купальская даўгая...