— Чакай! — кажу, а самога ажно мароз па скуры дзярэ. — Тата калісьці чытаў у часопісе. Расказваў... Дзесьці ў Чэхаславакіі ў нейкім возеры, Чорным, ці што, шпіёны ныралі ў аквалангах. Хацелі падняць са дна, каб паціху вывезці, дваццаць жалезных скрынак. Гэта быў архіў гестапа, які фашысты затапілі, адступаючы. Вельмі важныя дакументы... спісы ваенных злачынцаў. І ў Аўстрыі тая ж пятрушка была, таксама ў возеры і таксама шпіёны з аквалангамі.
— Точна! Яно самае! Ух ты-ы! — загарэўся Ява. — Ну так, «дваццаць жалезных», і «вермахт», і аквалангі...
Ён не дагаварыў, бо ў гэты момант з рэпрадуктара гучна, на ўсю станцыю, пачулася:
— Вучні з вёскі Васюкоўка, якія прыехалі на экскурсію ў Кіеў, Рэнь і Заўгародны, вас чакаюць на выхадзе са станцыі «Дняпро»!
Нібыта хтосьці зверху нас аглушыў, ажно ногі падкасіліся. Так гэта было для нас неспадзявана. Нам здалося, што ўсе гэтыя людзі, якія па станцыі і ўнізе швэндаюцца, усе яны разам на нас паглядзелі.
І мы адразу ж зрабіліся маленькімі-маленькімі і нібыта голымі. Упершыню ў жыцці нашыя прозвішчы называлі па радыё.
— Не бойся, — апамятаўся нарэшце Ява. — Гэта, напэўна, Галіна Сідараўна. Шукае нас. Гайда!
Мы патупацелі да выхаду.
Зірк-зірк. Ні Галіны Сідараўны, ні нашых — ні слыху ні дыху. А стаіць вялізны вусаты міліцыянер. Убачыў нас і адразу:
— Стоп! — падняў руку. — З Васюкоўкі? Рэнь і Заўгародны? Вы мне і патрэбны. Пайшлі.
Вось табе і «не бойся»! Папаліся! За нашы хуліганскія паводзіны ў «Дынама», за тыя вудзільны праклятыя.
Мае ногі прыкіпелі да зямлі і зрабіліся ватнімі — вось-вось на падлогу сяду.
— Ну, пайшлі, чаго ж вы, — азірнуўся міліцыянер. — На руках вас несці, ці што?
Ледзь з месца крануўся.
Выйшлі мы з метро, глядзім — стаіць сіняя машына з чырвонай стужкай на баку, а на той стужцы напісана: «Міліцыя». І вядзе нас міліцыянер да машыны. Адчыніў дзверцы, сказаў: «Сядайце», а сам — каля шафёра. Зняў трубку (радыётэлефон) і гаворыць:
— Таварыш лейтэнант! Дакладвае старшына Палянічка. Хлопцаў знайшоў. Вязу на аператыўнай машыне куды трэба.
Мы так і аслупянелі. Ну ўсё! «Куды трэба». У турму, значыць, вязе. Прапалі мы.
Нам бы якраз плакаць, гаварыць: «Мы болей не будзем, адпусціце», а мы ні слова, ні гу-гу! Гордыя мы!
Тулімся адзін да аднаго, едзем і праз акенца на Кіеў апошні раз паглядаем.
Запунсавеў Кіеў сцягамі і святочнымі транспарантамі. Першамай жа заўтра. Усюды людзі вясёлыя, усмешлівыя, вольныя. А мы... у турму едзем. А сапраўдныя шпіёны на волі ходзяць. І нам зрабілася так прыкра — хоць ты плач.
— Эх вы! — не вытрымаў Ява. — Не тых узялі, каго трэба!
— Як гэта? — павярнуўся старшына.
— Вось вам і «як гэта», — закапыліў губы Ява. — Можа, мы за сапраўднымі шпіёнамі сачылі...
— Ну?! — левае брыво старшыны выгнулася, як запытальнік.
— Вось вам і «ну». Можа, яны толькі што аквалангі купілі... для падводнага плавання...
— Ого!
— Вось вам і «ого»! Можа, яны гестапаўскі архіў з дна будуць падымаць.
— Зразумела! «Аквалангі на дне». Глядзеў. А хто яны, вашы шпіёны? Адкуль узяліся? З-за акіяна?
— З нашай вёскі.
— Ага, мясцовыя, значыць. Калгаснікі. Як прозвішчы?
Ява разгублена зірнуў на мяне. Ён ужо шкадаваў, што пачаў гэтую размову. Міліцыянер гаварыў пасміхаючыся, відаць, ні слову не паверыў.
— Як жа прозвішчы вашых шпіёнаў? Га? — усміхаючыся, паўтарыў старшына. — А можа, гэта сам старшыня калгаса? Або дырэктар школы? Або калгасны вартаўнік, які яблыкі не дае латашыць? Га? Чаго маўчыце?
Раптам машына спынілася.
— Ну, прыехалі. Вылазьце, шэрлакі холмсы, — сказаў старшына Палянічка.
Вылезлі мы. Турму вачамі шукаем. Нешта не відаць. Направа царква, а прама — вялікі шэры будынак з калонамі, на тэатр падобны. Няўжо ў Кіеве такая турма?
Толькі мы падумалі пра гэта, а міліцыянер і кажа:
— Гэта, хлопцы, гістарычны музей, дзе ваш клас з настаўніцай. Ідзём пашукаем іх. А то яны, пэўна, хвалююцца, думаюць, што вы назаўсёды згубіліся.
«Дык вось яно што, — радасна забіліся нашы сэрцы. — Дык вы, значыцца, не ў турму нас, таварыш Палянічка. А ў музей, да Галіны Сідараўны. Ох! Які ж вы малайчына, які ж вы добры чалавек!»
— І не хвалюйцеся, хлопцы! — супакоіў нас добры чалавек. — Я вашай настаўніцы скажу, што вы сачылі за шпіёнамі. Яна не будзе сварыцца. Гэта ж справа сур'ёзная! Дзяржаўная!
— Не трэ...
— Не ка... — адначасова ўсклікнулі мы. А што, як... На ўсю вёску засмяюць! Навошта Ява сказаў!
— Ён па... пажартаваў, — зіркнуўшы на Яву, паспешліва сказаў я.
— Умгу! — насупіўшыся, пацвердзіў Ява.