— О, зноў піша нейкую дрэнь, — насмешліва казаў дзед Варава.
Скаргі Кныша, вядома, старшыні не прыносілі шкоды. Але ў людзей цёмных выклікалі да Кныша павагу і нават страх — калі чалавек піша, значыць, сілу мае.
Паверыць у тое, што ён шпіён, было не вельмі цяжка.
Мы пералезлі цераз паркан, асцярожненька, прыгнуўшыся, уздзёрліся на арэшыну і вось ужо пільна ўглядаемся праз акно ў хату. Было цёмна, і мы не адразу разглядзелі, што там робіцца. Нарэшце ўбачылі, што Кнышы сядзяць за сталом з лыжкамі ў руках і, зладзейкавата пазіраючы на акно, нешта ядуць. Мы здзіўлена паглядзелі адзін на аднаго. Кнышы елі... торт. Бісквітны гарадскі торт з арэхамі і крэмавымі і шакаладнымі ружамі. Елі торт вялікімі лыжкамі, як боршч ці кашу. Елі ўпотай, хаваючыся ад людзей, як зладзеі. Елі спяшаючыся, мабыць, з гучным чмяканнем (акно было зачынена, і мы не чулі), а можа, нават рохкаючы. Раты ў абаіх былі залеплены крэмам, а ў Кнышыхі крэм быў і на «румпелі».
Вось Кныш падчапіў лыжкай вялікую цэнтральную ружу, якая красавалася пасярэдзіне, і пацягнуў у рот. Але Кнышыха нешта сярдзіта буркнула, лоўка перахапіла ружу сваёй лыжкай і — шух! — сабе ў рот. Мы зноў пераглянуліся. Кіно!
— Ну, усё! Зразумела! — сказаў Ява. — Шпіёны! Нашы савецкія людзі тарты так не ядуць.
Я не стаў спрачацца, хоць такое сведчанне шпіёнскай дзейнасці Кнышоў здалося мне не вельмі пераканаўчым.
Паколькі глядзець на ўсё гэта было гідка, мы спусціліся з арэшыны і пайшлі дахаты.
...І зноў пацягнуліся працоўныя будні.
Больш кантактаў з Кнышамі, а тым больш з Бурмілам не было.
Лета мінала... Нам нават пачало здавацца, што ўсё пра Кныша і Бурмілу мы прыдумалі, што не было ні таямічай размовы («Падаруначак ад немцаў»... «Дваццаць жалезных»... «Вермахт шчодры»...), ні акваланга, ні падазроных паводзін, нічога...
— Не, ніякія яны не шпіёны, — гаварыў я. — Памятаеш, як Бурміла бусляня параненае знайшоў і выхадзіў, выпусціў потым. Хіба шпіён такое зрабіў бы? Ніколі!
Ява спачатку імкнуўся пярэчыць, а потым пачаў пераводзіць размову на іншае.
Аднойчы Ява сустрэў мяне асабліва засмучаны і невясёлы.
— Заўтра прыязджаюць бацькі, — уздыхнуў ён. — Хоць ты з моста ды ў рэчку. Маці як даведаецца... Праўда, дзед паабяцаў у першы дзень не казаць. «І не праз цябе, кажа, двоечнік, а праз маці. Неахвота ёй першы дзень псаваць. Колькі не была дома, засумавала, а тут на табе — сынок такі падаруначак падрыхтаваў». Так што мне адзін толькі дзень мірнага жыцця і застаўся. А потым ужо будзе такі «вермахт», што... Ты ж маю маці ведаеш...
Маці ў Явы сапраўды была жанчынай рашучай. У адрозненне ад маіх бацькоў у Явы было наадварот: тата быў добры-дабрэнны (муху не пакрыўдзіць, ніколі голас не павысіць, толькі на скрыпцы іграе), а маці — гром і бліскавіца. Карацей, тата быў мамай, а мама — татам. І трывогу Явы я добра разумеў.
— Нічога, — супакойваў я свайго сябра, — як-небудзь абыдзецца. Не заб'е ж яна цябе.
— Да смерці, можа, і не заб'е. А інвалідам зрабіць можа. Знаеш, якая ў яе рука! Як у Жабацінскага!
— А ты патрэніруйся падаць. Як толькі што-якое — адразу падай. Нібыта табе дрэнна.
— Мне й так будзе дрэнна. Без «нібыта». Не хвалюйся.
Што й казаць, спачуваў я свайму таварышу ўсім сэрцам, усёй душою, але дапамагчы нічым не мог. Заставалася толькі спадзявацца на лёс ці на шчаслівы выпадак. Можа, абыдзецца...
І вось Явавы бацькі прыехалі. Радаснага гоману і мітусні — поўны двор. Фортка толькі рып-рып! Дзверы не зачыняюцца. Сваякі, суседзі, знаёмыя... Яшчэ б! З-за мяжы прыехалі! Цікава ж! А што? А як? А дзе? А калі? А якое? А па чым?
У садку цэлы дзень стол стаяў з прысмакамі ды розным пітвом: адны выходзілі, другія сядалі.
І падарункаў Явавы бацькі навезлі ледзь не ўсёй вёсцы. Падарункі ў большасці выпадкаў дробненькія, як гузікі, — сувеніры называюцца. Але што вы хочаце: калі б столькі вялікіх падарункаў — на двух вазах змясціліся б.
І я падарунак атрымаў. Нам з Явам абодвум падарылі па пісталету! Па чэшскаму замежнаму пісталету, які страляе вадой. І як страляе. Націскаеш на курок, і ён тоненька-тоненька цвыркае метраў на дзесяць. Магутна! Вось гэта пісталет дык пісталет! Сіла!
Праз пятнаццаць хвілін пасля таго, як нам падаравалі пісталеты, мы ледзь іх не страцілі назаўсёды.
Ну, вы ж разумееце, было б смешна, калі б мы адразу пачалі страляць. Навошта тады пісталеты?
Дык вось мы адразу...
Сабаку на мушку — цвірк!
— Гаў-гаў-гаў!
Сабака хвост падціснуў і ў будку.
Мурка рудая сядзіць на сонцы, мыецца. Цвірк!
— Ммяў! — і мурка ўжо на яблыні.
Чубатка грабецца.