У мяне пад пахай быў кілімок. О, гэта быў знакаміты кілімок. Ён вісеў над маім ложкам. Кілімок быў чырвоны, і на ім было вышыта трое смешных шчанючкоў, якія сядзелі, прытуліўшыся адзін да аднаго галовамі. Гэта былі Цюця, Гава і Рэва, пра якіх мне калісьці маці расказвала розныя байкі, аж пакуль я не засынаў. Апошнія два гады, калі я падрос ужо, кілімок ляжаў у скрыні, і цяпер ад Цюці, Гавы і Рэвы дужа патыхала нафталінам.
Кілімок і капялюшык — гэта быў наш тарэадорскі рэманент. Па дарозе мы яшчэ выразалі з ляшчыны дзве цудоўныя шпагі. Былі ў поўнай баявой гатоўнасці.
Мы ішлі і спявалі арыю Хазэ з оперы Бізэ «Кармэн», якую шмат разоў чулі па радыё:
Мы спявалі і не ведалі, што нас чакае. Неба было сіняе-сіняе — сапраўднае іспанскае неба.
Надвор'е — самае адпаведнае для бою быкоў.
Мы пагналі кароў аж на самы край выгану, туды, дзе ставок — падалей ад людскога вока.
— Адгані сваю Маньку ўбок, каб не перашкаджала, — сказаў Ява, — і давай пачынаць.
Я не стаў пярэчыць. Тым больш што Манька ў нас дужа нервовая, ёй лепш не бачыць бою быкоў.
Ява паправіў на галаве капялюшык, падцягнуў нагавіцы і, падтанцоўваючы, стаў набліжацца да Кантрыбуцыі. Падышоў да саменькай морды і пачаў махаць кілімком перад вачамі. Я затаіў дыханне — зараз пачнецца...
Ява замахаў кілімком яшчэ мацней.
Кантрыбуцыя — анігадкі!
Спакайнюсенька шчыпле сабе траву.
Ява мазнуў яе кілімком па храпе. Кантрыбуцыя толькі адвярнулася.
Ява разнервавана піскнуў і з усіх сіл хлёснуў карову кілімком. Кантрыбуцыя, ляніва пераступаючы нагамі, павярнулася да Явы хвастом.
Ява зноў забег наперад і пачаў вытанцоўваць...
Праз паўгадзіны ён сказаў.
— Яна да мяне проста прывыкла, яна мяне любіць і таму не хоча... Ану, давай ты!
Праз гадзіну, захекаўшыся, я сказаў:
— Палена нейкае, а не карова. Шкада, што ў Манькі адбіты рог, а то я паказаў бы, што такое сапраўдная тарэадорская карова.
Ява зноў замяніў мяне. Ён штораз мяняў тактыку: то падыходзіў да каровы паціхеньку і неспадзеўкі біў кілімком, то падскокваў з разгону, то налятаў збоку. Кантрыбуцыя не прымала бою. Чубы ў нас узмакрэлі, кілімок адчайна матляўся ў руках — здавалася, што Цюця, Гава і Рэва вось-вось загаўкаюць.
А Кантрыбуцыя — хоць бы што, не звяртала на нас аніякенькай увагі.
Адзін раз, калі Ява схапіў Кантрыбуцыю за вуха, яна з дакорам глянула на яго сваімі сумнымі вачамі і сказала:
— Му-у!
У перакладзе з каровінага гэта, мабыць, азначала: «Ідзіце, хлопцы, адсюль. Не чапайце мяне».
Але мы ўчасна не зразумелі папярэджання.
Хэкаючы, мы скакалі навокал яе, выклікаючы на двайны бой. Ява саромеўся за сваю Кантрыбуцыю — я гэта бачыў. Нарэшце, раззлаваны дарэшты, Ява крыкнуў:
— Ану, удар яе, Паўлуша, добра! Што — баішся?.. Ну, дык я сам!
Ён размахнуўся і ткнуў Кантрыбуцыю нагою па губе.
І раптам... Раптам я ўбачыў Яву дзесьці высока ў небе. І адтуль, з неба, пачуў яго адчайны лямант:
— Вва-вай!
Ён пачаў бегчы, па-мойму, яшчэ ў небе. Бо калі яго ногі дакрануліся да зямлі, то ён ужо штосілы імчаў да стаўка. Я рвануўся за ім. Гэта быў наш адзіны паратунак. Мы з разгону ўляцелі ў ставок, уздымаючы цэлыя гейзеры вады і гразюкі. Спыніліся ажно на сярэдзіне. Тое, куды мы ўляцелі, па праўдзе кажучы, стаўком можна было назваць толькі ўмоўна. Калісьці сапраўды тут быў вялізны ставок-копанка. Але ён даўно ўжо перасох, абмялеў і ператварыўся ў звычайную сажалку. На самым глыбокім месцы нам было па шыю. Менавіта тут мы зараз і стаялі, адсопваючыся.
Кантрыбуцыя бегала вакол канавы і мукала ў наш адрас свае каровіныя праклёны. У сажалку лезці яна не хацела. Гэта была гідлівая, акуратная карова.
Мы стаялі і маўчалі.
Дно сажалкі было гразкае, мулкае. Мы па саменькі пуп стаялі ў слізкай твані.
А вышэй, да самай шыі, была вада — каламутная і смярдзючая. Сапраўдныя памыі. Доўга мы тады прастаялі з Явам у тых памыях. Паўгадзіны, не меней. Аж пакуль Кантрыбуцыя не супакоілася і не адышлася. Яна была яшчэ вельмі гуманная і высакародная, карова гэтая — Кантрыбуцыя. Бо яна падкінула тарэадора Яву не рагамі, проста мордай. І калі мы нарэшце вылезлі з сажалкі, няшчасныя і завэдзганыя, як парсюкі (не мы, а сам бруд), яна і словам не напомніла нам пра нашы нядаўнія адносіны. Мы засталіся сябрамі. Ява пасля ўсяго не толькі ніколі больш не біў яе, але заўсёды частаваў цукеркамі, якія давала яму маці.