Ява ўздыхае.
Я паглядзеў у неба.
«Дзіўна, — падумаў я. — Касманаўты лятаюць у бязмежным небе, сярод зорак, на такой адлегласці ад зямлі — і нічога. А мы ў кукурузе заблудзіліся. Ды яшчэ ў такі адказны момант! Кіно!»
— Ява, — падскочыў я. — Гэта ж дурніца нейкая. Гэтага не можа быць, бо гэта немагчыма. Яшчэ ніхто ў свеце не заблудзіўся ў кукурузе. Мы проста пайшлі не ў той бок. Я добра памятаю, што сонца, калі мы выйшлі, свяціла нам у спіну. Хадзем назад.
Спачатку Ява недаверліва пазіраў на мяне. Але я гаварыў, мабыць, так пераконліва, што ён падняўся.
— Хто яго ведае, можа, і праўда. Хадзем.
І мы папляліся назад.
Ох, як цяжка было ісці. Мы ўжо не чулі ног. Мы проста механічна перастаўлялі іх, як хадулі. І навошта мы поўзалі на каленях? А тут я яшчэ спатыкнуўся і падвярнуў нагу, ажно ўскрыкнуў, так забалела.
Сеў я на зямлю і скрывіўся, як серада на пятніцу. Калі б не Ява, заплакаў бы.
— Што? Што? — схіліўся нада мною Ява.
— Кінь мяне! Ідзі, прабівайся сам, — сказаў я хрыплым, безнадзейным голасам.
— Цьфу, дурны! — Ява абняў мяне за плечы. — Зараз пройдзе.
Ён дапамог мне падняцца. Я абапёрся на яго, і мы паціху пайшлі.
Праз некалькі крокаў боль аціх, і я зашкандыбаў досыць бадзёра. А хутка і зусім забыў пра нагу.
Цяжка сказаць, колькі мы ішлі: паўгадзіны, гадзіну ці дзве — і колькі мы прайшлі: кіламетр, два ці дзесяць. Але нарэшце я не вытрымаў:
— Ява, — кажу, — я болей не магу. Я зараз павалюся. Давай адпачнём.
Мы леглі на зямлю.
Доўга ляжалі.
Было ціха. Толькі кукурузнае лісце шаргацела над намі. Нават конікаў-скакункоў не чутна было.
— А што, калі мы зусім адсюль не выберамся? — ціха сказаў я. — І ніхто не ведае, куды мы пайшлі. І нас не знойдуць. І мы загінем. І праз два тыдні камбайн разам з кукурузай збярэ нашы костачкі.
— Добра б паабедаць. Усё ж такі даўжэй бы пратрымаліся. А так да раніцы і памерці можна, — сказаў Ява.
Пры згадцы пра абед мне так захацелася есці, што я ледзь не заплакаў.
— У нас сёння на абед боршч і варэнікі з мясам, — сумна паведаміў Ява.
— А ў нас суп з галушкамі і смажаная курацінка, — сказаў я, ледзь стрымліваючы слёзы.
Не, далей я ўжо цярпець не мог.
— Ява, — кажу, — давай клікаць людзей. Давай людзей клікаць, Ява.
Але Ява быў больш стойкім.
— Ты што, — кажа, — каб смяяліся? Здаровыя бугаі і сярод белага дня ў калгаснай кукурузе «ратуйце» крычаць.
— Няхай, — кажу я. — Было б толькі над кім смяяцца.
— Не, — кажа Ява, — калі ўжо на тое пайшло, давай лепш спяваць.
— Няхай, — кажу, — хоць і спяваць.
І мы зацягнулі першае што прыйшло ў галаву. А першай чамусьці прыгадалася песня касманаўтаў.
жаласна-жаласна выводзіў Ява.
яшчэ больш жаласна падцягваў я.
Доўга мы спявалі. Амаль усе песні, якія ведалі, праспявалі. Чамусьці асабліва добра спяваліся тыя, што пачыналіся з «ой»: «Ой, у полі магіла», «Ой, я няшчасны», «Ой, не свяці, месячыку», «Ой, не шумі, лужок», «Ой, чаму ты, дубе», «Ой, адна я, адна», «Ой, у полі жыта». Гэтае «ой» мы выкрыквалі так, як быццам нас у бок нехта штурхаў.
Добра пайшла ў нас таксама песня «Раскинулось море широко». Асабліва куплет «Напрасно старушка ждет сына домой». Тройчы мы спявалі гэтую песню, і тройчы, калі даходзілі да гэтага «напрасно», у мяне пачынала шчымець у горле.
Нарэшце мы зусім захрыплі і спыніліся, змоўклі.
Мы ляжалі, знясіленыя ад голаду, песень і безнадзейных думак.
— Недарма я адчуваў, што сягоння нешта будзе! — уздыхнуў Ява.
Я выпадкова засунуў руку ў кішэню і раптам намацаў там нешта цвёрдае. Выцягнуў і ледзь не падскочыў. Дык гэта ж цукерка, якую я яшчэ ўчора забыў з'есці! Ды яшчэ й мятная. І піць меней будзе хацецца.
— Ява, — хрыплю, — бач!
Ява глянуў і ўздыхнуў.
— Адна?
— Адна.
Цукерка зляжалася ў кішэні, размякла, абгортка прыліпла так, што і зубамі не аддзярэш. Раней я яе, мабыць, проста выкінуў бы. Але цяпер гэта была такая каштоўнасць, што ой-ой-ой!
Я асцярожна перакусіў цукерку, але няўдала — адна палавінка атрымалася большай, другая — меншай. А яшчэ кусаць — толькі раскрышыць. Я ўздыхнуў і працягнуў Яве большую.
— Чаго гэта? Давай мне тую.
— Не, — кажу, — бяры. Ты вельмі есці хочаш.
— Чаму?
— Таму, што я, — кажу, — добра снедаў. Яешню еў, і каўбасу, і малако піў.
— А я? Я бульбы цэлую талерку з'еў. Значыць, ты галаднейшы за мяне. Бяры.
— Не. Я яшчэ пірог з яблыкамі во такі і варэння сподачак. Бяры ты.