— Гэта ты шыкоўна прыдумаў. Малайчынка! — прамовіў Ява і ўзяў з маіх рук званок (я адчуваў, што яму было не па сабе ад таго, што гэта не ён прыдумаў, — а ён прывык усё прыдумляць сам).
— О! Ведаеш што! — падскочыў ён раптам. — Мы яго Сабакевічу на шыю прывяжам. Га?
— Здорава! — сказаў я. Хаця і не змікіціў, для чаго гэта патрэбна.
Але я быў бы сапраўдным парсюком, калі б не сказаў, што гэта здорава (ён жа мяне хваліў).
— У цябе няма матузка якога? — запытаў Ява.
Я кінуўся ў кішэні.
— Няма.
— От чорт! І ў мяне няма. Слухай, а давай папружку.
— Вось яшчэ... А штаны?
— Гэта ж не назусім. Рукой патрымаеш. Калі б у мяне былі на папружцы, а не на шлейцы, хіба я...
А так як я быў сёння «малайчынка», то адмаўляцца проста не меў права.
Уздыхнуўшы, я зняў папружку, і Ява пачаў спрытна прывязваць званок Сабакевічу на шыю.
— Здорава! Вось здорава мы прыдумалі! — паўтараў ён.
І раптам... І раптам за сцяною хлява мы пачулі такое, што ўмомант прымусіла нас забыць пра званок, пра Сабакевіча, пра ўсё на свеце. Хлеў гэты ўжо не быў школьны. Проста задняй сцяной ён выходзіў у школьны сад. Хлеў належаў дзядзьку Бурмілу, заўзятаму рыбаку, які жыў бабылём і амаль што ўвесь час прападаў на рыбалцы.
Мы ажно ўліплі ў сцяну хлява, прыціскаючыся вушамі да каструбаватых, негабляваных дошак. Размову вялі Бурміла і Кныш, калгасны шафёр, які жыў па суседству з Явам.
Вось што мы пачулі (да нас даляталі толькі ўрыўкі размовы):
Бурміла: Яно, канечне, так... Але...
Кныш: Затое ж падаруначак ад немцаў будзеш мець во які! На дзесяць гадоў хопіць...
Бурміла: Гы-гы!
Кныш: ...Вермахт шчодры...
Бурміла: Чаму ж, вядома...
Кныш: Павінна быць дваццаць жалезных... Дакладна... А якасць... Бранябойная... Р-раз — і няма! Будзьма!
Чуваць дзыньканне шклянак — мабыць, Кныш з Бурмілам выпіваюць.
Кныш: Купім у Кіеве што трэба — і за справу!
Бурміла: Сам не можаш?
Кныш: Калі б у мяне быў час і калі б я плаваў так, як ты, я наогул без цябе абышоўся б.
Бурміла нешта прамармытаў, але мы не разабралі ані слоўка.
Кныш (разнервавана): А... Крыж-накрыж! Трэба лавіць момант, а ты! Гэта ж такая ўдача, што мяне пасылаюць з гэтай школьнай экскурсіяй...
Бурміла: Ну, добра! Завербаваў.
Кныш: Толькі ж нікому ні-ні. Ніводнай жывой душы. Бо як дазнаюцца...
Бурміла: Каб я скрозь зямлю праваліўся! Што я — маленькі! Гэта ж такая справа...
Кныш: Ну, дык да заўтра!
І ўсё. Запанавала цішыня. Напэўна, Кныш і Бурміла выйшлі з хлява.
Мы пераглянуліся.
Не ведаю, якія былі ў мяне вочы. Але вочы ў Явы гарэлі і свяціліся, як у харта-сабакі. А што? Хацеў бы я паглядзець на вашы вочы, калі б вы пачулі такую размову.
— Га?! — разявіў я рот.
— Га?! — разявіў рот Ява.
Але мы больш не паспелі сказаць ні слова. Бо ў гэты момант пачуўся знаёмы залівісты голас школьнага званка. Мы так і скамянелі з адкрытымі ратамі. Захопленыя таямнічай размовай, мы зусім не заўважылі, што Сабакевіч некуды знік. І вось... На карачках, па-сабачы, мы хутка пашкрэбліся праз гушчар і высунулі з кустоў галовы.
Пад вокнамі школы, ганяючыся за куркай, гойсаў Сабакевіч. Матляючыся на яго шыі, весела заліваўся званок.
Мяркуючы, што гэта перапынак, з класаў гарохам пасыпалася дзятва. З вокнаў, здзіўлена пазіраючы на гадзіннікі, выглядвалі настаўнікі. На ганку з'явілася Галіна Сідараўна.
— Хуліганства! Парушэнне навучальнага працэсу, — закрычала яна.
З-за вугла выбегла баба Маруся. Заўважыўшы Сабакевіча, пляснула рукамі, кінулася за ім — адбіраць званок. Сабакевіч — наўцёкі. І куды ж вы думаеце — да нас, у кусты.
Мы з Явам імгненна развярнуліся назад і гэтак жа на карачках нырнулі ў гушчар да хлява. І калі Ява поўз нармальна, на чатырох, то я — на трох, як сабака з перабітай лапай: мне ж трэба было адной рукой падтрымліваць нагавіцы.
Мы прыціснуліся да сцяны хлява — далей уцякаць не было куды. Званок усё бліжэй, і вось ужо Сабакевіч з разгону ўткнуўся носам Яву ў шчаку. Што ж, ён быў невінаваты — у каго ж яму шукаць абароны, як не ў нас — сваіх сяброў і выратавальнікаў?
Праз хвіліну кусты над намі расхінуліся, і мы ўбачылі расчырванелую бабу Марусю.
— Ага! — пераможна ўсклікнула яна. — Вось хто гэта ўсё натварыў!
З-за галавы бабы Марусі з'явілася галава Галіны Сідараўны.
Галіна Сідараўна гаворыць металічным голасам, нібы секачом адсякае:
— Так!.. Зразумела!.. На экскурсію ў Кіеў заўтра яны не паедуць!