W krótkim czasie nauczyłem się jeździć rowerem bez trzymanki i robiłem to nawet na zakrętach, gdy ulica była wystarczająco szeroka, żebym mógł zatoczyć szeroki łuk. Rower dostałem od cioci Esther, kiedy tylko dowiedziała się, że jest mi potrzebny w pracy posłańca. Pochodził z należącego do niej i wuja Juliusa sklepu z zabawkami w Williamsburgu, który leżał kawał drogi od nas. Pojechałem tam pociągiem. Nie pamiętam, na czyim pożyczonym rowerze nauczyłem się jeździć i z czyjego roweru korzystałem z początku w nowym miejscu pracy, ale kiedy odezwała się ciocia Esther, potrafiłem sobie świetnie radzić i nikt nie wątpił, że zdrów i cały dotrę z powrotem na Coney Island. Ciocia Esther, grająca, jak się zdaje, pierwsze skrzypce w swojej rodzinie, narysowała mapkę, radząc, abym pojechał Kings Highway, która okazała się arterią bardziej zatłoczoną i sięgającą dalej, niż sądził ktokolwiek poza nią i wujem Juliusem. Mieli własny samochód, którym przyjeżdżali do nas z wizytą. Ich córka Janet studiowała medycynę, wówczas niezwykła rzecz jak na kobietę, a syn Philip został wkrótce adwokatem, a potem sędzią. Byli z nami spokrewnieni od strony ojca, ale zachowywali bliskie stosunki również po jego śmierci. Wszyscy kuzyni ze strony ojca i matki byli znacznie starsi ode mnie, ale nie od mojego brata i siostry. Być może dlatego nie byłem z nimi blisko związany. Mój brat nie utrzymywał z nimi zażyłych stosunków, bo taką miał naturą; mój kuzyn Nat Siegel, także z rodziny ojca, pracował już jako księgowy, kiedy dał mi w prezencie „Iliadę". Jego starszy brat Morris był lekarzem i może dlatego Lee trzymał się na dystans. Sylvia natomiast była zawsze ciepła i serdeczna do tego stopnia, że spotykała się z nimi w klubie kuzynów, kiedy jeszcze mieszkało ich dosyć w pobliżu. Lee czuł się chyba lepiej w towarzystwie ludzi, których znał słabo, niż tych, których znał dobrze. Niezwykle skromny człowiek, w wieku dziewiętnastu albo dwudziestu lat wyjechał któregoś dnia bez uprzedzenia z domu i w ciągu jednych wakacji dotarł do Kalifornii i z powrotem. Epizod ten nie wydawał mu się wystarczająco ważny, żeby w ogóle wspominać o nim swemu synowi Paulowi, i chyba autentycznie się zdziwił, widząc, że obaj jesteśmy pod wrażeniem, kiedy o tym w końcu wspomniałem (Paul zdążył tymczasem dorosnąć i się ożenić). Moja matka wyznała mi z pewną goryczą, że w przeszłości Lee wprawiał ją w straszliwe zakłopotanie, zamykając się w swoim pokoju podczas rodzinnych wizyt. Przychodząc do nas, ciotki i wujowie rozmawiali z matką w jidysz. Dopiero teraz zrozumiałem, że mówiąc o „Itchym", co robili dość często, mieli na myśli mojego ojca: Itchy było zdrobnieniem imienia Isaak, w jidysz Yitzak.
Tego samego dnia, kiedy dostałem rower, Lou Gehrig kończył swoją karierę baseballisty. Pamiętam, że jedząc w domu cioci Esther lunch, który dla mnie przygotowała, słuchałem w radiu jego łzawego pożegnania. Pedałując w nastroju radosnego uniesienia na nowym rowerze, zacząłem długą podróż powrotną przez tajemnicze miejskie rejony, w których nigdy przedtem nie byłem. Brooklyn jest rozległą dzielnicą i podróż była nie kończącą się przygodą; mijałem nie znane okolice, wówczas uważane za bezpieczne, sycąc się każdym kolejnym widokiem. W końcu, po trwającej pół godziny albo dłużej jeździe, rozpoznałem przed sobą z dreszczem ulgi zarysy stacji kolejowej przy znajomym odcinku Kings Highway, biegnącym przez zatłoczone centrum handlowe z wszelkiego rodzaju sklepami i kafeterią Dubrowa, otwartą od świtu i podającą wspaniałe jedzenie aż do wczesnych godzin następnego dnia. Wkrótce później dotarłem do Ocean Parkway. Po dziesięciu minutach mijałem swoją szkołę średnią. Przez ostatnie pół godziny, nareszcie w znajomej okolicy, pedałowałem szerokim bulwarem w stronę Coney Island i dotarłem triumfalnie do domu.
Wspomniałem już o mojej wrodzonej ślepocie na detale; dopiero ostatnio dotarło do mnie, że Kings Highway jest w rzeczywistości Drogą Królewską, a sąsiednia dzielnica Queens -Dzielnicą Królowej. Nie wiem, jakiego brytyjskiego króla i królową upamiętniają, i nie kusi mnie, żeby to sprawdzać (możecie poszukać sami, jeśli zależy wam na tym więcej ode mnie). Postawiłbym na Wilhelma i Marię, ponieważ oni jedyni z królewskich par tej monarchii wydają się do siebie pasować (Albert Wiktorii był tylko księciem małżonkiem). I prawdopodobnie bym przegrał.
Pamiętam, że oprócz roweru ciocia Esther podarowała mi dolara i jak zwykle kazała przekazać matce, żeby dawała mi więcej czerwonego mięsa. Albo wydawałem jej się anemiczny, albo w ogóle bała się anemii i była przekonana, że dieta bogata w wołowinę może przed nią uchronić. Ciocia Esther nigdy nie omieszkała dać mi dolara, kiedy się widzieliśmy. Dała mi go na cmentarzu, kiedy chowaliśmy mojego ojca. Pamiętam to i niewiele więcej. Był to pierwszy dolar, jakiego w życiu miałem, i nie wiem, co z nim zrobiłem. (W wieku pięciu lat nie mogłem wiele zrobić z czymkolwiek). Inni ludzie, jak twierdzi Freud, czy tego chcą, czy nie, kojarzą często nieświadomie walutę ze złotem, a złoto z ekskrementami i vice versa. Ja kojarzę pieniądze z życiem, a ich brak ze śmiercią. Nie mogę na to nic poradzić. Ja też zgaduję, jaka jest tego przyczyna, lecz mimo to nie mogę na to nic poradzić.
5. I tak dalej
Ukończywszy szesnaście lat, znalazłem się w odpowiednim wieku, żeby otrzymać „książeczkę pracy" i móc poszukać legalnego zatrudnienia.
Wprowadzone niedługo przedtem federalne przepisy zakazywały oficjalnego zatrudniania kogoś młodszego w niemal jakimkolwiek formalnym charakterze. (Shirley Tempie, jak przypuszczam, stanowiła uśmiechnięty i rozczulający wyjątek).
Po ukończeniu szesnastu lat wolno było również odejść ze szkoły, ale ja nigdy o czymś takim nie myślałem, podobnie zresztą jak żaden z moich kolegów. Porzucenie szkoły okryłoby hańbą rodzinę, byłoby skandalem na całą okolicę. Tak się złożyło, że dopiero w wieku dwudziestu ośmiu lat, postawiony przed niemiłym wymogiem zrobienia doktoratu, jeśli chciałbym kontynuować nauczanie, zrezygnowałem nieśmiało z dalszej instytucjonalnej edukacji i poczyniłem pewne kroki, aby spróbować swoich sił w realnym świecie. Doktorat z literatury to nie taka prosta sprawa. Byłem wówczas od sześciu lat żonaty, miałem małe dziecko i przepracowałem za nędzne grosze dwa raczej męczące lata jako młodszy asystent na wydziale kompozycji języka angielskiego Pennsylvania State College – dwadzieścia godzin tygodniowo kursu ekspozycji literackiej dla studentów pierwszego roku. Poza kilkoma wyjątkami, byli tak samo mało zainteresowani opanowaniem sztuki ekspozycji, jak ja jej nauczaniem. Poważnie podbudowany publikacją w ogólnokrajowych czasopismach kilku moich opowiadań, które zostały napisane i ukazały się, kiedy jeszcze studiowałem na Uniwersytecie Nowojorskim, bardziej chciałem pisać literaturę, niż ją dalej studiować. (Muszę tutaj zaznaczyć z nieprzekonywającą fałszywą skromnością, że w roku 1948, gdy ukazała się większa część tych opowiadań, Norman Mailer wydał już „Nagich i martwych"; Gore Vidal, młodszy od nas obu, miał za sobą publikację wojennej powieści Williwaw oraz „Nie oglądaj się w stronę Sodomy", a Truman Capote, także młodszy, zwrócił na siebie powszechną uwagę „Innymi głosami, innymi ścianami").
Wtedy jednak, w maju 1939, chodząc jeszcze do szkoły średniej (i wystukując prawdopodobnie z zapałem na maszynie w mieszkaniu Irvinga Kaisera piętro niżej moje niedorzeczne opowiadanie o młodym fińskim żołnierzu sprytnie i heroicznie odpierającym inwazję zalewających jego kraj oddziałów sowieckich) zapomniałem na chwilę o swoich twórczych ambicjach i ukończywszy szesnaście lat, pobiegłem z entuzjazmem złożyć podanie o książeczkę pracy.