Выбрать главу

Dyskusja na ten temat trwała przez większość minionego czerwca – Franklin kategorycznie odmawiał przyjęcia Eskimoski na pokład. Crozier ją przyjął, musiał jednak odbywać absurdalne niemal dyskusje z porucznikiem Little’em, dotyczące miejsca do spania dla nieproszonego gościa. Wiedzieli, że nawet eskimoska wiedźma zamarznie na śmierć na górnym pokładzie lub na dwóch najniższych, do dyspozycji pozostawał im więc dolny pokład. Ze pewnością nie mogła spać z resztą załogi, choć w tym czasie, dzięki bestii z lodu, mieli już kilka wolnych hamaków.

W czasach gdy Crozier był jeszcze nastolatkiem i służył jako chłopiec okrętowy, a potem aspirant, kobiety przemycone na pokład umieszczane były w pozbawionym światła, śmierdzącym i dusznym pomieszczeniu na cumy, w najniższej i najdalej wysuniętej do przodu części okrętu, w zasięgu dziobówki, gdzie mieli do nich dostęp szczęśliwcy, którzy przemycili je na pokład. Jednak w schowku na cumy na HMS Terror nawet w środku czerwca temperatura spadała w tym roku poniżej zera.

Nie, ułożenie jej w jednym pomieszczeniu z załogą nie wchodziło w grę.

Kwatery oficerskie? Być może. Kilku oficerów zginęło, rozerwanych na strzępy przez monstrum, zostały więc puste kajuty. Jednak zarówno porucznik Little, jak i jego komandor szybko doszli do wniosku, że obecność kobiety oddzielonej od śpiących mężczyzn zaledwie kilkoma cienkimi ściankami i przesuwanymi drzwiami byłaby niepożądana.

Cóż mieli więc zrobić? Nie mogli przydzielić jej miejsca obok innych marynarzy i postawić przy niej uzbrojonego strażnika.

To Edward Little wpadł w końcu na pomysł, by przestawić skrzynki z zapasami i utworzyć w ten sposób niewielką kajutę dla Eskimoski w skrajniku, w sąsiedztwie izby chorych. Jedynym człowiekiem, który nie spał przez całą noc, był pan Diggle – który zajmował się niemal bezustannie pieczeniem sucharów i przygotowywaniem kolejnych posiłków dla załogi – a jeśli pana Diggle’a kiedykolwiek interesowały kobiety, to czasy te bez wątpienia należały już do odległej przeszłości. Poza tym, rozumowali porucznik Little i komandor Crozier, dzięki bliskości pieca ich gość nie musiałby obawiać się chłodu.

Rzeczywiście, w tej kwestii mieli całkowitą rację. Nadmierny upał przyprawiał lady Ciszę o chorobę, spała więc zupełnie naga na posłaniu z futer w swej małej jaskini o ścianach ze skrzyń i beczek. Komandor odkrył to przypadkiem, a obraz ten pozostał trwale w jego pamięci.

Crozier zdejmuje lampkę z haczyka, zapala ją, podnosi właz i schodzi na najniższy pokład, nim zacznie się roztapiać jak jeden z tych bloków lodu na piecu.

Twierdzenie, że na najniższym pokładzie jest zimno, byłoby swego rodzaju niedopowiedzeniem, którym Crozier posługiwał się nieświadomie, nim po raz pierwszy dotarł na obszary arktyczne. Zejście sześć stóp poniżej drugiego pokładu oznacza jednocześnie spadek temperatury co najmniej o sześćdziesiąt stopni. Panują tutaj nieprzeniknione ciemności.

Crozier swym zwyczajem przystaje na moment, by rozejrzeć się dokoła. Krąg światła rzucany przez jego lampkę jest niewielki, oświetla głównie kłęby pary wydobywające się z jego ust. Wszędzie dokoła rozciąga się labirynt skrzyń, beczek, beczułek, puszek, pudeł, toreb i okrytych brezentem hałd zapasów. Nawet bez lampy Crozier bez trudu odnalazłby drogę w tej gmatwaninie; zna każdy cal swojego statku. Czasami, szczególnie późną nocą, gdy słychać wyraźnie jęczenie lodu, Francis Rawdon Moira Crozier uświadamia sobie, że HMS Terror jest jego żoną, matką, narzeczoną i dziwką. Ta dama z dębiny i żelaza, pakuł i balastu, brezentu i mosiądzu będzie jego jedyną żoną. Jak mógł sądzić co innego, kiedy poznał Sophie?

Niekiedy znowu, jeszcze głębszą nocą, kiedy jęki lodu zamieniają się w krzyki, Crozierowi wydaje się, że okręt stał się jego ciałem i umysłem. Na zewnątrz – za pokładami i kadłubem – czai się śmierć. Wieczne zimno. Tutaj, choć zamknięte w okowach lodu, wciąż toczy się życie, wciąż słychać gwar rozmów i śmiech.

Jednak wędrówka w głąb statku, uświadamia sobie komandor, jest niczym zbyt daleka wyprawa w głąb czyjegoś ciała lub umysłu. Można tu napotkać niezbyt przyjemne rzeczy. Najniższy pokład jest brzuchem. Tutaj przechowuje się prowiant i wszelkie inne zapasy, ułożone w takiej kolejności, w jakiej prawdopodobnie będą potrzebne, łatwo dostępne dla tych, którzy schodzą tu poganiani wrzaskami i kopniakami pana Diggle’a. Niżej, na pokładzie ładowni, kryją się jelita i nerki, zbiorniki z wodą, większość zapasów węgla i reszta prowiantu. Bardziej jednak niepokoi Croziera przyrównanie statku do umysłu. Dręczony przez większość życia melancholią, pogłębioną jeszcze przez dwanaście zim spędzonych w obszarach arktycznych, a ostatnio również przez odrzucenie ze strony Sophii Cracroft, Crozier często porównuje częściowo oświetlony i ogrzany pokład do zdrowej części swego umysłu. Ostatnio jednak spędza coraz więcej czasu na najniższym pokładzie – analogii melancholii i smętnych rozmyślań – słuchając krzyków lodu, czekając, aż metalowe sworznie i mocowania belek trzasną z zimna. Położona jeszcze niżej ładownia, wypełniona ohydnym smrodem, za który odpowiada budząca strach Kajuta Zmarłych, to szaleństwo.

Crozier odsuwa od siebie takie myśli. Spogląda na alejkę biegnącą pomiędzy skrzyniami i beczkami ułożonymi na najniższym pokładzie. Światło lampy zatrzymuje się na grodziach magazynu sucharów, a alejki po obu jej stronach przypominają raczej tunele, węższe nawet od zejściówki w kwaterach oficerskich na wyższym pokładzie. By tędy Przejść, trzeba przeciskać się między magazynem sucharów i workami z węglem. Magazyn cieśli znajduje się z przodu, przy sterburcie, magazynek bosmana naprzeciwko, przy burcie lewej.

Crozier odwraca się w stronę rufy. Szczury bez pośpiechu uciekają przed światłem, chowając się między beczkami z solonym mięsem i skrzyniami z puszkami.

Nawet w nikłym świetle lampy widać, że kłódka na drzwiach magazynu rumu jest nienaruszona. Każdego dnia jeden z oficerów schodzi tu, by przynieść dokładnie odmierzoną ilość rumu potrzebną do sporządzenia codziennej porcji grogu dla wszystkich członków załogi – ćwierć pinta siedemdziesięcioprocentowego rumu na trzy ćwierci wody. Przechowuje się tu także wino i brandy oficerów oraz dwieście muszkietów, kordów i szpad. Zgodnie ze zwyczajem przyjętym od stuleci w Królewskiej Marynarce Wojennej włazy prowadzą bezpośrednio do mesy oficerskiej i Wielkiej Kajuty położonej nad magazynem rumu. Gdyby na statku wybuchł bunt, oficerowie pierwsi dotarliby do broni.

Dalej znajduje się magazyn artylerzystów, a w nim beczki z prochem i kule. Po obu stronach magazynu rumu są także różnego rodzaju magazynki i schowki, między innymi schowek na linę kotwiczną; magazyn żagli wypełniony płótnem żaglowym oraz magazynek ubrań, z którego pan Helpman, klark, wydaje im okrycia wierzchnie.

Za magazynem rumu i magazynem artylerzystów leży magazyn komandora, zawierający luksusowe dobra, takie jak szynki i sery, należące wyłącznie do Francisa Croziera i zakupione z jego prywatnych funduszy. Zgodnie ze zwyczajem dowódca statku od czasu do czasu podejmuje swych oficerów kolacją i choć wiktuały zamknięte w jego magazynku nie mogą równać się z luksusowymi artykułami upchniętymi w prywatnym schowku zmarłego komandora sir Johna Franklina na Erebusie, spiżarnia Croziera – teraz niemal całkiem pusta – służy mu już przez dwa lata i dwie zimy spędzone w lodzie. Poza tym, myśli Crozier z uśmiechem, ma tę zaletę, że zawiera całkiem przyzwoitą piwniczkę z winem, z której wciąż korzystają oficerowie; oraz wiele butelek whisky, z których korzysta on sam. Biedny komandor, oficerowie i cywile na pokładzie Erebusa musieli obchodzić się bez alkoholu przez dwa lata. Sir John Franklin był abstynentem i za jego życia musieli nimi być także wszyscy jego ludzie.