— Sao chị không ngủ? — Anh hỏi cô nhân viên du hành vũ trụ với giọng nghiêm nghị.
Cô lắc mái tóc xoăn màu hung đã đến kỳ phải cắt (trong những cuộc du hành ngoài Trái đất, phụ nữ không được để tóc dài).
— Tôi nghĩ rằng… — cô ngập ngừng lên tiếng — lúc này, khi chúng ta ở bên bờ vực của sự nguy hiểm, tôi tôn sùng uy lực vĩ đại của con người đã thâm nhập vào những nơi xa xăm, sâu thẳm của không gian vũ trụ. Ở đây có nhiều cái quen thuộc với anh, còn tôi mới đi vào vũ trụ lần đầu tiên. Thật không ngờ: tôi là người tham gia vào cuộc hành trình vĩ đại xuyên qua các vì sao, tới những thế giới mới!
Éc-gơ No-rơ mỉm cười yếu ớt và xoa trán.
— Tôi phải làm cho chị thất vọng mất thôi: đúng hơn là tôi phải vạch rõ những uy lực của chúng ta thực ra có qui mô như thế nào. Đây kia, — anh dừng lại bên máy chiếu ảnh, và trên thành sau của buồng chiếu hiện lên vệt sáng xoáy ốc của hệ Thiên-hà.
Éc-gơ No-rơ chỉ một nhánh ở rìa của đường xoắn ốc: nhánh này lờm xờm, khó nhận thấy giữa bóng tối bao trùm xung quanh, nó gồm những ngôi sao thưa thớt nom như đám bụi đùng đục.
— Kia là một vùng hoang vắng của Thiên-hà, một vùng nghèo nàn ánh sáng và sự sống. Hệ Mặt trời của chúng ta và chính chúng ta lúc này vẫn ở trong khu vực đó. Nhưng chị thấy đấy, chính nhánh đó nằm dài từ chòm sao Thiên-nga đến chòm sao Hải-thạch, và không những nó xa các vùng trung tâm, mà còn chứa một đám mây tối, ở đây… Muốn đi suốt dọc nhánh đó, «Tan-tơ-ra» của chúng ta phải bay ngót bốn mươi ngàn năm độc lập. Chị thấy đấy hiện thời, những chuyến bay vào không gian vô tận mới chỉ loanh quanh ở một vệt nhỏ xíu, đường kính là năm chục năm ánh sáng! Hiểu biết của chúng ta về thế giới sẽ ít ỏi biết bao, nếu như không có sức mạnh của Vành-khuyên! Những tin tức, hình ảnh, tư tưởng được truyền đi qua khoảng không gian mà cuộc đời ngắn ngủi của con người không khắc phục nổi, sớm hay muộn rồi cũng sẽ đến với chúng ta, và chúng ta biết được những thế giới ngày càng xa hơn, và việc đó diễn ra liên tục!
Nhi-da nín lặng.
— Những chuyến bay đầu tiên giữa các vì sao… — Éc-gơ No-rơ nói tiếp với vẻ trầm ngâm — những con tàu nhỏ có tốc độ không lớn, cũng không có những thiết bị bảo vệ thật đảm bảo.
Thêm nữa, tuổi thọ của tổ tiên ta chỉ bằng nửa tuổi thọ của chúng ta hiện nay: chính hồi ấy, sự vĩ đại của con người mới đáng khâm phục!
Nhi-da ngẩng phắt lên theo thói quen mỗi khi cô nói lên ý kiến bất đồng của mình.
— Sau này, khi tìm ra những cách khác để chiến thắng không gian chứ không phải liều mình băng qua không gian, thì người ta sẽ nói về các anh như sau: đây là những người anh hùng đã chinh phục vũ trụ bằng những phương tiện thô sơ như thế!
Éc-gơ No-rơ mỉm cười vui vẻ và giơ tay về phía cô gái.
— Và nói về chị nữa, Nhi-da ạ.
Nhi-da đỏ mặt.
— Tôi tự hào vì được ở đây cùng với các anh! Tôi sẵn sàng hy sinh tất cả để lại được đi vào vũ trụ nhiều chuyến nữa.
— Vâng tôi biết — Éc-gơ No-rơ nói với vẻ đăm chiêu — Nhưng không phải mọi người đều nghĩ như thế.
Linh tính phụ nữ khiến cô gái hiểu được ý nghĩ của thủ trưởng. Trong buồng tàu của anh có hai bức chân dung hình nổi, màu vàng và tím tuyệt đẹp. Cả hai đều là chân dung Vê-đa Công, nhà sử học về thế giới cổ, một người đàn bà xinh đẹp, có cặp mắt xanh như bầu trời Trái đất với cái nhìn trong sáng dưới cặp lông mày cong cong như đôi cánh chim tung bay.
Nước da bánh mật, miệng mỉm cười để hé lộ hai hàm răng trắng lóa, chị đưa hai tay lên sửa mái tóc màu tro. Và kia, chị đang cười ngất trên cỗ hải pháo bằng đồng, kỷ niệm của thời cổ xưa.
Éc-gơ No-rơ mất vẻ hoạt bát, chậm chạp ngồi xuống trước mặt cô gái du hành vũ trụ.
— Nhi-da ạ, nếu chị biết ở đây, trên hành tinh Diếc-đa, số phận đã giết chết ước mơ của tôi một cách thô bạo như thế nào! — Anh bỗng nói bằng giọng khàn khàn và thận trọng đặt những ngón tay lên cán cần phát động các động cơ a-na-mê-dôn, như định tăng tốc độ bay vốn đã rất ghê gớm của con tàu lên đến mức cao nhất!
— Nếu như Diếc-da không chết thì chúng ta có thể lấy được chất đốt — anh nói tiếp, để trả lời câu hỏi không lời của cô gái —, và tôi sẽ đưa đoàn đi xa hơn nữa. Điều này đã có ước hẹn với Hội đồng. Sẽ báo cáo về Trái đất những điều cần thiết về Diếc-da, và «Tan-tơ-ra» sẽ ra đi cùng với những người tình nguyện… Những người còn lại sẽ lên «An-gráp», vì «An-gráp» xong nhiệm vụ trực ở đây thì sẽ được gọi về Diếc-da.
— Nhưng ai sẽ ở lại Diếc-da? — Cô gái bực tức kêu lên — Pua Hít-xơ chăng? Anh ấy là một nhà bác học lớn, chẳng lẽ sự hiểu biết của tôi lôi cuốn anh ấy hay sao?
— Thế còn chị, Nhi-da?
— Tôi ấy à? Cố nhiên rồi!
— Nhưng… đi đâu? — Éc-gơ No-rơ bỗng hỏi bằng giọng quả quyết, và chăm chú nhìn cô gái.
— Đi bất cứ đâu, dù là…— cô trỏ cái vực thẳm đen ngòm giữa hai nhánh của dải Thiên-hà hình xoắn ốc, mắt cô đáp lại No-rơ một cái nhìn cũng chăm chú như thế và đôi môi hé mở.
— Ồ, không xa như thế đâu! Nhi-da, cô bạn du hành vũ trụ thân mến của tôi ạ. Chị biết đấy, ngót tám mươi nhăm năm trước, đoàn thám hiểm số ba mươi tư đã lên đường, tên gọi là đoàn thám hiểm «Bậc thang». Ba con tàu vũ trụ lần lượt tiếp chất đốt cho nhau, ngày càng rời xa Trái đất, nhằm về hướng chòm sao Chức — nữ. Hai con tàu không chở đoàn nghiên cứu đã nhường a-na-mê-dôn và quay trở lại. Các nhà thể thao leo núi vẫn thường dùng cách ấy để lên những ngọn núi cao nhất. Cuối cùng, con tàu thứ ba, tàu: «Cánh buồm»…
— Nó không trở về nữa!… — Nhi-da thì thầm với vẻ xúc động.
— Đúng, «Cánh buồm» không trở về. Nhưng nó đã đến đích và chết trên đường trở về, sau khi đã truyền được tin đi. Đích của nó là hệ hành tinh lớn của ngôi sao xanh Vê-ga hay sao Chức-nữ. Qua bao nhiêu thế hệ, mắt con người đã chiêm ngưỡng ngôi sao xanh rực rỡ đó của bầu trời phương Bắc! Vê-ga cách Trái đất tám pác-xếc hay ba mươi mốt năm bay tính theo giờ độc lập, con người chưa bao giờ đi xa mặt trời của chúng ta như thế. Dù sao chăng nữa, «Cánh buồm» đã đến đích… Nguyên nhân gây nên tai nạn của nó còn chưa biết, không rõ là do một thiên thạch hay do trục trặc lớn. Có thể là hiện giờ nó vẫn bay trong không gian và những người anh hùng mà chúng ta coi như đã chết thì vẫn còn sống…