Выбрать главу

Чóрна-бéлы манітóр (black-and-white) — гл. манахромны манітор.

Чужы дыск (alien disk) — флопі-дыск, фармат якога належыць іншаму тыпу кампутараў; ім карыстацца нельга.

Чып (chip) — інтэгральная мікрасхема ў асобным корпусе; крышталь разам з нанесенай на яго інтэгральнай схемай. Інтэгральная схема складаецца з множства (мільёнаў) транзістараў.

Чытáнне (read) — атрыманне інфармацыі з крыніцы; працэс выбрання звестак з вонкавай памяці (дыска) і запісь іх ў асноўную памяць альбо капіяванне з экрана.

Ш

Шаблóн 1. (boilerplate) — тэкст, прызначаны для паўторнага ўжывання, яго можна ўстаўляць у мноства розных дакументаў альбо праграм. Шаблон — стандартная канструкцыя, якую можна напісаць адзін раз, захаваць на дыску, а затым злучаць з любымі дакументамі даслоўна альбо з мінімальнымі праўкамі. 2. (template) — трафарэт альбо стандартная форма дакумента, якая можа быць выкарыстана для зменаў некаторых дэталяў, і выкарыстоўваецца як узор для стварэння новых дакументаў. У створаны дакумент карыстальнік можа ўносіць карэктывы.

Шаблóн лічбавы (numeric picture) — шаблон для апісання лічбавых звестак.

Шаблóнная старóнка (master page) — метад забеспячэння адзінага фармату тэкстаў у выдавецкіх сістэмах.

Шаравы маніпулятар, “трэкбóл” (trackball) — папулярная каардынатна-указальная прылада. Мае шарык, які апіраецца на два ролікі, якія пераўтвараюць рух шарыка ў вертыкальнае і гарызантальнае перамяшчэнне паказальніка на экране. Мае адну ці дзве кнопкі. У шаравым маніпулятары корпус нерухомы, а шарык верцяць рукой.

Шасі (chassis) — металічная канструкцыя, на якую ўстанаўліваюцца розныя электронныя кампаненты прылады, напрыклад блокі ахалоджвання, крыніцы сілкавання і інш.

Шаснадцаткóвае пераўтварэнне (hexadecimal conversion) — перавод ліку з шаснадцатковай сістэмы злічэння ў якую-небудзь іншую, і наадварот.

Шаснадцаткóвая сістэма злічэння (hexadecimal альбо hex) — пазіцыйная сістэма злічэння з асновай 16, у якую ўваходзяць лічбавыя сімвалы 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9, A, B, C, D, E, F. Актыўна ўжываецца для кадавання ў машынных кодах і на мове Асэмблера.

Шлéйфавае падключэнне (daisy chain) — паслядоўнае злучэнне групы прыладаў. Шлейфавае падключэнне прыладаў да мікракампутара выконваецца так: першая прылада падключаецца да кампутара, другая падключаецца да першай і г.д. Сігналы перадаюцца па ланцузе — ад адной прылады да наступнай. Для ўсталявання парадку і каб пазбегнуць канфліктных запытаў на выкарыстанне канала (шыны), да якога ўсе прылады ў рэшце рэшт падключаны, кожнай прыладзе назначаецца свой прыярытэт. Магчымы і іншы варыянт, калі кожная прылада “праслухоўвае” канал і пачынае перадачу толькі пасля таго, як лінія стане свабоднай.

Шлюз (gateway) — прылада для злучэння рознатыпóвых сетак, якія працуюць па розных пратаколах сувязі ў мэтах забеспячэння перадачы інфармацыі з адной сеткі ў другую. Шлюз не толькі здзяйсняе перадачу, але і пераўтварае звесткі ў фармат, сумяшчальны з пратаколамі сеткі назначэння. Шлюз — гэта комплекс тэхнічных і праграмных сродкаў для інфармацыйнага ўзаемадзеяння сетак з праграмна-несумяшчальнымі кампутарамі.

Шлях дóступу (access path) — маршрут пошуку патрэбнага файла аперацыйнай сістэмай. Поўны шлях доступу пачынаецца з абазначэння дыскавода, за якім ідзе ланцужок імёнаў каталогаў (папак) і падкаталогаў і завяршаецца імем файла.

Шматпрацэсарная сістэма (multiprocessor system) — вылічальная сістэма, якая мае два альбо больш узаемазвязаных працэсары, якія выкарыстоўваюць агульную памяць і абслугоўваюцца адзінай шматпрацэсарнай аперацыйнай сістэмай. Каманды па шыне могуць быць успрыняты больш чым адным мікрапрацэсарам.

Шрыфт (font альбо fount) — набор сімвалаў аднаго стылю (напрыклад Times New Roman), абрысу (курсіў), таўшчыні (напрыклад тлусты) і памеру. Шрыфт — гэта мноства ўсіх сімвалаў вызначанага памеру, стылю і таўшчыні, якія маюць гэты дызайн.

Штрыхавы код (bar code) — спецыяльны код ідэнтыфікацыі лічбаў ў выглядзе групы вертыкальных ліній рознай шырыні, які наносіцца на тавары альбо іх упакоўцы. Ужываецца для ўказання кошту і віду тавару ў крамах і супермаркетах.

Штýчны інтэлéкт (artificial intelligence, AI) — навуковая праблема стварэння сістэмы, якая павінна замяніць інтэлект чалавека альбо дапамагаць яму развязваць некаторыя прафесійныя задачы. Уласцівасці сістэмы штучнага інтэлекту: наяўнасць унутранай мадэлі прадметнай вобласці; магчымасць папаўнення ведаў у базе ведаў сістэмы; магчымасць навучання сістэмы; здольнасць да высноваў, рашэнняў — гэта значыць “думанню”.