Temis nur pri tio, ĉu ili trovos lin en Omdurmano. Pri la samo ankaŭ Idriso parolis kun Nur-el-Tadhil, kiu fine rememoris, ke antaŭ unu jaro, restadante laŭ ordono de la kalifo Abdullahi malproksime de Kartumo, en Kordofano, li aŭdis pri iu Smaino. Onidire li estis instruanta derviŝojn pafi el la kanonoj akiritaj de la egiptanoj, kaj poste li fariĝis granda ĉasanto de sklavoj. Tadhilo indikis al Idriso la sekvan rimedon por trovi la emiron:
— Kiam vi aŭdos posttagmeze la voĉon de,umbajo" (granda trumpeto el elefanta kojndento), estu kune kun la infanoj sur la preĝoplaco, kien iras ĉiutage la profeto, por instigi la fidelulojn al la imitado de sia pieco kaj por firmigi ilian religion. Tie, krom la sankta persono de Mahdi, vi vidos ĉiujn,noblulojn" kaj krome tri kalifojn, paŝaojn kaj emirojn; inter la lastaj vi devus trovi Smainon.
— Kaj kion mi devas fari kaj kie restadi ĝis la tempo de la posttagmeza preĝado?
— Vi restados inter miaj soldatoj.
— Kaj vi, Nur-el-Tadhil, ĉu vi forlasos nin?
— Mi iros por ricevi ordonojn de la kalifo Abdullahi.
— Ĉu li estas la plej eminenta el la kalifoj? Mi venas de malproksime kaj, kvankam la nomoj de la ĉefoj ne estas por mi tute fremdaj, tamen vi povas instrui min pri ili pli detale.
— Abdullahi, mia ĉefo, estas la glavo de Mahdi.
— Allaho faru lin la filo de la venko.
Dum kelka tempo la boatoj veturis en silento. Oni aŭdis nur la knaron de la remiloj kaj de tempo al tempo la plaŭdon de la akvo batitan per krokodila vosto. Multe de tiuj amfibioj alnaĝis de sudo ĝis Kartumo, kie ili trovis abundan nutraĵon, ĉar en la rivero svarmis la kadavroj, ne nur de mortigitoj en la batalo ĉe la konkerado de la urbo, sed ankaŭ de mortintoj pro diversaj malsanoj, kiuj disvastiĝis inter la mahdianoj kaj precipe inter iliaj sklavoj. La ordonoj de la kalifoj ja malpermesis,malbonigi la akvon", sed oni ne atentis tion, kaj la kadavroj, kiujn la krokodiloj ne sukcesis formanĝi, flosis kun renversitaj vizaĝoj ĝis la sesa katarakto kaj eĉ pli malproksimen, al Berberujo.
Sed Idriso pensis nun pri io alia, kaj post momento li denove diris:
— La hodiaŭan matenon ni ricevis nenion por manĝi. Ĉu ni do eltenos sen manĝo ĝis la horo de la preĝo — kaj kiu nin poste manĝigos?
— Vi ne estas sklavo — respondis Tadhilo — kaj vi povas iri al la foirejo, kie la vendistoj dismetas siajn varojn. Tie vi povas aĉeti sekigitan viandon kaj ankaŭ milion, sed kontraŭ multe da mono, ĉar, kiel mi jam diris al vi, la malsato regas en la tuta Omdurmano.
— Kaj intertempe la malbonaj homoj forkaptos kaj mortigos la infanojn.
— La soldatoj ilin defendos — kaj se vi donos al iu el ili monon, tiam li volonte aĉetos por vi la nutraĵon.
Al Idriso, Kiu havis grandan deziron preni monon kaj ne doni ĝin al kiu ajn, ne tro plaĉis tiu konsilo, sed antaŭ ol li respondis, la boatoj jam albordiĝis.
Omdurmano prezentis sin al la infanoj alie ol Kartumo. Tie estis masonitaj pluretaĝaj domoj, estis,mudirja", t.e. la palaco de la gubernatoro, en kiu batalmortis la heroa Gordon, estis preĝejo, hospitalo, misiaj domoj, arsenalo, grandaj milit-kazernoj kaj multaj pli malpli grandaj ĝardenoj kun belega tropika kreskaĵo. Male — Omdurmano prezentiĝis prefere kvazaŭ la granda bivakejo de la sovaĝuloj. La antaŭfortikaĵo, kiu troviĝis en la norda parto de la urbo, estis detruita laŭ ordono de Gordon. Cetere, la urbo konsistis el rondaj, konusformaj kabanoj, fuŝkonstruitaj el milia pajlo. La mallarĝaj dombariloj dividis ilin inter si kaj disde la strato. Tie kaj aliloke oni povis vidi ankaŭ tendojn evidente prenitajn de la egiptanoj. Ofte ankaŭ kelkaj palmaj matoj sub peco da malpura tolo etendita helpe de bambuaj stangoj formis la tutan loĝejon. La loĝantoj ŝirmis sin sub la tegmentoj nur dum pluvo aŭ dum eksterordinara varmego, cetere ili restadis, faris fajron, kuiris la manĝaĵon, vivis kaj mortis en la libera naturo. Sur la stratoj la homoj tiel svarmis, ke en kelkaj lokoj la taĉmento nur malfacile premiĝis tra la homamaso. Omdurmano estis antaŭe mizera vilaĝo, sed nun, kalkulante ankaŭ sklavojn, loĝis en ĝi pli ol ducent mil homoj. Eĉ Mahdi kaj liaj kalifoj maltrankviliĝis pri tiu granda homgrupiĝo, kiun minacis malsato kaj malsanoj. Pro tio oni elsendis ĉiam novajn ekspediciojn norden por almiliti la regionojn kaj urbojn, kiuj estis ankoraŭ fidelaj al la egipta registaro.
Je la vido de la blankaj infanoj ankaŭ ĉi tie aŭdiĝis malamikaj krioj, sed la homamasaĉo almenaŭ ne minacis ilin per la morto. Eble oni ne kuraĝis tion fari tuj apud la flanko de Mahdi, kaj eble oni ĉi tie pli kutimiĝis al la vido de militkaptitoj, kiuj estis grandnombre transportitaj al Omdurmano tuj post la konkero de Kartumo. Staĉjo kaj Nel vidis nun la veran inferon sur la tero. Ili vidis eŭropanojn kaj egiptanojn batitajn ĝis la sangado per skurĝoj, mizerulojn malsatajn, soifantajn, kurbiĝantajn sub la ŝarĝoj, kiujn oni ordonis al ili transporti, aŭ sub la siteloj kun akvo. Ili vidis virinojn kaj infanojn eŭropajn, iam edukitajn en la bonstato, kaj nun almozpetantajn pri iom da,durro", aŭ pri peceto da sekigita viando kovritajn per ĉifonoj, malsekiĝintajn, similajn al fantomoj kun nigriĝintaj vizaĝoj pro mizero kaj kun freneza rigardo, en kiu respeguliĝis la teruro kaj malespero. Ili vidis, kiel la homamasaĉo ekridegis je la vido de tiuj mizeruloj, kiel oni antaŭenpuŝis kaj batis ilin. Sur ĉiuj stratoj kaj stratetoj ne mankis vidoj, de kiuj oni deturnis la okulojn kun teruro kaj abomeno. En Omdurmano furiozis grandskale la disenterio kaj la tifo, kaj antaŭ ĉio la variolo. La malsanuloj, kovritaj per ulceroj, kuŝis ĉe la enirejoj de la kabanoj, infektante la aeron. Militkaptitoj forportis per tolo ĉirkaŭvolvitajn kadavrojn de freŝ-mortintoj, por ensabligi ilin ekster la urbo, kie pri ilia vera enterigo okupiĝis hienoj.
Super la urbo ŝvebis aro da vulturoj, de kies flugiloj funebraj ombroj falis sur la brilan sablon. Staĉjo, vidante ĉion ĉi, ekpensis, ke plej bone estus por li kaj por Nel morti kiel eble plej baldaŭ. Tamen ankaŭ en tiu maro de la homa mizero kaj malboneco disfloris de tempo al tempo la mizerikordo, kiel pala floro disvolviĝas ofte sur putrinta marĉo. En Omdurmano estis iom da grekoj kaj koptoj, kiujn Mahdi ŝparis, ĉar li bezonis ilin. Ĉi tiuj ne nur movis sin libere, sed krom tio ili okupiĝis pri komerco kaj pri aliaj aferoj. Kelkaj, precipe tiaj, kiuj ŝajnigis, ke ili ŝanĝis la religion, fariĝis eĉ oficistoj de la profeto, kaj tio donis al ili grandan prestiĝon inter la sovaĝaj derviŝoj. Unu el tiaj grekoj haltigis la taĉmenton kaj komencis demandi la infanojn, de kie ili troviĝas ĉi tie. Eksciinte kun mirego, ke ili ĵus alvenis kaj estis forkaptitaj el Fajumo, li promesis mencii ion pri ili al Mahdi kaj estonte informiĝi pri ilia sorto. Dume li kompate ekbalancis la kapon pro Nel, kaj li donis al ili ambaŭ po unu plenmanon da sekigitaj sovaĝaj figoj kaj po unu arĝentan taleron kun la bildo de Maria Tereza. Post tio li ordonis al la soldatoj, ke ili ne kuraĝu malutili la knabineton, kaj li foriris, ripetante angle:,Poor little bird!" (kompatinda birdeto).
Tra zigzagaj stratetoj ili atingis fine la foirplacon, situantan en la urbocentro. Survoje ili vidis multe da homoj, al kiuj estis fortranĉita unu mano aŭ unu piedo. Ili estis krimuloj, kiuj ne redonis militrabaĵojn, aŭ ŝtelistoj. La punoj aplikitaj de la kalifoj kaj emiroj pro malobeo aŭ pro ekscesoj kaj neglektoj de la leĝoj anoncitaj de la profeto estis teruraj. Eĉ pro etaj kulpigoj, kiel ekzemple pro fumado, oni vipis per skurĝoj ĝissange kaj ĝis senkonscio. Sed la kalifoj mem subordiĝis al la ordonoj nur laŭŝajne, kaj hejme ili permesis al si ĉion. Tial la punoj trafis nur la mizerulojn, al kiuj oni forrabis per unu fojo la tutan havaĵon. Restis tiam por ili nenio alia ol almozpeti, kaj ĉar en Omdurmano mankis ĝenerale la nutraĵo, ili ofte malsatmortis.