Выбрать главу

Multaj almozuloj svarmis ĉirkaŭ la vendobudoj kun nutraĵo. Tamen la unua objekto, kiu frapis la atenton de la infanoj, estis homa kapo, fiksita sur alta bambuo enfosita meze de la foirejo. La vizaĝo de tiu kapo estis sekiĝinta kaj preskaŭ nigra, kontraŭe la haroj sur la kranio kaj mentono estis neĝblankaj. Unu el la soldatoj klarigis al Idriso, ke tio estas la kapo de Gordon. Kiam Staĉjo aŭdis tion, lin kaptis nesondebla bedaŭro, indigno kaj ardanta deziro pri venĝo. Samtempe la teruro glaciigis lian sangon en la vejnoj. Jen kiamaniere mortis tiu heroo, tiu kavaliro sen makulo kaj timo, krom tio homo justa kaj bonkora, amata eĉ en Sudano. Kaj la angloj ne venis en ĝusta tempo por helpi lin, kaj poste ili eĉ retiriĝis, lasante lian kadavron sen kristana entombigo, al la senhonorigo! Staĉjo perdis en la sama momento la kredon pri la angloj. Ĝis nun li naive opiniis, ke Anglujo pro la plej eta malutilo farita al unu el ĝiaj civitanoj, estas ĉiam preta militi kontraŭ la tuta mondo. Sur la fundo de lia animo kaŝiĝis la espero, ke same por defendi la filinon de s-ro Rawlison ekiros, post la malsukcesa postkurado, la minacaj taĉmentoj de la angloj, almenaŭ ĝis Kartumo kaj eble pli malproksimen. Nun li konvinkiĝis, ke Kartumo kaj la tuta lando estas en la manoj de Mahdi kaj ke la egipta registaro, same kiel Anglujo, prefere pensas pri tio, kiamaniere ŝirmi Egiptujon kontraŭ pluaj aneksaĵoj, ol pri la revenigo de la eŭropaj militkaptitoj.

Li ekkomprenis, ke ili ambaŭ falis en abismon, el kiu ne estas elirejo, kaj tiuj pensoj, kune kun la teruraĵoj, kiujn ili vidis sur la stratoj en Omdurmano, lin tute deprimis. Lia kutima energio por momento ŝanĝiĝis al pasiva apatio kaj timo pri la estonteco. Dume li preskaŭ senpense ĉirkaŭrigardis la foirejon kun la vendobudoj, ĉe kiuj Idriso marĉandis pri la nutraĵo. Revendistinoj, konsistantaj el sudananinoj kaj negrinoj, vendis ĉi tie blankajn tilkitelojn surkudritajn per diverskoloraj flikaĵetoj, akacian gumon, kavigitajn kukurbojn, vitrajn rozariojn, sulfuron kaj ĉiuspecajn matojn. Budoj kun manĝaĵoj estis malmultaj kaj ĉirkaŭ ĉiu amasiĝis homoj. Por tre altaj prezoj la mahdianoj aĉetis ĉefe sekigitajn viandstrietojn el hejma brutaro aŭ el bubaloj, antilopoj kaj ĝirafoj. Daktiloj, figoj, milio kaj,durro" mankis komplete. Tie kaj aliloke oni vendis nur akvon kun mielo de sovaĝaj abeloj kaj grajnojn de,doĥno", moligitajn en la infuzaĵo el la fruktoj de la tamarindo. Idriso malesperis, ĉar montriĝis, ke pro la altaj foirprezoj li baldaŭ elspezos la tutan monon ricevitan de Fatmo por la vivtenado, kaj poste li estos eble devigita almozpeti. Li esperis ricevi helpon de Smaino, kaj Staĉjo same kalkulis ekskluzive je lia helpo.

Post la paso de unu horo Nur-el-Tadhil revenis de la kalifo Abdullahi. Videble trafis lin tie io malagrabla, ĉar li havis malbonan humoron. Pro tio, kiam Idriso demandis lin, ĉu li eksciis ion pri Smaino, li respondis malafabie:

— Malsaĝulo, ĉu vi pensas, ke la kalifo kaj mi havas nenion pli bonan por fari, ol serĉi por vi Smainon?

— Do kion vi faros nun pri mi?

— Faru al vi, kion vi volas. Mi tranoktigis vin en mia hejmo kaj mi donis al vi kelkajn bonajn konsilojn, kaj nun mi volas scii pri vi nenion plu.

— Nu bone, sed kie mi restos dumnokte?

— Tio estas al mi tute egale.

Kaj dirinte tion, li prenis la soldatojn kaj foriris. Idriso apenaŭ povis peti lin, ke li resendu al la foirejo la kamelojn kaj la reston de la karavano kune kun tiuj araboj, kiuj aliĝis al ĝi inter Assuano kaj Wadi-Halfa. Ĉi tiuj homoj alvenis nur tagmeze kaj poste montriĝis, ke ili ĉiuj kune ne scias, kion fari. La du beduenoj komencis disputi kun Idriso kaj Gebhro, asertante, ke tiuj promesis al ili tute alian akcepton kaj ke ili estas trompitaj. Post longaj kvereloj kaj interkonsiliĝoj ili decidis fine konstrui ekster la urbo tendojn el branĉoj kaj,doĥno"-kano, por prepari al si sekuran noktejon, kaj lasi la reston al la volo de la providenco kaj atendi.

Post la konstruo de la tendoj, kio ne okupas la sudananojn kaj negrojn por pli longa tempo, ĉiuj ekiris al la placo de la preĝado, krom Ĥamiso, kiu estis preparonta la vespermanĝon. Facile estis por ili trovi la placon, ĉar tien iris la homgrupoj el la tuta Omdurmano. La placo estis vasta, ĉirkaŭita de dornbarilo, kaj parte de argila muro, kiun oni komencis formi antaŭ nelonge. En la mezo suprenstaris ligna tribuno. La profeto supreniris ĝin, kiam li volis instrui la popolon. Antaŭ la tribuno oni sternis sur la tero la ŝaffelojn por Mahdi, por la kalifoj kaj eminentaj ŝejkoj. Ĉe ambaŭ flankoj estis fiksitaj la flagoj de la emiroj, flirtantaj en la vento kaj brilantaj per ĉiuj koloroj kiel grandaj floroj. La kvar flankojn de la placo ĉirkaŭis la densaj vicoj de la derviŝoj. Cirkaŭe oni vidis elstari nekalkuleblan amason da lancoj, per kiuj estis provizitaj preskaŭ ĉiuj militistoj.

Estis vera feliĉo por Idriso kaj Gebhro kaj por la aliaj karavananoj, ke ili sukcesis lokiĝi en la unuaj vicoj de la kolektita homamaso, ĉar ili estis rekonitaj kiel sekvantaro de unu el la emiroj.

La alveno de Mahdi estis anoncita antaŭe per la belaj kaj solenaj sonoj de,umbajo", sed kiam li aperis sur la placo, aŭdiĝis la penetrantaj sonoj de fajfiloj, la bruego de tamburoj, la klakado de ŝtonetoj skuataj en malplenaj kukurboj kaj la fajfado per elefantaj dentegoj, kio entute faris inferan bruegon. La homamason ekkaptis neesprimebla entuziasmo. Unuj ĵetis sin sur la genuojn, aliaj kriegis per la tuta forto:,Ho, vi sendito de Dio! Ho, venkinto! Ho, kompatemulo! Ho, gracdonanto!" Tio daŭris, ĝis Mahdi aperis sur la predikejo. Tiam ekregis tombeja silento, kaj li suprenlevis la manojn, almetis la grandajn fingrojn al siaj oreloj kaj preĝis dum kelka tempo.

La infanoj staris sufiĉe proksime al li kaj povis bone observi lin. Li estis homo en meza aĝo, strange dika, kvazaŭ plenblovita kaj preskaŭ nigra. Staĉjo, kiu havis tre penetremajn okulojn, rimarkis, ke lia vizaĝo estis tatuita. Tra unu orelo li portis grandan eburan ringon. Li estis vestita per blanka kitelo kaj havis blankan turbanon sur la kapo. Liaj piedoj estis nudaj, ĉar surirante la tribunon, li deĵetis duonbotojn kaj lasis ilin apud la ŝaffeloj, sur kiuj li estis poste preĝonta. En lia vesto estis nenia lukso. Nur de tempo al tempo la vento portis de li fortan santalan aromon, kiun la kreduloj avide enspiris, rulante ĉe tio siajn okulojn pro ĝuo. Generale Staĉjo tute alie imagis tiun teruran profeton, la rabinton kaj mortiginton de multaj miloj da homoj. Kaj rigardante nun tiun grasan vizaĝon kun milda fizionomio, kun larmoplenaj okuloj kaj rideto kvazaŭ alkreskita al la buŝo, li simple ne povis rekonsciiĝi pro mirego. Li opiniis, ke tia homo devus porti sur sia trunko hienan aŭ krokodilan kapon, kaj anstataŭ tio li vidis antaŭ si plenvangan kukurbon similan al la desegnaĵoj prezentantaj la plenlunon.

Sed la profeto komencis la instruon. Lia profunda belsona voĉo estis aŭdebla bonege sur la tuta placo, tiel ke ĉiu vorto atingis la orelojn de la kreduloj. Antaŭe li parolis pri la punoj, kiujn Dio aljuĝas al tiuj, kiuj ne obeas la ordonojn de Mahdi, sed kaŝas la militrabaĵojn, drinkas, ŝtelas, indulgas malamikojn en la bataloj kaj fumas tabakon. Kaŭze de tiuj krimagoj Allaho sendas al tiuj pekuloj malsaton kaj tiun malsanon, kiu ŝanĝas la vizaĝon kvazaŭ en mielplastron (variolo). La tempa vivo similas al truhava ledosako por la akvo. La riĉaĵojn kaj vivoĝuojn pereigas la sablo, kiu poste superŝutas la mortintojn. Sole la kredo estas kvazaŭ bovino donanta dolĉan lakton. Sed la paradizo malfermiĝos nur por la venkintoj. Kiu venkas la malamikojn, tiu akiras por si la savon. Kiu mortas por la kredo, tiu reviviĝas por la eterneco. Feliĉaj, centoble feliĉaj tiuj, kiuj jam mortfalis!…

— Ni volas morti por la kredo! — respondis per unu laŭta ekkrio la ĉeestantaro.

Kaj por momento komenciĝis denove infera bruego. Eksonis trumpetoj kaj tamburoj. La batalantoj frapis la glavojn kontraŭ la glavojn kaj la lancojn kontraŭ la lancojn. La milita fervoro vastiĝis kvazaŭ fajroflamo. Kelkaj kriis:,La kredo estas venka!", aliaj:,Tra la morto al la paradizo!"