— Staĉjo, vi estas por mi tre bona.
Kaj li respondis:
— Kaj por kiu mi devus esti bona? Bonege! Jen prenu tiun medikamenton!
Sed li estis tre feliĉa, ĉar liaj okuloj brilis pro kontenteco. Kaj ree li kriis kun granda ĝojo kaj fiero, turnante sin al la malfermaĵo:
— Mea! Nun vi povas alporti al „bibi" teon!
Staĉjo ekiris al Linde nur la sekvan tagon tagmeze, ĉar li devis pli longe dormi ol kutime pro la sendorma nokto. Survoje, antaŭvidante, ke la malsanulo povos bezoni freŝan viandon, li ĉasis du numidojn, kiuj estis akceptitaj de li kun dankemo. Linde estis ege malfortiĝinta, sed tute konscia. Tuj post la bonvenigo li demandis pri Nel, post kio li atentigis Staĉjon, ke li ne opiniu kininon kiel tute certa rimedo kontraŭ la febro kaj ke li gardu la etulinon de suno, de malseikiĝo, de dumnokta restado en lokoj malaltaj kaj malseketaj kaj fine de malbona akvo. Poste Staĉjo rakontis al li je lia peto sian tutan historion kaj tiun de Nel, de la komenco ĝis ilia alveno al Kartumo kaj vizito ĉe Mahdi, kaj poste de Faŝodo ĝis la liberiĝo el la manoj de Gebhro kaj la plua migrado. Dum la rakontado la sviso rigardis lin kun kreskanta scivolo, ofte kun vera admiro, kaj kiam lia historio finiĝis, li ekbruligis la pipon, ankoraŭfoje rigardis Staĉjon de la piedoj ĝis la kapo — kaj diris kvazaŭ enpense:
— Se en via lando estas multaj knaboj similaj al vi, tiam oni ne tiel facile subjugos vin.
Kaj post momento de silento li parolis plu:
— La plej bona pruvo, ke viaj vortoj estas veraj, estas, ke vi estas ĉi tie kaj ke vi staras antaŭ mi. Kaj ĉu vi scias, kion mi diros al vi: via situacio estas terura, la vojo kien ajn same terura, sed kiu scias, ĉu tia knabo kiel vi ne elsavos el ĉi tiu abismo sin mem kaj tiun infanon…
— Ke nur Nel estu sana — mi faros, kion mi povos — ekkriis Staĉjo.
— Sed ŝparu ankaŭ vi viajn fortojn, ĉar la tasko, kiun vi havas antaŭ vi, estas super la povo eĉ de plenkreskulo. Ĉu vi scias, kie vi nun troviĝas?
— Ne. Mi memoras, kie post la eliro el Faŝodo, ni transiris ĉe granda kolonio, nomata Deng, iun riveron…
— Sobat — interrompis Linde.
— En Deng estis multaj derviŝoj kaj negroj. Sed post Sobat ni eniris en regionon de ĝangalo kaj ni iradis tutajn semajnojn, ĝis ni atingis tiun intermonton, en kiu vi jam scias, kio okazis…
— Mi scias. Poste vi ekiris plu tra tiu intermonto ĝis la rivero. Jen aŭskultu min: montriĝas, ke post la transiro trans Sobat kun la sudananoj vi direktiĝis al sud-oriento, sed pli multe al sudo. Vi estas nun en regiono, kiu ne estas konata al vojaĝantoj kaj geografoj. Tiu rivero, ĉe kiu ni nun troviĝas, iras al nord-okcidento kaj fluas verŝajne en Nilon. Mi diras „verŝajne" ĉar mi mem ne scias bone kaj ne plu povas konvinkiĝi pri tio, kvankam mi ekiris de la montaro Karamojo por esplori ĝiajn fontojn. De militkaptitaj derviŝoj mi aŭdis post la batalo, ke ĝi nomiĝas Ogeluguen, sed ankaŭ ili ne estis certaj, ĉar en tiujn regionojn ili enpenetras nur pro sklavoj. Tiujn regionojn ĝenerale malmulte loĝatajn okupas la gento ŝiluk, sed nun la lando estas senhoma, ĉar la loĝantaro parte formortis pro variolo, parte pereigis ĝin la mahdistoj, kaj parte ĝi forkuris al la montaro Karamojo. En Afriko ofte okazas, ke lando hodiaŭ dense loĝata, morgaŭ fariĝas dezerto. Laŭ miaj kalkuloj vi estas pli malpli je tricent kilometroj de Lado. Vi povus forkuri suden al Emino, sed ĉar li mem estas verŝajne sieĝata de la derviŝoj, estas sensence paroli pri tio…
— Kaj al Abisenujo? — demandis Staĉjo.
— Same ĉirkaŭ tricent kilometrojn. Sed oni devas memori, ke Mahdi batalas kontraŭ la tuta mondo, do ankaŭ kontraŭ Abisenujo. Mi scias de militkaptitoj, ke sur la okcidenta kaj suda limo vagadas diversgrandaj bandoj de derviŝoj, kaj vi povus facile fali en iliajn manojn. Abisenujo estas ja kristana ŝtato, sed la sudaj, sovaĝaj triboj estas aŭ paganaj aŭ islamanoj — kaj tiukaŭze ili sekrete favoras Mahdi'on… Ne, tie vi ne trairos.
— Do kion mi devas fari kaj kien iri kun Nel? — demandis Staĉjo.
— Mi diris, ke la situacio estas vere malfacila — diris Linde.
Post tio li metis ambaŭ manojn sur la kapon kaj dum longa tempo li kuŝis silente.
— Ĝis la oceano — li fine diris — estas de ĉi tie pli ol naŭcent kilometra vojo tra montaro, tra sovaĝaj gentoj, kaj eĉ tra dezerto, ĉar tie estas verŝajne tutaj regionoj senakvaj. Sed la lando apartenas nominale al Anglujo. Oni povas trafi transportojn de eburo al Kismaja, al Lamo kaj al Mombasso — eble misiajn ekspediciojn… Kompreninte, ke pro la derviŝoj mi ne sukcesos esplori la kuron de tiu rivero, ĉar ĝi direktiĝas al Nilo, ankaŭ mi volis iri orienten, al la oceano…
— Tiam ni revenu kune! — ekkriis Staĉjo.
— Mi jam ne plu revenos.,Ndiri"-besto disŝiris al mi tiel la muskolojn kaj vejnojn, ke devas nepre okazi sanginfekto. Nur bona kirurgo povus savi min, se li amputus al mi la piedon. Nun ĉio jam koaguliĝis kaj rigidiĝis, sed la unuan tagon mi mordis miajn manojn pro doloro…
— Vi certe resaniĝos.
— Ne, mia brava knabo, mi tutcerte mortos, kaj vi kovros min bone per ŝtonoj, por ke hienoj ne povu min elterigi. Al la mortinto eble tio estas egala, sed dumvive ne estas agrable pri tio pensi… Malfacile estas morti tiel malproksime de siaj proksimuloj.
Subite liaj okuloj kovriĝis kvazaŭ per nebulo, post kio li parolis plu:
— Sed mi jam rezigne konsentiĝis je tiu penso, do ni parolu pri vi ne pri mi. Mi donos al vi unu konsilon: restos al vi nur la vojo al oriento, al la oceano. Sed ripozu bone antaŭ tiu vojo kaj kolektu novajn fortojn. Alie via malgranda kamaradino mortos post kelkaj semajnoj. Prokrastu la vojaĝon ĝis la fino de la pluva periodo kaj eĉ pli longe. La unuaj someraj monatoj post la pluvo, kiam la akvo ankoraŭ kovras la kotaĵojn, estas plej sanigaj. Ĉi tie, kie ni troviĝas, estas altaĵo situanta sepcent metrojn super la marnivelo. Sur alteco de mil tricent metroj la febro jam ne ekzistas, kaj febraj malsanoj alportitaj el lokoj pli malaltaj havas kuron multe pli malfortan. Kunprenu la malgrandan anglinon kaj iru en la montaron…
La parolo tre lacigis lin videble, do li denove ĉesis paroli, kaj dum kelka tempo li malpacience forpelis de si grandajn bluajn muŝojn, la samajn, kiujn Staĉjo vidis sur la cindrejo en Faŝodo. Poste li parolis plu:
— Atentu diligente, kion mi diros al vi. Je unutaga vojaĝo de ĉi tie suden situas aparta monto, ne pli alta ol okcent metrojn. Ĝi aspektas kvazaŭ kaserolo kun la fundo renversita supren. Ĝiaj flankoj estas tute krutaj kaj la sola alirejo al ĝi estas la roka dorso, tiel mallarĝa, ke en kelkaj lokoj apenaŭ du ĉevaloj povus iri unu apud la alia. Sur ĝia plata supro, vasta ĉirkaŭ unu kilometron, aŭ pli multe, estis negra vilaĝo, sed la mahdistoj ekstermis kaj forprenis la loĝantaron. Povas esti, ke tion faris tiu Smaino, kiun mi disbatis, sed kies sklavojn mi ne povis liberigi, ĉar li forsendis ilin jam antaŭe sub bona eskorto al Nilo. Ekloĝu sur tiu monto. Tie estas fonto kun bonega akvo, kelkaj kampoj kun manioko kaj multe da bananoj. En kabanoj vi trovos multajn homajn ostojn, sed epidemion flanke de kadavroj ne timu, ĉar post la derviŝoj estis tie la formikoj, kiuj ankaŭ nin forpelis de tie. Cetere neniu vivanta animo! Restadu en tiu vilaĝo unu aŭ du monatojn. Sur tiu alteco febro ne estas. La noktoj estas malvarmetaj. Tie via etulino resaniĝos, kaj vi reakiros novajn fortojn.
— Kaj poste kion fari kaj kien iri?
— Poste estos, kion Dio donos. Vi penos aŭ traiĝi al Abisenujo al regionoj, situantaj pli malproksime ol atingis la derviŝoj, aŭ vi iros orienten… Mi aŭdis, ke la apudbordaj araboj venas ĝis iu lago, serĉante eburon, kiun ili akiras de la gentoj Samburu kaj Va-hima.
— Va-hima? Kali ja devenas el la gento de Va-hima.