A niech to Diabli, Diabli! Coraz tedy silniejsza powstawała Celebracja, a widać JW. Poseł wbrew woli mojej i nie bacząc na gwałtowną niechęć moją, swoje robił i Celebracją na wszystkie rozprzestrzeniał strony. A niechże go, a po cóż ja jemu na oczy się pokazywałem! A do tego niebezpieczna rzecz! Możnaż w zwykłym czasie takie szprynce urządzać, ale gdy tam Mordowanie, Zarzynanie, to już lepiej cicho siedzieć i przeczekać, a o to dbać, żeby czego złego na siebie nie ściągnąć.
Przysięgałem wiec i postanawiałem, że ja na to przyjęcie wcale nie pójdę, ani na żadną dalszą Celebrację św. ach Głupią chyba, Marną, osoby mojej nie pozwolę. Wszelako w tem sęk; bo, jakbym teraz wyraźnemu życzeniu JW. Posła się oparł, to już chyba przez wszystkich za zdrajcę byłbym poczytany, co w obecnym stosunków układzie nadzwyczaj niebezpiecznem było. A przecież i słodki hołd współziomków człowiekowi, który od najwcześniejszych dni dzieciństwa swego tylko wzgardy doznał… tu zaś, jakby za sprawą dobrej wróżki jakiej, głowy przed nim chylić zaczynają i jemu czapkują. Przeklętyż tedy, kłamliwy hołd i marny jak diabli! Ale święty, błogosławiony, prawdziwy hołd bo Czoło moje, Oko moje, Myśl moja i prawda moja i szczerość serca mojego i śpiew mój i dostojność Moja! To więc prawo moje, to płaszcz mój, to korona moja! A co ja darowanemu koniowi w zęby patrzał będę! Oj, więc chyba pójdę na zebranie owe i pozwolę aby to ze mną na niem uczyniono, bo przysięgam na Boga i na Matkę moją przed Bogiem, Ołtarzem, że ten kto przede mną czapkuje wcale źle nie czyni, owszem, najlepiej on, najsłuszniej postępuje!
Owóż wy tam g…rze Chytrkujcie, Mędrkujcie a za swoją korzyścią jak kury dziubajcie. Ja, co z waszej Natury tępej a chytrej poczęte, wedle Natury mojej przyjmę i gdy mnie g… karmicie ja to jak Chleb i Wino jadł będę i się najem. Gdy zaś mistrzem prawdziwym na owem przyjęciu zabłysnę, gdy jako Mistrz przez cudzoziemców uznany obwołany będę, już mnie niestraszne JW. Posła głupstwo a on mnie także uszanować musi… Siadajże tedy, siadaj, na tego konia, co ci dają, a na nim daleko zajedziesz! Pójdę, pójdę tedy! Jakoż, powróciwszy do pensjonatu mego, zaraz kufer otworzyłem. O, czemuż siebie samych nie szanujemy i nie zaszczycamy! O, dlaczego tak płasko, tak płasko?! Więc do siebie wzaja przyskakują, jeden drugiemu Honor świadczy, jeden do drugiego „Maestro, maestro" a „Gran Escritor" a „Que Obri” a „Que Gloria", cóż kiedy zaraz im się rozlazło i w roztargnieni znów Skarpetki oglądają.
– Czekajże – rzekł Radca – czekajże… Już my im pokażemy! Ale stojemy. Szepnął do mnie Radca blady i spotniały:
– Pokażże co, g…rzu, tym g…rzom, bo wstyd będzie Mówię jemu:
– G…rzu, co ja im pokażę? A za mną Mi stoją i widząc, że nikt na mnie uwagi nie zwraca chyba mnie za g…rza mają, źli jak diabli, chybaby mnie w łyżce wód utopili! Diabła tam, diabła tam, diabła tam! Ki diabeł! G chyba Niedobrze! Aż tu widzę, że nowe osoby wchodzą, a n byle jakie, bo zaraz ku nim Ukłony, Honory powiały.
Owoż pierwsza szła dama w gronostajowej pelerynie z piórami strusiemi, pawiemi i z dużą sakiewką, tuż obok kilku Lizusów, a za Lizusami kilku Sekretarzów, dalej kilku Skryba i kilku Błazenków, którzy w bębenki uderzali. Tyż między niemi człek Czarno Ubrany, a widać znaczniejszy, bo gdy wszedł, głosy słyszeć się dały: „Gran escritor, maestro", „Mi estro, maestro"… i z tego podziwu chybaby na kolana padł lecz ciasteczka jedli. Zaraz tyż koło słuchaczów się wytoczył on zaś pośrodku silnie Celebrować zaczął.
Człowiek ten (a pewnie tak dziwnego człowieka ja pierwsi raz w życiu oglądałem) nadzwyczaj był wydelikacony, a do tego jeszcze siebie delikacił. W sakpalcie, za dużemi czarnemi okularami, jak za płotem, od wszelkiego świata odgrodzeni wokół szyi szalik jedwabny w groszki półperłowe, na rękach rękawiczki czarne, zefirowe, półpalcowe, na głowie kapelusz czarny półrondowy. Tak opatulony i odosobniony, coraz z wąskiego pociągał flakonu, albo chusteczką czarną się ocierał i wachlował. W kieszeniach papirów pełno, skrypta które nieustannie gubił, a pod pachą książki. Inteligeni nadzwyczaj subtelnej, którą w sobie wciąż subtylizował, destilował, w każdem odezwaniu się swojem tak inteligentnie inteligentnym, iż kobit i mężczyzn zachwycone cmoki wywoływał (choć to Skarpetki, krawaty sobie oglądają). Głos swój nieustannie ściszał, ale, im ciszy, tym właśnie donośniej, bo inni, ściszając się, jeszcze bardziej go nasłuchiwali (choć i nie słuchają); i tak on w Czarnem Kapeluszu zdawał się w Ciszę Wieczną swoją czeredę prowadzić. Do książek, notat swoich zaglądając, je gubiąc, w nich się tarzając, nurzając, on cytatami rzadkiemi myśl swoją okraszał i z nią tam sobie dokazywał, a już do siebie, jakby na odludziu. I tak w sobie papirem i myślą kaprysząc się, coraz inteligentniej był inteligentnym i ta inteligencja jego, sama sobą pomnożona i sama na sobie okrakiem, tak już Inteligentna stawała się, że Jezus Maria!
A tu Pyckal, Baron mnie do ucha:
– A huź, huzia! Tyż i Radca z drugiej strony:
– Huź, huzia, bierz go, huzia! Powiadam:
– Ja nie pies. Szepnął Radca:
– Bierz go, bo wstyd, bo to ich Najsławniejszy Pisarz i nie może być, żeby tu z nim Celebrowali gdy Wielki Pisarz Polski Geniusz jest na sali! Ugryź go, g…rzu, geniuszu ugryź, bo jak nie, my ciebie ugryziemy!… Jakoż za mną cała moja czereda stoi… Poznałem, że innej rady nie ma, tylko ja jego ugryźć muszę, bo mnie Swojacy spokoju nie dadzą; a już, jeślibym ja tego Bawołu ugryzł, sam bym Lwem na placu ostał. Ale jak ugryźć, gdy bestia jak z książki marcypani, marcypani, że aż mgliło, i coraz inteligentniej jest inteligentnym, subtelniej subtelnym…
Odezwałem się tedy do sąsiada, a dosyć głośno, żeby to mnie słyszał.
– Nie lubię ja gdy Masło zbyt Maślane, Kluski zbyt Kluskowe, Jagły zbyt Jaglane, a Krupy zbyt Krupne.
Odezwanie się moje w powszechnym ściszeniu jak trąba zabrzmiało i na mnie powszechną uwagę zwróciło, a ów Rabin celebracją swoją przerwał i na mnie okulary nastawiwszy, niemi spoglądał z ciemni swojej; potem zaś zagadnął po cichu sąsiada, kto zacz… Powiada sąsiad, że Cudzoziemski Pisarz, więc trochę się stropił i pytał, czy Anglik, Francuz, lub może Holender; ale sąsiad jemu powiada, że Polak. – Polak – zawołał – Polak, Polak, Polak… i dopiroż, kapelusza poprawiwszy, nogę sobie silnie rozgrymasił, a potem w notatkach swoich, w papirach pogrzebał i rzecze, ale nie do mnie, tylko tam do Swoich:
– Tu powiadają, że masło maślane… Myśl, owszem, ciekawa… ciekawa myśl… Szkoda że niezbyt jest nowa, bo to już Sartoriusz powiedział w swoich Bukolikach.
Cmokać poczęto, odpowiedź jego smakując, jakby to najprzedniejsze marcepany były. Wszelako, cmokając, jak gdyby własnem cmokaniem gardzili i z tegoż powodu im się cmokanie j rozłazi. Gdy on do Swoich się zwrócił, ja w gniewie do Moich się zwróciłem i powiadam: