Сённяшняя “Літаратура і мастацтва” прысвечана Пімену Панчанку, якому заўтра спаўняецца 70 гадоў з дня нараджэння. Хоць я і выпісваю гэтае выданне, аднак “асноўны” змест яго мне пераказаў па тэлефоне Лёня Зубараў. Па-першае, паведаміў, што там змешчаны мой здымак “з юбілярам і іншымі асобамі” (“М. Дубянецкі, А. Адамовіч, П. Панчанка, В. Быкаў, Н. Гілевіч. 1979 г.”), а па-другое, пахваліўся, што на 16-й старонцы там ён, Л.З., апублікаваў “Тры невядомыя пісьмы Адама Багдановіча”.
Мяняюцца часы! Ці даўно тое было, што і Шэляговіч, і Зубараў былі пад шчыльным кадэбоўскім каўпаком? Што адносна іх падаваліся з таго самага органу каманды “не прымаць!”, “не публікаваць!” і г.д. А цяпер, калі ласка! Прабілі сцяну! Мне прыемна, што ў самыя цяжкія іх часы я быў паслядоўна з імі і нават з-за іх не раз сварыўся з функцыянерамі той страшнай установы.
А мне ў маю паштовую скрынку “ЛіМ” чамусьці не паклалі. Гэта ў іх часам бывае! Да таго ж ранішнія газеты заўсёды носяць а 12-ай гадзіне, а “Вячэрні Мінск” – ажно раніцаю другога дня!
23 жніўня 1987 году. А 3-й гадзіне апоўдні – тэлефонная размова з Янкам Брылём. Ён падзякаваў за “вельмі дарагое сэрцу” ягонаму маё віншаванне яго з юбілеем. Распытваў, як гэта Войцех Жукроўскі праз мяне перадаў прывітанне яму. Пагаварылі пра творы гэтага аўтара і іх беларускія пераклады.
Я. Брыль сказаў, што некалі пераклаў “Прыгоды ў Цюцюрлістане”. Мае ён і кнігу – працяг гэтых “прыгодаў”. Але ж перакладаць яе адмовіўся, бо ў яе там усюды нібыта вельмі небяспечны падтэкст – “Салідарнасць”. Я падумаў, што, можа, пасля таго, што я раблю цяпер з Жукроўскага, узяцца якраз за гэты “працяг” – “На троне ў Блабоне”. Узяцца і зрабіць тыя “падтэксты” рэльефней, чым яны там, у польскай кнізе.
Я дарэчы сказаў, што ён, Брыль, мяне збянтэжыў сваім недакладным перакладам назвы апавядання Жукроўскага “Przebieg” як “Уцёкі”. А што мне цяпер рабіць, пытаю ў яго, з сапраўднымі “Уцёкамі” – “Ucieczk№”? Падбярыце, кажа, другое якое слова” (?!)
Доўга гаварылі пра Міхася Стральцова, пра яго безнадзейны амаль стан здароўя. Цяпер ён пасля трэцяе аперацыі аганізуе, нікога не пазнае.
Я папрасіў Івана Антонавіча трымаць мяне ў курсе гэтага. Хвілінаў якіх праз 15 ён пазваніў і паведаміў сумную вестку: у 15 якраз гадзінаў Міхася Стральцова не стала…
Яшчэ праз некалькі хвілінаў у мяне ў кватэры з’явіўся “алтарык” гэтага Выдатнага Нябожчыка, акружаны мноствам дарагіх кветак, што дарыліся 20-21 г.м. Галі з нагоды яе чвэрцьстагоддзя.
Вечарам патэлефанавала Лёніна Воля. Сказала, што Лёня ў шоку, ляжыць і плача. Гадзіны праз паўтары прыгнечаны шчырым горам Леанід Дранько-Майсюк прыйшоў да мяне. Ён, вядома, не ведаў пра гэты мой жалобны куточак М. Стральцова, у маім найвялікшым пакоі, што ўзнік у першыя ж хвіліны вялікага смутку. Аднак прыйшоў менавіта сюды. Можа, адчуваў, што трэба ісці сюды. Мы доўга пасядзелі, памаўчалі перад партрэтам і кнігамі Міхасёвымі. Лёня, ні з кім не развітаўшыся, чаго за ім ніколі не заўважалася, паплёўся, нібы п’яны, дахаты. Добра, што ісці яму недалёка.
24 жніўня 1987 году. Пахаванне Міхася Стральцова заўтра. З Дома Літаратараў. Доступ да яго з 15-ці, вынас – а 16-й гадзіне. Могілкі – Паўночныя. Тыя, на якіх і ў мяне ўтварыўся ўжо там “інтэрас”.
Сёння, пэўна, чатыры свае гадзіны патраціў на выпраўленне нечыяй памылкі, зробленай пры афармленні майго заказу на добраўпарадкаванне цешчынай магілы.
Падлічым, колькі ўсяго патрачана часу на гэта (з дарогаю туды і назад):
1. Кансультацыя ў “Спецкамбінаце” і падача заявы – (2.30);
2. Выезд на месца для вызначэння з інжынерам аб’ёму работ – (4.30);
3. Аплата наперад будучых работ і вызначэнне іх тэрміну – (3.00);
4. Выезд згодна з патрабаваннем “Камбіната” і ў вызначаны ім час на месца ў дзень правядзення работ – двое нас, каб пасля выканання імі заказу ўпарадкаваць клумбу і прымагільную тэрыторыю. Чакалі з 10 да 17 гадзінаў. Заказ не выканалі. Майстар сказаў, што інжынер не ўсе работы ўпісаў – (14.00);
5. У гэты ж дзень (19. VІІІ.) з могілак паехаў у “камбінат”, каб зрабіць даплату, у чым яны ж самі вінаваты. Не аформілі. Сказалі, што ім трэба дакумент на законнасць такой даплаты – (2.30);
6. 23. VIIІ. Паездка на могілкі з мэтай праверкі магчымага выканання заказу (такое дапускаў майстар (19. VIII.) – (3.30);
7. 24. VIII. Афармленне “даплаты” і вызначэнне канчатковага тэрміну выканання заказу (28. VIII.) – (4.00).