Я мог бы сам гэта зрабіць ад самага пачатку і тады пазбег бы шматлікіх абвінавачванняў. Аднак я не хацеў гэтага, бо па магчымасці ўнікаў патурання ўласнай слабасці. Нельга наперад ведаць, куды завядзе гэты шлях: спярша саступаюць у адносінах словаў, а затым паступова і стасоўна сутнасці. Я не бачу якой-кольвек заслугі ў тым, каб саромецца сексуальнасці: грэцкае слова "эрас", якое павінна змякчыць сорам, у рэшце рэшт нішто іншае, як пераклад слова "каханне"; і напрыканцы, "хто мае цярпенне чакаць, таму няма патрэбы ўлагоджваць".
Магчыма, некаму падасца, што гэтая вялікая цытата тут не зусім да месца, але мне яна вельмі патрэбная, і, пэўна, я нават не здолею скарыстацца ўсім яе патэнцыялам, каб больш выразна выказаць нешта для мяне істотнае ў гаворцы з нагоды "Дамавікамерона" Адама Глобуса.
Каб напісаць "Дамавікамерон", трэба не саромецца ляманту і быць абыякавым да енку абражаных. Гэта па-першае. Па-другое, у абсалютнай бальшыні навэлаў Глобус, гэтаксама як і Фрэйд, мог бы змякчыць нейкія словы, іншыя памяняць на больш прыгожыя ці абысціся эўфемізмамі, а лішнюю брутальнасць сітуацый загнаць у падтэкст, укласці ў шматзначныя паўзы, урэшце абмінуць, як абмінае «гэта» ўся беларуская літаратура спакон веку, і тады мы мелі б два зборнікі звычайных навэлаў. Але Адам Глобус не пайшоў аблудным шляхам, хаця пэўна ж зусім не таму, што ён, як і Фрэйд, прагнуў нічым не прыхарошанай ісціны (якая там ісціна ў літаратуры). Інтэнцыі да гранічнай сексуалізацыі звычайных навэлаў трэба шукаць у нечым іншым.
Адам Глобус увогуле па прыродзе свайго пісьма не эратычны (жаночы, цёплы, акварэльны, дыялагічны, пасіўны...), а сексуальны (мужчынскі, халодны, графічны, маналагічны, агрэсіўны...) пісьменнік. У "Дамавікамероне" гэта бачна найбольш выразна.
Мужчына эратычны настолькі, наколькі эротыка дапамагае яму здзейсніцца сексуальна. Толькі герой Адама Глобуса амаль не мае патрэбы ў эратычным, паколькі ён мужчына ў абсалютным значэнні. Эратычныя гульні ён пакідае сексуальным недамеркам, а сам здзяйсняе сваю хэнць адкрыта, адразу і напоўніцу, бо воля да жыцця і панавання не мае патрэбы хавацца і не можа чакаць. Як сведчанне гэтаму той факт, што пераважная большасць навэлаў "Дамавікамерона" арганізуецца голым сексуальным актам, нахабна вызваленым з-пад эратычнага покрыва таемнасці (так вызваляецца з-пад кажуха рухавік на дэманстратыўным стэндзе).
Вызначыўшы за сутнасць героя яго агрэсіўную сексуальнасць, Адам Глобус вярнуў у кантэкст беларускай літаратуры мужчыну (а, можа, дакладней было б сказаць, што ён стварыў прэцэдэнт мужчыны ў беларускай літаратуры, бо ці быў увогуле ў нашай вечна румзаючай паэзіі і прозе мужчына?). I гэта не істотна, у чым (кім) ён персаналізуецца: зданях, пачварах ці досыць прыстойных эстэтах ды інтэлектуалах. (У Глобуса нават "Смерць - мужчына".)
Але падобна, што гэтая падзея нас не надта ўсцешыла. За апошнія стагоддзі мы настолькі прызвычаіліся абыходзіцца без мужчыны, так налаўчыліся замяняць ягоную адсутнасць нейкім рамантычным сімулякрам, што гэты эгаістычна-жорсткі, прагматычна-бязлітасны, сексуальна-нахабны тып нас добра-такі напалохаў, бо мы калі і чакалі прышэсця на Беларусь Мужчыны, дык пэўна ж ён мроіўся нам зусім іншым. Беларускі мужчына мусіў быць большым прывідам за сам прывід, нечым накшталт ружовай аблачыны ў нагавіцах ад французскага куцюр’е, але з беларускім лэйблам на худым азадку.
А можа, мы "Дамавікамерон" не ад дзяцей хаваем, а ад саміх сябе, бо баімся даведацца, што не толькі смерць, а і жыццё - мужчына? I гэты мужчына-жыццё зусім не падобны на тыя здані і прывіды, сярод якіх нам так утульна было нэндзіцца жыццём і да якіх так соладка цяпер сыходзіць у невараць.
Пярун нарэшце прыгнаў хмару да майго гаўбца, але і тут, ужо ля самай зямлі, ён, не стамляючыся, раз-пораз успорваў яе цела бліскавіцамі маланак.
Пачыналася залева. Я зачыніў дзверы на гаўбец".
***
Невымерны наробак Адама Глобуса схоплівае сотні і сотні сучаснікаў ды сучаснікаў (адна з шматлікіх кніг так і называецца “Сучаснікі”). Некалькі разоў і я патрапіў у кантэкст яго з’едлівых показак. А паколькі мне ўжо пара развітвацца з Уладзімірам, то пажадалася заканцаваць нашае сумоўе хаця б яго фэйсбучнай рэфлексіяй, якую ён назваў -
Акудовіч і палеміка
"Валянцін Акудовіч належыць да суполкі тых па-сапраўднаму шчаслівых мысляроў, для якіх існуе 30-га і 31-га лютага. Таму размовы пра нейкую там дакладнасць з ім лепей зусім не заводзіць. Спрачацца з мысляром Акудовічам таксама не варта, бо ў самы напружаны момант палемікі Валянцін ускіне твар да бясконцых зорных нябёсаў і шпурне ў цябе сваё сакраментальнае: "Мяне няма!" У размовах з мысляром Валянцінам лепей адразу пагадзіцца на два маналогі - твой і ягоны; а яшчэ лепш - прыняць дзве прамовы, і няхай абедзве прамовы скажа сам Валянцін Васільевіч Акудовіч".