"Песня, - пачынае Міхал, - гэта вельмі проста: бярэш і прыдумваеш, ці, калі казаць мовай літаратурнай, "пішаш". Перадусім мяне цікавяць песні, дзе словы граюць такую ж важную ролю, як і музыка, з якіх "слова не выкінеш". Яшчэ болей мяне цікавіць феномен "суперпесні", то бок такой песні, якая не толькі слухаецца, але і спяваецца, перакладаецца і засвойваецца іншыімі культурамі. Наўрад ці хто зможа ўцямна патлумачыць, чаму здараецца так, што адна песня "заходзіць" у масавую свядомасць і робіцца сімвалам свайго часу, а іншая, з выдатным тэкстам, музыкай і аранжыроўкай, - не. У гэтай адсутнасці адказу ёсць свой сэнс: у нашым рацыянальным свеце яшчэ застаюцца невытлумачаныя таямніцы, мажліва, апошнія".
У працытаваным фрагменце я б найперш звярнуў увагу на два наступныя моманты. А менавіта на тое, што для Міхала словы ў песні адыгрываюць не менш значную ролю, чым музыка, і на феномен суперпесні. Як на мой розум, дык у рок-музыцы (амаль як і ў бардаўскім творыве) словы ўвогуле значаць болей, чым мелодыя. Хай хто паспрабуе на музыку якой знакамітай "песні Міхала" стварыць іншы тэкст, і мы паглядзім, ці хоць што вартае з таго атрымаецца?
Другі момант патрабуе больш складанай рэфлексіі. Міхал зачароўваў сваёй далікатнасцю і адначасна дзівіў сціпласцю ў тым сэнсе, што зусім не рабіў акцэнту на сваіх шэдэўрах. Ні публічна, ні ў сяброўскай гамане. Хаця гэта не азначае, што ён не быў амбітным фацэтам і не здагадваўся пра свой зорны талент.
Здагадваўся, толькі, відаць, не зусім быў пэўны ў сваіх здагадках. І таму паспрабаваў прааналізаваць тайніцу "суперпесні" з утоеным спадзяваннем, што нешта з ягонага наробку таксама можа патрапіць у гэтую намінацыю?
Міхал даволі грунтоўна апісаў біяграфіі і бунтарныя "суперпесні" Леанарда Коэна, Пітэра Сігера, Боба Дылана... Найбольш мяне ў гэтым даследванні весяліла тое, што ў жыццёвай ці творчай біяграфіі кожнага з іх Міхал заўважаў і акцэнтаваў беларускі след - хай часам і ледзьве прыкметны.
Натуральна, Міхал не мог абмінуць увагай і айчынны песенны скарб.
"Канечне, мне вельмі хацелася напісаць і пра нашую "суперпесню", якую таксама перакладаюць на іншыя мовы і спяваюць шмат дзе. Перабіраючы розныя варыянты, я прыгадаў народную "Гарэла сосна", якую мы спяваем разам з украінцамі. Гэта, безумоўна, геніяльны твор і выдатная публіцыстыка часоў казацкіх бунтаў. Яшчэ — паланез "Развітанне з Радзімай", які нядаўна займеў словы, на жаль, на стагоддзе запозна, каб зрабіцца "суперпесняй" на ўсіх землях Рэчы Паспалітае. І нарэшце прыгадаў "Бывайце здаровы" Адама Русака і Ісака Любана. Гэтая апошняя, перакладзеная, ідэалагічна падпраўленая і праспяваная па-руску, зрабілася візітоўкай адной шостай часткі сушы, а не так даўно вярнулася на радзіму ў сваім першапачатковым выглядзе і пачуваецца тут так, як мусіць пачувацца, — то бок як дома.
Мажліва, нашыя "суперпесні" яшчэ будуць напісаныя, мажліва, яны ўжо напісаныя і толькі чакаюць нагоды, каб прагучаць напоўніцу..."
Тут я запыню Міхала.
Некалі я ўжо казаў, што для беларускай нацыі рок-музыка дзевяностых была тым самым, што ў сваю пару для нямецкай нацыі оперы Вагнера. Розніца адно ў тым, што Вагнер на ўсю моц гучыць і па сёння, а нашу песню ўлада заглушыла яшчэ ў тых жа дзевяностых.
Відаць менавіта гэта меў наўвеце Міхал у згаданых вышэй словах.
Я цалкам згодны: і напісаныя, і чакаюць. Адна з такіх песен - яго "Простыя словы". Я б нават прапанаваў зрабіць яе гімнам, толькі не гімнам Дзяржавы, а ўсіх паспалітых беларусаў, якія больш за перамогі ды поспехі шануюць утульнасць быцця.
Простыя словы,
Простыя рэчы:
Хлеб на стале,
Полымя ў печы.
Гэта так проста,
Гэта так добра,
Як з галавою
Залезьці пад коўдру
Прыцемкам сінім
Зімовай парою
У доме бацькоўскім
Усё так знаёма.
Ёсьць чым сагрэцца,
Ёсьць дзе схавацца
У доме бацькоўскім
У матчынай хаце.
Усё так надзейна,
Усё так грунтоўна,
Што тут дадаць -
Хіба што нічога.
Можна жыць далей,
Дзень прыйдзе новы.
Дабранач, паненкі!
Дабранач, панове!
***
На адной з прэзентацый чарговай кнігі Алеся Аркуша (Алеся Козіка) я ў сваім выступе ўганараваў яго мяном: "Князь Правінцыі".