Акудовіч ня верыць у Бога (пра што неаднойчы пісьмова прызнаваўся). Але ён усё адно трошкі Кнульп. Ён імкнецца выбавіць чалавека з путаў «агульных месцаў» і «аблуды традыцыі».
Пэсымізм Валянціна Акудовіча роднасны пэсымізму Васіля Быкава.
Чамусьці ніхто не заўважыў, што Акудовіч у сваёй праграмнай рэчы «Хто я? альбо Мяне няма, не было, ня будзе» руйнуе эўрапейскі экзыстэнцыялізм. Ад гэтага нядаўна моднага ў Беларусі філязофскага вучэньня Акудовіч не пакідае каменя на камені. Пастуляты Гайдэгера, Сартра, Камю яму падаюцна бясплоднымі. Бо каму яны адрасаваныя? «...Недарэчна пытацца пра таго, каго няма — хто ён?.. Трэба пакінуць гэтую вярэду назаўсёды і болей ня думаць пра адказ на пытаньне: "хто я?", а думаць пра іншае пытаньне». I яшчэ — рэфрэн, як прысуд:
«Я-чалавек ня можа сам зь сябе аб’явіцца.
Я-чалавек ня можа існаваць сам у сабе.
Я-чалавек ня можа быць сам сабой.
Я-чалавека няма».
Што гэта за новыя пытаньні, пра якія мы мусілі б сёньня думаць? Акудовіч пакуль пра іх маўчыць.
Кнульп — гэта эўрапейскі гіпі XIX ст. Гэта пратэст (бунт) супраць сьвету. Гэта бясконцая дарога да недасяжнага. Таму так любяць Акудовіча «непрычасаныя» маладыя.
Кнульп — гэта эўрапейскі Сідгарта. Герман Гесэ добра ведаў Азію, вывучаў будызм. Уся творчасьць аўтара «Гульні шкляных пэрлаў» (узгадаем, што гэты раман прысьвечаны «Пілігрымам у краіну Усходу») мела на сабе вялікі ўплыў усходняй філязофіі.
Адмаўляючы я-чалавека, ці не прадбачыць Акудовіч набліжэньне Вялікай Эры Усходу?
Герман Гесэ з-за сваёй творчасьці меў вялікія праблемы на радзіме, быў вымушаны эміграваць у Швэйцарыю. Акудовічу эміграваць няма куды".
***
Неяк у склеп турысцкага начыння, дзе я тады цыраваў падраныя намёты, завітаў мастак і будучы раманіст Артур Клінаў. Мы з ім былі даўно знаёмыя, сімпатызавалі адзін аднаму, але нельга сказаць, што я яго ўжо добра ведаў.
- Хачу стварыць мастацкі часопіс, - сказаў Артур. - Прыйшоў параіцца.
Мяне гэта ані не здзівіла. Паколькі ўлада спаганіла ўсе свае дзяржаўныя выданні, сагнаўшы іх, як паслухмяных авечак, у адзін холдынг, ужо неаднойчы розныя літаратары прыходзіла да мяне абмеркаваць праекты культурнага супраціву. Дарэчы, быў сярод іх і будучы стваральнік часопіса "Дзеяслоў" Барыс Пятровіч. Натуральна, раіліся не толькі са мной, аднак мяне абмінуць таксама не выпадала, бо я ўжо меў досвед удзелу ў стварэнні літаратурна-філасофскага сшытка "ЗНО", культуралагічнага часопіса "Крыніца", філасофскага часопіса "Фрагменты".
Зразумела, я падтрымліваў усе падобныя парыванні, хаця кожны раз адмаўляўся ад прапановаў прыняць непасрэдны ўдзел, бо і з тым, што ўжо меў, не хапала вачэй управіцца.
Артур доўга тлумачыў канцэпцыю адмысловага мастацкага выдання, хаця ўсё ім сказанае я напоўніцу зразумеў адно тады, калі часопіс стаўся каляровай рэальнасцю. А вось назвай захапіўся адразу - "pARTisan".
Прамінула колькі там часу, і я трымаў часопіс у руках.
Гэта было таленавіта, шыкоўна, багата!
— Еўропа! - абавязкова казаў кожны, хто гартаў яго ўпершыню, і здзіўлена матляў галавой.
Слава ахапіла "pARTisan" вокамгненна і абедзвюма рукамі. Кожны нумар было ў радасць прэзентаваць не толькі ў Мінску, а і ў самых розных гарадах Беларусі. Я досыць часта далучаўся да тых акцый і як аўтар, і як сябра рэдакцыйнай рады.
Бадай, найбольш адметныя нумары пацягнуліся (цугам) тады, калі Артур, параіўшыся з намі (Анціпенка, Акудовіч, Бабкоў, Жбанкоў), вырашыў нагрузіць выданне філасофскім кантэнтам. Гэтаму спрыяў і той сумны факт, што першы беларускі філасофскі часопіс "Фрагменты" пакрысе ўжо згортваў сваю дзейнасць.
Адразу быў вызначаны і фармат падачы матэрыялаў, які б найлепей пасаваў "Партызану", а менавіта - інтэлектуальна-рэфлексіўныя палемікі. Трохі пералічу спакваля праінтэрпрэтаваныя анталагічныя тэмы: "Вёска", "Вайна", "Вера", "Дастаеўскі", "Плошча"...
І ўсё гэта было шыкоўна адрэфлексавана.
Але сапраўдны культурніцкі выбух здарыўся тады, калі Максім Жбанкоў з Дар’яй Сітнікавай прадумалі і рэалізаваны нумар-каляндар, ідэю якога вымудрыла Марыя Мартысевіч. Ён меў нават асобную назву - "Канец словаў" (наўпроставая адсылка да філасофіі постструктуралізму).
Трохі працытую з прадмовы аўтараў-укладальнікаў:
"Вечны" арт-каляндар "Канец словаў" - прэцэдэнт комплекснай прамоцыі беларускай літаратуры праз аранжыроўку актуальных тэкстаў небанальным візуальным шэрагам. (...)
"Канец словаў" можна разумець па рознаму: як вычарпанасьць творчага акту, перспектыву новага тэксту альбо невербальнае выказванне літаратара. Таму тут ёсьць месца і аголеным азадкам, і тэкстам (у літарах і малюнках), і іх агульным кантэкстам - той прасторы, дзе ў галовах з’яўляюцца словы.