Выбрать главу

Вось адно з ягоных тлумачэнняў.

"Мне не вельмі падабаецца вызначэнне "сталінскі ампір", бо яно адразу адсылае да негатыўных канатацый. Да таго ж, гэты стыль панаваў у тыя часы паўсюль у Савецкім Саюзе, але нідзе ён не рэалізаваў сябе праектам цэльнага гораду, ідэальнага гораду, акрамя як у Мінску. Таму Горад Сонца - самадастатковы, асобны феномен у межах гэтага стылю, і называць яго трэба менавіта так. А межы ягоныя досыць канкрэтныя. З захаду ён пачынаецца ад плошчы Незалежнасці і цягнецца да Парку Чалюскінцаў на ўсходзе. З поўдню ягоная мяжа праходзіць па вуліцах Ульянаўскай, Першамайскай, Берасцянскай. З поўначы - па вуліцах Багдановіча, Куйбышава, Машэрава, Коласа. Гэта насамрэч вялікая тэрыторыя, таму мы і называем яго горадам, а не проста ансамблем ці комплексам. Апроч гэтага, на памежжы Гораду Сонца мы маем так званыя шэрыя, пераходныя зоны, дзе ёсць ягоныя асобныя фрагменты і ансамблі. Самая каштоўная частка, якая напэўна мусіць стаць элементам запаведніка, цягнецца ад плошчы Незалежнасці да плошчы Якуба Коласа".

А далей Артур распавядае пра мноства новых праектаў, якімі будзе вабіць сонечны горад як беларусаў, так і замежных турыстаў з усяго свету. Зразумела, я не маю намеру іх рэкламаваць у гэтых хроніках. Але адзін праект не магу абмінуць згадкай. Артур дэкларуе: "Да Гораду Сонца вельмі пасаваў бы Музей Камунізму. (...) Горад Сонца - гэта помнік Вялікай Камуністычнай Утопіі. Калі я кажу пра Музей Камунізму, я маю на ўвазе вялікую кампазіцыю, якая распавядала б не столькі пра рэалізацыю камуністычнай ідэі ў Савецкім Саюзе, але і пра саму ідэю, пра яе эвалюцыю ад часоў першых утапістаў - Томаса Мора і Тамаза Кампанэлы. Пра тое, як яна развівалася праз стагоддзі ў Нямеччыне, Францыі, іншых краінах Еўропы. Пра вялікі сацыяльны эксперымент, які адбыўся тут."

Што і казаць, ідэя Горада Сонца ў тагачаснай Беларусі была не менш утапічнай, чым сама ідэя Камунізму. І хаця яна атрымала не толькі розгалас, але сталася сугучнай глабальным праектам некаторых іншых беларускіх архітэктараў (прыкладам, Уладзіміра Папругі), шанцаў на яе рэалізацыю не было аніякіх. І сам Артур Клінаў выдатна тлумачыць прычыну ў адным з сваіх паэтычных абразкоў.

"Горад Сонца ўнутры нас! Вайна ў нашых мазгох! Барбары - гэта мы! Час абвесціць мір, Тэрыторыю Вайны - тэрыторыяй Міру. Час абжываць гэту зямлю! Злезці з каня, згрузіць з падводаў будзённыя рэчы і збудаваць дом. Свой дом. Але не на месцы таго, што ўжо стаіць, а побач. І пачаць жыць у гэтым доме. І каб побач стаяў іншы дом, за ім наступны, за ім яшчэ, яшчэ й яшчэ. І каб разам яны ўтварылі горад. Наш горад. І калі прыйдуць барбары, ассырыйцы, марсіяне-інвестары, каб знесці яго, - бараніць свой дом, бараніць свой горад!

Горад Сонца ўнутры нас! Горад Сонца - гэта мы".

***

З "Горадам Сонца" ў Артура пакуль нічога не атрымалася, але наўзамен атрымалася рэалізаваць іншы мега-праект, які цяпер усе пазнаюць паводле аднаго слова: Каптаруны!

Каптаруны - гэта фантастична дзівосная вёска, што знаходзіцца ў дзевяці кіламетрах ад вядомага мястэчка Лынтупы і ў некалькі сотнях метраў ад мяжы з Літвой. Вёска фармавалася на скрыжаванні чатырох культураў: беларускай, літоўскай, польскай і габрэйскай. У ваколіцах шмат паганскіх Капішчаў. Дзеянне знакамітай навелы Праспера Мерыме "Локіс" (мядзведзь-пераверцень) адбыва-лася менавіта тут. Дарэчы, у гэтыя дні Артур Клінаў канцуе раман "Локісы", які неўпрыкмет наследуе задуму Мерыме.

Вёска Каптаруны, што раней належала да Віленскага краю, заўважна розніцца ад звычайнай беларускай вёскі. Найперш вялікімі дамамі з высокай столлю і дзвюма печамі. А яшчэ вялізнымі прысядзібнымі надзеламі - памерамі з гектар, а то і болей (у нас, на захадзе Беларусі, тады дазвалялася толькі 18 сотак).

Яшчэ тут дзівіць адсутнасць хваёвых дрэваў. На пагорках і ў балацінах адно магутныя дубы, клёны, ліпы, вербы.

І цішыня. Ні рыку кароваў, ні брэху сабак, ні звону цынкавых вёдраў. Рэч у тым, што як паўстала мяжа з Літвой, вёска апынулася ў глухім цывілізацыйным закутку: без рэйсавых аўтобусаў, без тэлефонаў і нават мабільнай сувязі. Адно раз на тыдзень сюды наведваецца аўталаўка.

Натуральна, неўпрыкмет людзі раз’ехаліся хто куды, распрадаўшы за смешным грошы свае шыкоўныя дамы.

Чаму я так падрабязна апісваю якуюсь забытую беларускую вёсачку? А таму, што як толькі мяне сюды прывезлі ўпершыню, я адразу быў ёю зачараваны, бо пачуў тут нейкую неверагодна глыбокую містычную цішу, хіба нават - моўчу. І з таго часу прыязджаю сюды як у вячысты Храм, дзе вякамі рэй вядуць паганскія святары. Прыязджаю, каб паслухаць, як маўчаць тут нашыя забытыя тысячагоддзі. Таму няма нічога дзіўнага, што Артур называе Каптаруны беларускай Шамбалай.