Ах, які пераменлівы наш свет, якое хісткае пад ім трывалішча! Яшчэ за нашай памяццю на галаве паэта быў лаўровы німб, а цяпер там клабук блазна, яшчэ ўчора ён піў на брудэршафт з уладарамі свету, а сёння ўжо пахмяляецца сярод бамжоў на сметніку культуры, яшчэ кагадзе цараваў у дзяржаве прыгожага пісьменства, а сёння блукае інфернальнай зданню па руінах краіны, дзе ніхто не жыве...
Аднак не варта лішне нурыцца. Урэшце, сітуацыя «паэзіі без паэта» (не блытаць са «смерцю аўтара») мае і пэўныя выгоды - прыкладам, яна вызваляе паэта ад адказнасці перад грамадствам (маўляў, калі ты на мяне не звяртаеш увагі, дык і я цябе ведаць не ведаю)".
***
І ўсё ж такі яшчэ трохі пра паэзію. Паводле часавага вымярэння, паэт Андрэй Хадановіч пачынаўся з эпохі Бум-Бам-Літа, але ён не хацеў нічога з ім мець агульнага. Магчыма таму, што сам у сабе прадчуваў уласную эпоху.
Яго паэтычны росквіт быў імклівым і святочным. Таму на яго выступы спяшаліся паглядзець усхваляванымі натоўпамі, як на веснавы квецень сентыментальныя японцы. Высокі, прыгожы, самаіранічны і паблажліва скептычны да хоць якой кепскасці. Вершы Андрэя трымалі замілаванне на тварах слухачоў праз усю сустрэчу.
Недзе тады я пісаў, што праз паэзію Андрэя Хадановіча беларусы зноў пачалі чытаць і слухаць сваіх паэтаў.
На вялікі жаль, гэты час веснавога абуджэння не задоўжыўся. Ужо досыць даўно выдавецтвы друкуюць паэтычны кніжыцы адно за грошы саміх аўтараў, а тыя потым не ведаюць, куды гэтыя кніжыцы падзець. Бо нават на паэтычныя вечарыны прыходзіць адно нейкі тузін слухачоў (у лепшым выпадку).
***
Хадановіч мог бы быць сінонімам дзейнага руху, каб прозвішчы сінанімізаваліся. Здавалася, што ён адначасна ўдзельнічае ці не ва ўсіх літаратурных імпрэзах не толькі нашай краіны, але і шмат дзе па-за яе межамі. Таму зусім невыпадкова, што яшчэ даволі маладым чалавекам яго абралі старшынёй беларускага ПЭН-цэнтра. Імклівы час пакажа, што гэта быў прарочы выбар (калі не памыляюся, з прапановы Уладзіміра Някляева).
Ад веку сонны ПЭН з гэтай падзеі прачнуўся і працёр вочы. Вохці мне, сказаў ПЭН, вакол столькі справаў ды магчымасцяў, а мы спім.
Андрэя пераабіралі на пасаду некалькі тэрмінаў, агулам ён узначальваў ПЭН з 2008 па 2017 гады. І гэта быў час насамрэч плённай працы. Я тут не маю намеру пераназываць увесь той наробак - усё роўна ніхто не дасць веры. Згадаю адно некалькі найбольш важкіх праектаў. Разам з Саюзам пісьменнікаў ПЭН (праз удзел польскай амбасады) стварыў самую значную прэмію ў літаратурнай Беларусі - імя Ежы Гедройца, а пазней прыдумаў (таксама разам з Саюзам) вельмі сімпатычны міжнародны фестываль у гонар Міхася Стральцова "Вершы на асфальце". Да шэрагу значных падзей я б залічыў і "Дом творчасці" ў Літве для маладых беларускіх літаратараў. А яшчэ ў тым жа "звязе з Саюзам" - літаратурную прэмію "Дэбют" (мецэнат Павал Бераговіч)...
Аднак рушым далей.
***
Дзіўная ў мяне звычка цягам гэтых няспешных хронік часам перацытоўваць самога сябе. Ну дык і хай сабе. Распавядаючы пра часопіс "Крыніца", я пісаў: "Аднойчы ў рэдакцыі аб’явіўся тады яшчэ мала каму вядомы Андрэй Хадановіч і сказаў, што хацеў бы далучыцца да стварэння постацяў замежнікаў. І не проста выказаў жаданне, а прапанаваў і адпрацаваў цэлую праграму: Бадлер, Ейтс, Маларме, Паўнд, Апалінэр...
Было б відавочным перабольшваннем казаць, што ўжо тады я прадбачыў - Андрэю наканавана быць заснавальнікам новай школы беларускага перакладу. Хаця той імпэт ды майстэрства, з якімі гэты малады хлопец падхапіўся рэалізоўваць сваю праграму, казалі пра адметныя магчымасці і не абы-які версіфікацыйны патэнцыял..."
Сёння пра гэта можна пачуць з самых розных вуснаў, але фармальны зачын гэтай школы я схільны звязваць з Беларускім калегіюмам, дзе пры аддзяленні "філасофія/літаратура" была арганізаваная "Перакладніцкая майстроўня Андрэя Хадановіча", якая праіснавала досыць доўга.