Я ўспамінаю Валянціна Акудовіча, які, відаць, стаіць цяпер недзе ў Менску на ганку кнігарні і курыць свой "Мінск". Ягоную сівую бараду, пераканаўчыя словы, якія ён заўжды знойдзе для каго заўгодна, ягоныя парадоксы і пінжакі. (...)
Як жа прыйшла ў галаву філёзафа гэтая вар’яцкая ідэя - разбурыць места (і месца), дзе мы жывем? Усё пачалося з таго, што зірнуўшы на ідэі і дыскурсы, на задраныя да чужых помнікаў галовы і на клятых лёгацэнтрыстаў, якім у эсэ дастаецца на не абы-якія гарэхі, Акудовіч спытаў сябе... Але слова аўтару:
"Дык няўжо нам да скону зябнуць у гэтым золкім сутоньні, няўжо адсюль няма ніякага выйсьця на ясны белы сьвет? - неяк рашуча запытаўся я сам у сябе.
I сам сабе рашуча адказаў:
- Няма!
- Але ж нешта трэба рабіць.
- Трэба, - пагадзіўся я сам з сабою.
- А што трэба?..
I тут раптам вымавілася, як выдыхнулася:
- Разбурыць Парыж".
...Тады я адразу і вырашыў, што мушу сьпехам напісаць эсэ з назвай "Разбурыць Парыж", каб было дзе разгарнуць сваю эўрыстыку ў шыхты лагічна сашчэпленых сылягізмаў і тым самым давесьці ўсім занураным у паныласьць беларусам, што ў нас няма альтэрнатывы: альбо мы разбурым Парыж, альбо Парыж, урэшце рэшт, сваім цяжкім ценем спляжыць нас - дашчэнту".
Вось так. Бурачы парыжы, Акудовіч ратуе нас ад небясьпекі. Бо Парыж - гэта пагроза. І нават любоў тут не дапаможа.
"Дарэчы, я люблю Парыж, але... Але Беларусь я люблю болей, - тлумачыць Акудовіч, і ёсьць тут нейкая ўнутраная лёгацэнтрычная пастка, але абмінем яе. - ...калі пытаньне паўстала рубам: каму зьнікнуць, а каму быць заставацца, то я, натуральна, выбраў Беларусь".
Парыж - дзіўнае месца. Калі яго зьнішчаеш - у зусім іншым кутку Эўропы робіцца сьвятлей. Але і самому Парыжу горш ня робіцца. Яго бурыш дашчэнту - ён застаецца, у яго тысяча сьмерцяў, і кожная зь іх - мастацтва".
***
Відаць, ёсць нейкая ўнутранная патрэба, што пасля кніг прозы Альгерд кожны раз зноў навяртаецца да эсэістыкі. Сёлета (2019 год) ён надрукаваў кнігу "Мае дзевяностыя". Па сутнасці, гэта адно вялікае эсэ (мега-эсэ").
Вядомы літаратуразнаўца Аляксандр Фядута нават назваў яе лепшай кнігай Альгерда. Мне яна таксама падабаецца. Бачыце, у адрозненне ад прозы, якая патрабуе сур’ёзнай увагі стасоўна структуры і кампазіцыі тэкста (не самае моц-нае месца нашага аўтара) эсэ дае больш месца вольнаму руху, і тут Альгерд, як той віндсерфінгіст, прыгожа і рызыкоўна слізгае па высокіх хвалях мыслення, правакуючы нашае захапленне.
На жаль, сёння эсэістыка без хоць якога кшталту скандалу ўсё больш губляе ўвагу чытача. А Альгерд Бахарэвіч, у адрозненне, скажам, ад Іллі Сіна, моцна любіць гэтую ўвагу і таму цяпер напэўна сядзіць і зноў піша адмысловы раман, пра які хутка будуць шмат гаварыць у публічнай прасторы.
***
Некалі - яшчэ зусім маладым, - прачытаў у савецкага празаіка Каверына (зусім неблагога): "Кіно - мастацтва для дэбілаў". Здаецца, тыя словы прамовіў не аўтар, а нехта з ягоных герояў, што не мае тут аніякага значэння. Проста по-тым, калі нехта цягнуў мяне ў кіно, я абыякава прамаўляў гэты сказ, і ад мяне, вырачыўшы вочы, адразу адступаліся.
Шчыра кажучы, з майго боку гэта хутчэй была проста гульня ў радыкалізм. Бо хаця я і не меў асаблівых сімпатыяў да кіно як такога, але не адмаўляў яго геніальных выключэнняў, як, скажам, "Рэпетыцыю аркестра" Феліні...
Толькі чаму я згадаў кіно ў маім аповедзе пра Максіма Жбанкова? Недзе пры канцы 90-х сумоўнікі між іншым загаварылі пра невядомы мне кінаклуб, дзе нейкі афігенны фацэт рэфлексуе над маднячымі замежнымі фільмамі. І робіць гэта настолькі шыкоўна, што ў залу не ўшчаміцца...
Як вы разумееце, з такім маім стаўленнем да кіно той хлопец ніяк не мог мяне зацікавіць, пакуль у сёмым нумары "Фрагментаў" не з’явіўся канцэптуальна грунтоўны тэкст Максіма Жбанкова "Культура сьмецьця" і "сьмецце культуры".
Сапраўды афігенны фацэт, - захапіўся я, і гэтае захапленне інтэлектуальнай эсэістыкай Максіма не пакідае мяне па сёння. Хаця, бывае, і трохі злуе, калі ў сваіх тэкстах ён паўтараецца ці залішне нэндзіць з нагоды таго, што яму не пашанцавала з часам, краінай і яе культурай.