"ФРАГМЕНТЫ"
Мы з Ігарам Бабковым сядзелі ў кватэры вядомага культуролага (і нашага выкладчыка) Ігара Вугліка, няспешна бралі кроплю ды разважалі пра пабытовы нацыяналізм Марціна Гайдэгера, дзіўным чынам задзіночаны з анталагічным фундаменталізмам.
Знянацку - у сваёй звычайнай манеры - Ігар Бабкоў кажа:
- Валянцін, пэўна ж, вы яшчэ не ведаеце, што будзеце галоўным рэдактарам філасофскага часопіса "Фрагменты". Грошы на выданне ўжо недалёка...
Прапанова была файная, толькі, як кажуць у такіх выпадках, - не да часу і не да месца. Тады я меў яшчэ літаратурна-філасофскі сшытак "ЗНО" у тыднёвіку "Культура", аддзел культуралогіі і замежнай літаратуры ў часопісе "Крыніца", аддзяленне філасофія/літаратура ў Беларускім калегіюме і палову рэдактарскай стаўкі ў тыднёвіку "Літаратура і мастацтва" (не кажучы пра ўсё несістэмнае). І ні ад чаго з гэтага пераліку не меў намеру адмаўляцца. Пра што і сказаў Ігару Бабкову.
Але так яно атрымалася да лепшага. Тады з грамадскай арганізацыяй "Эўра-форум", якую стварылі Алег Дзярновіч з Ігарам Бабковым, супрацоўнічаў яшчэ зусім малады Валерка Булгакаў. (Як высветліцца праз гады, чалавек неверагоднай працаздольнасці і сціпласці.) Ён і ўзваліў на сябе гэтую ношку - спачатку ў ролі адказнага сакратара, а затым і заступніка галоўнага рэдактара.
"ВОСЕНЬ’96" (так пазначаны выхад часопіса) сталася для нас знакавай падзеяй. Упершыню за ўсю гісторыю Беларусі быў выдрукаваны беларускімі словамі беларускі філасофскі часопіс.
Мы выхваляліся ім стрымана і годна, але выхваляліся дзе толькі маглі (і ці не найбольш у замежжы). Хаця тут адразу мушу ўдакладніць, што перадусім гэта была пахвальба не саміх сябе, а беларускай культуры як такой перад суседзямі. Бо нічога падобнага не мелі ні ўкраінцы, ні прыбалты.
У прадмове "Ад рэдакцыі" Ігар Бабкоў сярод іншага пісаў:
"Фрагмэнт - гэта частка, якая, тым не менш, паводзіць сябе як цэлае. Нашая ўласная сытуацыя - прыватная, экзыстэнцыйная, нацыянальная, плянэтарная - не дае нам іншае альтэрнатывы. Вось ужо другое тысячагодзьдзе мы выбіраемся з Плятонавай пячоры і паўсюль - адно цені й цені ценяў. Апошняе стагодзьдзе мы нават не прыгадваем пра сьвятло.
"Мы ўжо даўно ня думаем". Прамовіў у адным з сваіх спавешчаньняў Марцін Гайдэгер.
"Ноч - лепшы час, каб верыць у сьвятло", - калісьці запісаў Плятон.
Мы самі - фрагменты сьвятла, калі адважваемся быць, думаць, будаваць - напоўніцу, з глыбіні сваёй істоты.
Нас падпільноўваюць ідэалёгіі й біяграфіі, партыі і краіны, цывілізацыі і культуры. Мы праходзім праз іх як цені і цені ценяў. Тое што мы пакідаем тут, насуперак - адно фрагмэнты".
(...)
Зрэшты, мы зьбіраемся практыкаваць ня толькі ўзнёслы "дыскурс праўдзівага". "Фрагмэнты" - першы беларускі квартальнік, прысьвечаны мысьленьню ў самых розных "рэалізацыях", школах, практыках". "Фрагменты" - гэта яшче й фрагменты самых розных жанраў - ад сьціслага акадэмізаванага камэнтару да ідэалагічнай крытыкі, ад аб’ектывуючага аналізу да паетаваньня над тайніцай Быцьця.
(...)
Няма сэнсу пісаць пра патрэбу беларускай культуры ў такім выданьні. Ёсьць сэнс гетую патрэбу абуджаць".
Утрымаць заяўлены фармат квартальніка не атрымалася. Цягам дзесяці гадоў існавання "Фрагментаў" было выдадзена 11 нумароў. Аб’ём кожнага з іх таксама не трымаўся нейкага вызначанага фармату. Часам нумары былі аж залішне важкімі - недзе пад 350 старонак. Як стасоўна перыядычнага філасофскага выдання, дык гэта відавочна збыткоўна (тым болей у праекцыі на беларускую сітуацыю). Цяпер зразумела, што такім латэнтным спосабам прачыналася будучая "гігантаманія" вялікага рэдактара і выдаўца Валеркі Булгакава. Апошняе ён і прадэманструе напоўніцу, калі пачне выдаваць уласны часопіс/подзвіг "Архэ" і кніжную бібліятэку пры ім.
"Фрагменты" друкавалі шмат перакладной філасофскай літаратуры. Яе было нават болей, чым тэкстаў уласных аўтараў. Але гэта не надта турбавала, бо раней у нас не было ні першага, ні другога. Таму ўсё тут было дарэчы, нават нешматлікія перадрукі з уласнай спадчыны...
А далей закарцела адцеміць адну як бы не прынцыповую, аднак вельмі сімпатычную цікавостку. Далёка не ўсе, але многія нумары адкрывалі тэматычныя эсэ Ігара Бабкова. І кожным разам гэта былі невялічкія цуды.
Дзеля прыкладу адзін з іх пакажу.
Крытычныя інтэлектуалы
Яны мала ўва што вераць і ўжо напэўна нікому ня служаць. Ніцшэ адважыўся назваць іх іхнім небясьпечным найменьнем: спакушальнікі. Яны сапраўды спакушаюць: лепш ня быць кімсьці, чым адно здавацца, лепш быць нікім, чым роля Плятонавых лялек у тэатры ценяў - лялек, матузкі ад якіх сёньня торгаюць усе, хто толькі можа. "Чалавек выбірае хацець нішто, чым нічога хацець", - гаворыць спакушальнік. "Неўзабаве мы будзем адрозьнівацца адзін ад аднаго толькі воляй да супраціву сытуацыі Нідзе і Ніхто", - працягвае Валянцін Акудовіч. "Істотна тое, што сама воля была выратаваная", - каментуе Ніцшэ.