3 тых часоў нічога не зьмянілася. І мы зноў, тут і цяпер, вымушаныя паўтараць пытаньні, зададзеныя больш за стагодзьдзе таму: "Што ў нас саміх імкнецца да праўды? Мы хочам праўды: чаму лепш не аблуды? Не сумневу? Не няведы? Хто з нас тут Эдып? Хто Сфінкс?"
"Філязофія беларускага шляху", запачаткаваная Ігнатам Канчэўскім (Абдзіраловічам), амаль стагодзьдзе адбірала з Архіву эўрапейскага мысьлення думкі ды ідэі, якія маглі б "асьвятліць" дарогу. "Беларусь", як праект выхаду зь ценю адной з "магчымых нацыяў", адбыўся. Мы прыйшлі. Ад сьляпучага сьвятла шмат каму хочацца зноў заплюшчыць вочы ды ўявіць сабе наступнае падарожжа. Хтосьці лічыць, што не дайшлі, хтосьці - што прыйшлі запозна і зусім не туды.
І толькі нешматлікія разумеюць, што мы так і засталіся сядзець у Плятонавай пячоры. І сярод гэтых нямногіх зусім горстка адважваецца запытацца пра праўду.
У гэтай краіне іх ўвесь час блытаюць з кімсьці іншым. 3 прафэсіяналамі і інтэлігентамі, з інжынэрамі чалавечых душаў ці адраджальнікамі.
Яны ня дзеляцца паводле мовы і геапалітычнай арыентацыі. Яны ня дзеляцца на шчырых і няшчырых, на сьвядомых і несьвядомых, на маніпулятараў і аб’екты маніпуляцыяў.
У гэтай краіне яны нікому не патрэбныя. Яны дасьпелі, каб называць сябе ўласным небясьпечным найменьнем: спакушальнікі.
***
Я не прымаў актыўнага ўдзелу ў працы над часопісам, хаця напрыканцы яго існавання быў нават фармалізаваны як "Заступнік галоўнага рэдактара". Разам з тым хваляваўся за часопіс, быццам гэта было маё ўласнае выданне. Таму без мяне не абыходзілася ні адна прэзентацыя "Фрагментаў" ці то ў Мінску, ці то ў Гомелі, Магілёве, Гародні...
Натуральна, падчас вандровак ды выступаў хапала розных прыгодаў. Але калі мы згадваем тыя прэзентацыі, то чамусьці найперш цешымся з наступнага анекдота...
Перад паездкай у Гомель нехта з палітычных актывістаў папрасіў нас перадаць пакет у грамадскую арганізацыю, што месцілася ў гатэлі для артыстаў цырка. Паколькі задание было канспіратыўным, то перад будынінай мы спахапіліся, як сябе прадставіць, калі нас запыняць на ўваходзе?
Не памятаю хто, толькі праз некалькі хвілінаў, можа, Алесь Анціпенка, а можа, Ігар Бабкоў прыдумаў легенду. Маўляў, мы тры клоўны з Новасібірска і прыехалі, каб дамовіцца наконт выступаў у гомельскім цырку.
Потым неаднойчы мы прэзентавалі сябе ў розных вясёлых сітуацыях як клоўнаў з Новасібірску. І заўсёды гэта нас моцна весяліла.
Чаму так, аднойчы задумаўся я, але вынік сваёй аналітыкі агалошу пазней...
Мне ў тую пару няблага пісалася, і ладную (ці не найбольш філасофскую) частку той пісаніны я друкаваў у "Фрагментах". Гэта былі вялікія памерам і сэнсава канцэптуальныя эсэ. Да таго ж шмат у чым эўрыстычныя. Сярод іх вылучу эсэ "Разбурыць Парыж" (яно дасць і назву другой кніжцы).
Мне падабаўся гэты тэкст, але ж не настолькі, каб я нават пад алкагольнай кропляй мог прымроіць, што яго стануць вывучаць у сур’ёзных акадэмічных інстытуцыях на аддзяленнях філасофіі (БДУ, ЕГУ, БДПУ імя Танка ці недзе яшчэ) і тым болей у некаторых ліцэях.
Хаця пра мроі я сказаў дарэмна. Няма ў маім арганізме нейкіх ферментаў, якія б звязвалі напісаныя тэксты з думкамі пра іхні лёс і мелі хоць нейкі ўплыў на маё жыццё. Відаць, таму і на пераклады сваіх тэкстаў на замежныя мовы я таксама практычна не зважаў. Як і на пераклады кніг - за выключэннем, хіба, перакладу кнігі "Код адсутнасці" на нямецкую мову.
3 іншага боку, нельга сказаць, каб я не ўсведамляў, што мой сімвалічны капітал, які неўпрыкмет нарошчвалі тэксты, ніяк не ўплываў на стаўленне да мяне іншых літаратараў (як і самога сябе стасоўна самога сябе). Усведамляў, толькі іх сімвалічная роля не была крытычнай. Інакш кажучы, маё жыццё трымалася не поспехам асобных тэкстаў і кнігаў, а нястомнай, - з дня ў дзень, - інтэлектуальнай працай у самых розных фарматах.
Не ведаю, ці змушаюць дзе яшчэ студэнтаў чытаць "Разбурыць Парыж"? Можа, і не. Бо там шмат ухвалы постмадэрну, які на тую пару (2000 год) быў на вяршыні папулярнасці як вялікі інтэлектуальны стыль ХХ стагоддзя. А цяпер на яго збольшага забыліся. Як на мае глузды, дык дарэмна забыліся, бо постмадэрн першым апазнаў і выявіў глабалізм як універсальную парадыгму наступнага існавання чалавецтва. Затое з гэтай сітуацыі забыўлівасці я пачуваюся больш упэўнена, калі прапаную ў свае хронікі некалькі старонак з эсэ "Разбурыць Парыж", надрукаванага ў "Фрагментах".