— Калі так, то не буду. Вы не кажыце ёй, што я быў у вас. I пісьма майго не перадавайце. Парвіце. Добра?
— Добра, добра,— заківала дзяўчына галавою.
Сур’ёзнасць знікае з яе твару, калі яна бачыць, што Мікалай не мае кепскіх намераў і збіраецца ісці. Развіталіся яны даволі мірна.
Прайшоў месяц, другі, трэці... Летні адпачынак дома, затым зноў праца... Мікалай крыху развеяў свой сум. I хоць думкі яго ўсё радзей былі звязаны з успамінамі, аднак канчаткова выкінуць Веру з галавы ён не мог.
Ён цвёрда рашыў не жаніцца да канца дзён сваіх. Нічога не магло зачапіць Мікалая за жывое. Нават работа і звязаныя з ёю рэдкія радасці і частыя непрыемнасці не так хвалявалі яго, як раней.
Неяк у нядзелю раніцай Мікалай сядзеў за сталом і галіўся. Вось перад акном прамільгнуў паштальён. Мікалай з намыленым тварам выскачыў у сенцы — на лаўцы ўжо ляжала газета і пісьмо. Яму! Ад Веры? Гм... Адваротнага адрасу няма. Нават подпіс, які яна заўсёды рабіла на канверце, сцёрты гумкаю.
Мікалай нецярпліва адарваў пусты край канверта і выняў маленькі лісток паперы. Як заўсёды, першым стаяла традыцыйнае пажаданне здароўя і шчасця. А далей: «Нядаўна я была дома і даведалася, што ты заходзіў да нас. Прызнацца, я гэтага не чакала... Калі ў цябе ёсць магчымасць, прыходзь 20 верасня ў гадзіну дня на старое месца. Я табе павінна нешта сказаць. Вера».
Зноў! Няўжо зноў усё спачатку?..
Вось надышоў умоўлены дзень. Мікалай быў на месцы на паўгадзіны раней назначанага часу. Яго ўсхваляванасць узрастала з кожнай хвілінай. Цікава, як яна выглядае? Відаць, моцна змянілася, бо столькі прышлося ёй перанесці гора.
Але Мікалай быў прыемна здзіўлены, калі ўбачыў, што з трамвая сыходзіць Вера, такая ж самая, як год назад. Толькі прыгледзеўшыся бліжэй, ён заўважыў, што яна многа паблажэла, а выраз твару стаў яшчэ больш дзіцячым, вочы зрабіліся вялікія і, здавалася, больш глыбокія.
Яны прывіталіся стрымана, але Вера моцна паціснула яму руку. Мікалаю падабаўся гэты мужчынскі поціск. Была ў ім непадробная прастата.
Не згаворваючыся, яны пайшлі ў бок скверыка. Пытанняў у Мікалая было многа, і ён проста не ведаў, з чаго пачаць.
Вера сказала, вінавата ўсміхнуўшыся:
— Я крыху спазнілася. Сын мяне не пускаў... Прабач...
— У цябе сын? — У голасе Мікалая было здзіўленне, нібы гэта для яго было вялікай нечаканасцю.
— Месяц назад. Нядаўна толькі выйшла з бальніцы. Праляжала тры тыдні...
Мікалай глядзеў на яе худы, маленькі твар. Яму раптам стала шкада гэтага дзіцяці, якое так паспешна само стала маці.
— Сядзем, Вера, табе цяжка.
Яны селі на лаўку пад клёнам, які ўжо жаўцеў і асыпаўся. Пачыналіся асеннія вятры, але ў зацішку сонца яшчэ прыгравала.
Вера расказвала ўсё па парадку. Тэлеграма аб смерці маці яе зусім ашаламіла. Як яна даехала — памятае, як у сне. А дома стала яшчэ горш. У такім стане яна прабыла некалькі тыдняў, пасля крыху паправілася. Трэба было даглядаць гаспадарку. Спачатку ўся работа падала з рук.
Бацьку яна не сказала, што не мае намеру варочацца да мужа. Аднак бацька сам скора спытаў у яе, ці доўга яна яшчэ будзе дома.
Тады Вера рашылася і расказала ўсё. Яна нікуды не паедзе, хай бацька робіць з ёю, што хоча... Паднялася цэлая бура. Бацька крычаў і гразіў, што прагоніць яе з дому або сілаю завядзе да мужа. Вера слухала і плакала, а пасля, наплакаўшыся, дала згоду ехаць да яго бацькоў, куды павінен быў прыехаць і ён сам у адпачынак — хутка пачыналіся канікулы.
Можа і праўда, што якія бацькі, такія і дзеці. Да яе адносіліся, як да чужой, проста не звярталі ўвагі. Вера здагадвалася, што тут не абышлося без Адамавай інфармацыі. Яго бацькі жылі яго настроем.
Нарэшце, прыехаў ён сам. Як заўсёды, развязны, нахабны, прымўшаў яе смяяцца, быць вясёлай у той час як яе сэрца аблівалася крывёю, калі яна ўспамінала сваю маці.
— ...Я ведала прычыну яго паводзін, я не паслухала яго і рашыла радзіць... Цэлых два месяцы прамучылася я ў іх, а пасля зноў мы паехалі ў Мінск. Адзін ён яшчэ горшы... Ну, хутка я нарадзіла... Пасля праляжала ў бальніцы, а ён быў у мяне ўсяго тры разы. Казала гаспадыня, што дадому амаль не прыходзіў... А калі забіраў мяне дадому і яму далі дзіця, ён узяў яго, як палена...
Доўга яшчэ расказвала Вера. Слёзы не давалі ёй спакойна гаварыць.
Мікалай спадзяваўся, што Вера, нарэшце, скажа сваю канчатковую думку. Ён чакаў, што яна абрушыць на мужа град нараканняў і праклёнаў. Але Вера толькі апавядала, не робячы ніякіх заключэнняў. Мікалай пачынаў думаць, што ёй проста патрэбен субяседнік, перад якім яна магла б адкрыць сваю душу.
Нарэшце, Мікалай спытаў яе:
— I ты думаеш так жыць далей?