Выбрать главу

64. toliły (starop.) — tuliły, koiły, uspokajały; lamenty: płacze. [przypis redakcyjny]

65. fraszka (starop.) — błahostka, drobnostka, drobiazg (zob. w w. 2 „lekkie rymy”, w w. 4 „nieważne pieśni”) [przypis redakcyjny]

66. zbierać — gromadzić (tu chodzi o gromadzenie tekstów, fraszek). [przypis redakcyjny]

67. wprawić w coś — doprowadzić do czegoś, nauczyć czegoś. [przypis redakcyjny]

68. głuchy grób — który nie słyszy i nie słucha płaczu. [przypis redakcyjny]

69. srogi (starop.) — przykry, ciężki, okrutny (stąd srogość: okrucieństwo). [przypis redakcyjny]

70. ciężki* (starop.) — tu w znaczeniu: srogi. [przypis redakcyjny]

71. Prozerpina — władczyni śmierci w mit. rzym. (odpowiadająca Persefonie w mit. gr.), żona Plutona (Hadesa), boga podziemia, była często w poezji antycznej i renesansowej uosobieniem śmierci. [przypis redakcyjny]

72. użyć w obojgu jednakiej wolności — mieć w obu rzeczach jednakowo wolny wybór; w obojgu: tj. i w pisaniu kołysanek (zob. w. 4) i w pisaniu płaczów (zob. w. 9). [przypis redakcyjny]

73. owom ominął — owo (jedno) ominąłem. [przypis redakcyjny]

74. dordzałość (starop.) — dojrzałość. [przypis redakcyjny]

75. dowcip* (starop.) — rozum, inteligencja, talent, błyskotliwość. [przypis redakcyjny]

76. rany* (starop.) — wczesny, przedwczesny, niedojrzały (por. rano, wcześnie rano); coś ranego w dordzałości: coś przedwczesnego („niewczesnego”) w czasie dojrzałości. [przypis redakcyjny]

77. przygoda* (starop.) — złe zdarzenie, nieszczęście, nieszczęśliwy wypadek. [przypis redakcyjny]

78. gwałtem wbiła — powaliła, ugodziła, gwałtownie doprowadziła do czegoś. [przypis redakcyjny]

79. nienagrodny (starop.) — taki, który nie może być nagrodzony, wynagrodzony, naprawiony. [przypis redakcyjny]

80. łacno (starop.) — łatwo. [przypis redakcyjny]

81. dowiadać sie o tym (starop.) — dowiadywać się o to, zastanawiać się nad tym. [przypis redakcyjny]

82. płacz — tu: w znaczeniu planctus (łac. żal, opłakiwanie), chodzi tu bowiem o same Treny jako utwór literacki. [przypis redakcyjny]

83. cześć na potym (starop.) — późniejsze uznanie, sława u potomnych. [przypis redakcyjny]

84. cudzy* (starop.) — nie swój (odcień znaczeniowy nieco inny od współczesnego). [przypis redakcyjny]

85. suszyć kości (starop.) — zwrot przysłowiowy posiadający genezę biblijną, oznacza tęsknotę („usychanie” z tęsknoty). [przypis redakcyjny]

86. prózno (starop.) — na próżno (tzn. daremne są przestrogi, które zalecają zachowanie równowagi ducha w żałobie). [przypis redakcyjny]

87. szczeście* (starop.) — los, fortuna. [przypis redakcyjny]

88. naszladować* (starop.) — iść za kimś, iść śladem, tropić. [przypis redakcyjny]

89. dobra myśl* (starop.) — pogoda ducha, pogoda umysłu, dobre usposobienie, dobry nastrój. [przypis redakcyjny]

90. znikome cienie — cienie znikające, nieuchwytne; dusze zmarłych snujące się w podziemiach opisywanych w opowieściach mitologicznych. [przypis redakcyjny]

91. nieużyty (starop.) — nie dający się uprosić, nieubłagany. [przypis redakcyjny]

92. ksieni (starop.) — księżna, przełożona (Prozerpina). [przypis redakcyjny]

93. w ranym lecie (starop.) — we wczesnym wieku; rany: zob. w. 13; lato*: rok. [przypis redakcyjny]

94. poszła widzieć krajów — poszła, aby widzieć (aby zobaczyć, popatrzeć na) kraje; kraje nocy wiecznej: kraina śmierci, która jest krainą ciemności (jak noc). [przypis redakcyjny]

95. jedno ród* — tylko narodziny. [przypis redakcyjny]

96. miasto* (starop.) — zamiast. [przypis redakcyjny]

97. z czasem — po pewnym czasie, w późniejszym wieku. [przypis redakcyjny]

98. je — ich (rodziców). [przypis redakcyjny]

99. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Trenach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

100. ucieszony* (starop.) — przynoszący radość, przynoszący pociechę, uciechę. [przypis redakcyjny]

101. barziej (starop.) — bardziej. [przypis redakcyjny]

102. barziej uszczuplona — zbyt szczupła, szczuplejsza. [przypis redakcyjny]

103. ojczyzna* (starop.) — ojcowizna, czyli ziemia odziedziczona po ojcu. [przypis redakcyjny]

104. przestać na niej — poprzestać na niej, zadowolić się nią; osiąść na niej. [przypis redakcyjny]

105. Zdałać (...) miała — zdała ci się... szczuplejsza niż ta, na której byś ty przestać miała. [przypis redakcyjny]

106. żeby była nigdy nie zrownała — zrównać z czymś: dorównać czemuś. [przypis redakcyjny]

107. rany* (starop.) — wczesny. [przypis redakcyjny]

108. przymioty — cechy, właściwości, oznaki. [przypis redakcyjny]

109. Z których sie już znaczyły (...) cnoty — z których dały się przewidzieć (wywnioskować) cnoty, z których poznawaliśmy cnoty. [przypis redakcyjny]

110. zabawa* (daw.) — zajęcie, zabawa. [przypis redakcyjny]

111. wdzięczny* (starop.) — miły, przyjemny. [przypis redakcyjny]

112. wielce (starop.) — bardzo. [przypis redakcyjny]

113. zasmęcony — zasmucony (por. smętek: smutek). [przypis redakcyjny]

114. pociecho — do dziś określa się dziecko jako pociechę. [przypis redakcyjny]

115. na wieki — na zawsze; nie wrócisz na wieki: nie wrócisz nigdy. [przypis redakcyjny]

116. tesknica (starop.; tu forma D. lp: tesknice) — ból, boleść, przykrość, męczarnia. [przypis redakcyjny]

117. okrócić (starop.) — ukrócić, obłaskawić, poskromić, skrócić, zmniejszyć. [przypis redakcyjny]

118. Nie lza, nie lza, jedno... (starop.) — nie można (uczynić) nic innego tylko... [przypis redakcyjny]

119. gotować sie* — przygotowywać sie (do drogi); sie za tobą gotować*: przygotowywać się, żeby pójść za tobą. [przypis redakcyjny]

120. stopeczkami twemi ciebie naszladować — iść za tobą śladami twoich stóp. [przypis redakcyjny]

121. tam — czyli w niebie. [przypis redakcyjny]

122. ujźrzę (forma starop.) — ujrzę. [przypis redakcyjny]

123. da Pan Bóg (daw.) — oby dał Pan Bóg, jeśli Pan Bóg pozwoli. [przypis redakcyjny]

124. do szyje (forma starop.) — do szyi, na szyję. [przypis redakcyjny]

125. ręczynki (zdr.; forma starop.) — rączki. [przypis redakcyjny]

126. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Trenach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

127. zgwałcić (daw.) — zadać gwałt, postąpić wbrew prawu i powinności, zbeszcześcić coś, uczynić krzywdę wbrew prawu. [przypis redakcyjny]

128. niepobożny (starop.) — postępujący źle, nie „po bożemu”, bezbożny. [przypis redakcyjny]

129. umierając (starop. forma imiesłowu) — umierające. [przypis redakcyjny]