Згодзімся і пойдзем услед паэту.
Хай праляжа шлях для нашага тэатра, да прыкладу, па рускіх бальшаках другой паловы дзевятнаццатага стагоддзя.
Што гэта была за эпоха і якая падзея найбольш паўплывала на фармаванне сацыяльнага аблічча таго часу?
Рэжысёр Р. М. Козінцаў пісаў: «У... 60-х гадах яшчэ чутно водгулле гармат Севастопаля».
Праявы гэтага трагічнага водгулля няўдалай для Расійскай імперыі Крымскай вайны, цягліся і ў наступныя дзесяцігоддзі. Паэт, захоўваючы метафарычную адпаведнасць гісторыі, стварае ў паэме «Вецер з Волгі» экспрэсіўны малюнак: «Мядзяных сонцаў кроплі зграбае ў шапку з пліт аслеплы ў Севастопалі хрыпаты інвалід».
Несумненна, гэта выдатнае вобразнае выяўленне часу. На паверхні — думка пра дзяржаву. якая ператварыла свайго абаронцу ў жабрака; у глыбіні ж — кропка сутыкнення «анёлавага» падзення з «д'яблавым» узлётам. I на вандроўнай сцэне павінны ўвасобіцца вобразы той паэтычнай глыбіні. Наіўныя вандроўцы мусяць развітацца з адцягненай сімволікай, што месціцца на сценах іхняй буды, і ў сваёй творчасці выявіць паглыбленыя псіхалагічныя сувязі паміж супрацьлеглымі асновамі жыцця. Да гэтага заклікае паэт, ягоная метафарычная адпаведнасць гісторыі.
Мы наўмысна больш не бярэмся цытаваць, пакідаем вандроўным акцёрам магчымасць самастойнага пошуку іншых цытат, патрэбных іхняй стваральнай волі. Але мы ўпэўнены, што нагадалі пра асноўнае.
Яно, асноўнае, выказвае сябе ў празе заўсёднай нечаканасці.
I пакуль яшчэ вандроўная буда не знікла з вачэй, пакуль яшчэ ў нашай памяці не спынена спрэчка дзвюх супрацькутніх істот — «анёла» і «д'ябла», падумаем пра паэзію як пра памяць і пра тое, што ў паэзіі час існуе адразу ў трох метафізічных кірунках, ствараючы новыя прасторавыя каардынаты — памяць мінулага, памяць сённяшняга і памяць будучага. Мусіць, адсюль і вынікае, што паэзія — рэч універсаль-ная і вечная, бо не менш за мінулае дбае і пра будучае.
Прыгадваючы нешта цікавае са свайго мінулага жыцця, нельга ўлічыць усе дэталі той ці іншай падзеі. Памяць не ўсё захоўвае, а то й свядома прыхоўвае непажаданыя з'явы, бо ад іх нам сёння сорам і неспакой. Тады пачынае сваю неахопную працу фантазія. Мэтаімкнёны стасунак фантазіі да ўласнага на паперы слова і ёсць мастацкае мысленне.
Сталеючы, пра тое дбае юнае наіўнае мастацтва, пакалыхваючыся на дрогкіх колах вандроўнага тэатра.
ВЕРШЫ-ЗОНГІ СА СПЕКТАКЛЯ «ДРАКОН»
ПАВОДЛЕ АДНАЙМЕННАЙ П'ЕСЫ Я. ШВАРЦА
Мікалаю Пінігіну