СПІЧЫНІ. Затрымайцеся. Гэта ў вас выйшла нібы лепей. Цяпер выслухайце маленькія дзве асцярогі: першае — калі ўзыдзеце на трыбуну, то ёмка зачашэце сабе на галаве думку аб тым, пры якой політычнай сытуацыі выступаеце з араторыяй. Другое — найбліжэйшая політычная сытуацыя, пры якой першы раз прыйдзецца выступаць вам публічна, апіраецца на пэўных пляцформах. Дзеля гэтага, перш чымся араторыць, вы павінны выбраць сабе стойкую пляцформу і толькі адну, а не дзве або тры, бо йначай можаце паскаўзнуцца і зваліцца з усіх трох разам.
МІКІТА. Меджду протчым, магу я зысці ўжо, мусье профэсар, з трыбуны?
СПІЧЫНІ. Можаце ўжо зысці, мусье рэгістратар, з трыбуны.
Мікіта зыходзіць.
Ахвяруем цяпер колькі хвілін на тэорытычнае асвятленне некаторых звязаных з аратарствам пытанняў. Вось, напрыклад, як вы сабе разумееце мітынг?
МІКІТА. Мітынг, мусье профэсар, мітынг, меджду протчым, гэта нешта такое, што выдумалі ангельцы для тых, якія нічога не хочуць рабіць, а толькі ходзяць і варон страляюць. Мітынг, меджду протчым, гэта тое самае, што пераліванне з пустога ў парожняе. Мітынг — гэта тое з вушамі таварыства, дзе араторыць буду я, а слухаць будуць яны і крычаць будуць: віват, рэгістратар Зносілов! — калі іх па шэрсці пагладжу, і — далоў, рэгістратар Зносілов! — калі пагладжу іх проці шэрсці, меджду протчым.
СПІЧЫНІ. Усё гэта як бы так і як бы не так. Але да гэтага яшчэ вернемся. Цяпер мне адкажэце на адно пытанне, і на сягоння будзе годзе. Вы што-небудзь ведаеце аб савецкім ладзе?
МІКІТА. Оей! Нават добра ведаю.
СПІЧЫНІ. Аб гэтым у вас павінен быць ясны, дужа ясны светагляд, адным словам — пад арэх.
МІКІТА. Савецкі лад... Савецкі лад, меджду протчым, Гэнрых Мотавіч... Савецкі лад... гэта... гэта такая чырвоная паводка... такая, меджду протчым, паводка, аб якой не снілася ні Фараону, ні Салямону... Савецкі лад гэта... гэта...
СПІЧЫНІ (ускочыўшы з лаўкі). Пардон! У мяне разбушаваліся нэрвы. Сюды машыруе нейкі немец. А я страшэнна не люблю спатыкацца з ворагам, калі ён наступае і калі ён адступае.
МІКІТА. О так! Асабліва страшна з ім спатыкацца, меджду протчым, калі ён наступае.
СПІЧЫНІ. Маю гонар кланяцца! (Шпарка выходзіць.)
Уваходзяць НАСТА І НЕМЕЦ.
З'ява X
Мікіта, Наста, Немец.
МІКІТА. Наша найніжэйшае, меджду протчым, ушанаванне мамзэль Насце!
НАСТА. Добры вечар! Добры вечар, мусье Нікіці!
МІКІТА. Што ж гэта вы, мамзэль Наста, не самі адны, а з гэрам немцам, як з нявіннай ахвярай свайго, меджду протчым, чарадзейскага сэрца?
НАСТА. Ужо даўно маё сэрца — не маё, а сядзіць у пастцы другога сэрца... (Усміхаючыся.) Чыйго?.. Вы, мусье Нікіці, пэўна ведаеце. А немец? Як мне напэўна вядома з пэўных крыніц, то гэта апошні з роду магіканаў, які, згодна з Берасцейскай умовай, пакідае сягоння нашы менскія палестыны і махае свае крокі туды, адкуль прыйшоў.
МІКІТА. Але й палонных, як уважаю, па дарозе хапае. Ці гэта, можа, вы дабравольна, меджду протчым?
НАСТА. О, немцам цяпер не да чужых генэралаў. Яны цяпер заняты спэцыяльна хапаннем сваіх жа ўласных генэралаў. Бо, як чула я ад пэўных асоб, у іх таксама рэволюцыя. А вось гэтага — дык я толькі ахвяравалася правесці да Брахалкі.
МІКІТА. А ці не ведаеце, мамзэль Наста, можа, яму на дарогу маркі патрэбны, бо я маю да прадання?
НАСТА. Спытайцеся.
МІКІТА (да Немца). Меджду протчым, гэр гэрманіш, можа, купіце германскія маркі?
Немец паказвае на мігі, што не разумее, у чым рэч. Мікіта дастае партманэ, а з яго грошы і на міг паказвае немцу, каб купіў. НЕМЕЦ тлумачыць на мігі, што яму грошы не трэба, бярэ «пад казырок» і выходзіць.
З'ява XI
Мікіта, Наста.
МІКІТА (палажыўшы, не помнячы, партманэ з грашыма на лаўку). Ну і немец, меджду протчым! Сваіх жа нямецкіх марак не хацеў купіць. Але што гэта — ці ён нямы, што ні слова не адказаў мне на запытанне?
НАСТА. Не нямы, а толькі немец і па-нашаму не разумее.
МІКІТА. Гм! Цікава! А чаму той, што маніўся мяне ў палон, меджду протчым, узяць, як рэпу сек па-нашаму?
НАСТА. А гэта іншая рэч. У іх, як мне з пэўных крыніц вядома, ёсць спэцы ад усялякіх языкоў, ну вы і нарваліся на гэткага спэца.
Паўза.
МІКІТА (набок). Страшэнна, меджду протчым, адпаведная хвіліна, каб паўтарыць мамзэль Насце сваю адвечную пропозыцыю.
НАСТА. Аб чым гэта вы так задумаліся, мусье Нікіці?