Выбрать главу

- Аднак жа вы злапомны.

- Зусім не, - адказаў настаўнік, - я толькі хацеў вам напомніць, што, угледзеўшы «святога», трэба перахрысціцца.

- Ну, годзе табе тут любошчы разводзіць, - падышоў падлоўчы і ўзяў настаўніка пад руку. - Вып'ем!

- Ой, паночку, за што вы на мяне ўгневаліся? З раю ў пекла цягнуцца? - скардзіўся Лабановіч, гледзячы на паненак.

- І ў пекле паненкі ёсць, ды яшчэ такія, якіх і ў раі не знойдзеш, - прамовіў падлоўчы і, пакланіўшыся паненкам, папрасіў прабачэння, што забірае ад іх кавалера.

- Але нічога, - заспакоіў ён іх, - пан прафесар шмат цікавейшы будзе, вярнуўшыся ад стала.

Падлоўчы Баранкевіч наліў чаркі.

Грыгарэц вельмі спрытна кульнуў сваю чарку; здавалася, што ён яе і не піў, а так толькі ўскінуў галаву, каб паглядзець, як высока столь у пакоі падлоўчага. Закусваючы, ён штурхануў локцем Лабановіча і ціха прамовіў:

- Ну, як наконт маладзічак?

Настаўнік нічога не паспеў сказаць, бо перад ім ужо стаяла другая чарка.

- Выпі, тады будзеш закусваць. Мы тут, пане мой, мардаваліся, а ён сабе спаць палажыўся.

І гаспадар прымусіў яго выпіць яшчэ чарку.

Лабановіч пабег да паненак, запрашаючы іх да стала.

- Пойдзем! - прасіў ён іх. - Я раскажу вам гісторыю, як на Палессі такія, як вы, прыгожыя дзяўчаткі з'явіліся.

Паненкі зацікавіліся і ўсталі. Ён узяў іх пад рукі і пайшоў разам да стала. Наліў па чарцы віна і вельмі ўпрашаў выпіць, называючы іх дыяментамі Палесся, божымі летуценкамі. Яму было надзвычайна весела, язык развязаўся, ён забаўляў паненак; яны слухалі і смяяліся.

- Ну, а гісторыю калі скажаце? - пыталі яны.

- А вось як віна вып'еце!

Дзяўчаты выпілі.

- Ну, слухайце... Стварыў Бог Палессе і пайшоў аглядаць балоты. Доўга хадзіў Бог, і стала яму маркотна. І стварыў ён дзяўчыну незвычайнага хараства і сам залюбаваўся ёю. Вочы ў яе былі, як у панны Ядвісі, і такія ж самыя пышныя валасы. Бровы... - тут Лабановіч глянуў на бровы панны Людмілы, а потым на бровы Ядвісі.

- Усё ў яе было, як у панны Ядвісі, - сказала панна Людміла і хітра ўсміхнулася.

- Не, не ўсё - адказаў Лабановіч - бровы былі, як у Габрынькі, губы і рот - як у вас. Доўга пазіраў на яе Бог, а потым сказаў: «Не, няможна цябе пакідаць людзям: яны будуць калаціцца з-за цябе». Паставіў яе Бог на сваю руку і дзьмухнуў. Дзяўчына рассеялася і зрабілася хмаркаю. «Ты будзеш хадзіць над Палессем век-векам, і ад тых людзей, на якіх упадуць твае кроплі, будуць раджацца красуні». І вы, - сказаў Лабановіч паненкам, - маеце ў сабе тыя кроплі і радзіліся дзеля таго, каб на Палессі не маркоціліся маладыя хлопцы.

- Ну, годзе табе казанні казаць, - спыняў яго падлоўчы.

Лабановіч ужо не спрачаўся і піў многа. Гарэлка ўрэшце страціла над ім сваю сілу, ён піў ужо сам і падліваў другім.

- Слухайце, - спытала Людміла, - чаму вы ніколі да нас не зойдзеце?

- Добра, што вы запыталіся цяпер, - адказаў настаўнік, - бо я толькі тады і кажу праўду, калі добра вып'ю. Дык слухайце: буду казаць праўду. Я затым і не хадзіў да вас, што баяўся вас, бо душа мая чуе: тады, калі мае ногі пераступяць парог вашага дома, яна пападзе да вас у палон.

- Я вельмі шкадую, - смеючыся, прамовіла панна Ядвіся, - што ніколі не чула вас тады, калі вы добра вып'еце.

- Эх, панна Ядвіся, панна Ядвіся! - як бы ў нейкім незвычайным засмучэнні прамовіў настаўнік. - Калі я гавару з вамі, то тады я не толькі «добра выпіўшы», але і п'яны - і, стала быць, яшчэ большую кажу вам праўду.

- Хіба ж я бочка з гарэлкаю? - засмяялася панна Ядвіся.

- Вы - той напітак, які п'юць толькі багі.

Адным словам, Лабановіч стараўся развясельваць дзяўчат.

Падлоўчы хадзіў перавальваючыся, і здавалася, што яму вельмі было цяжка падымаць ногі. Але ён быў незвычайна вясёлы і, павярнуўшыся да Людмілы, заспяваў:

Ксёндз бэрнадын у касцелі -

Ха-ха-ха-ха!

Відзеў собе анелі!

Тра-ля-ля-ля!

Але далей ён чамусь не спяваў, як яго ні прасілі.

- Габрынька! - скамандаваў ён. - Зайграй нам што-небудзь!

Пад звонкія і меладычныя гукі музыкі сарваўся з месца Грыгарэц і пайшоў тупаць і прытупваць. Здавалася, што гэта не чалавек танцуе, а нейкі добра ўкормлены вяпрук убег у пакой і ў нейкай свіной радасці разгуляўся тут і пайшоў выбрыкваць розныя вепручыныя выкрунтасы. Пайшоў танцаваць і пан падлоўчы са сваёю жонкаю. Усе вельмі хвалілі пана падлоўчага і паню падлоўчую. Праўда, танцаваў ён спрытна. Потым Баранкевіч пайшоў у танцы з паннаю Людмілаю.

Грыгарэц пад шум танцаў кудысь знік. А калі агледзеліся, што ён прапаў, пан падлоўчы сказаў: