У 1992 годзе Аркадзь Валадось быў у Мінску на гастролях. Ён выконваў партыю Грознага ў оперы М. Рымскага-Корсакава “Царская нявеста” і меў вялікі поспех.
Сёлета Аркадзь Валадось таксама пабываў у Мінску. Разам з піяністам Юго Лёклэрам ён даў канцэрт для пацыентаў Інстытута радыяцыйнай медыцыны ў Аксакаўшчыне. Яны выступалі яшчэ ў другой дзіцячай клініцы ў Мінску. Французскім гасцям давялося нават самім адрамантаваць перад канцэртам бальнічнае фартэпіяна.
Шмат знакамітых слонімцаў сёння пражывае ў Польшчы. Гэта гісторык Тадэвуш Сасінскі, паэт Збігнеў Талачынскі, артыстка тэатра і кіно Аліна Яноўская і многія іншыя.
Польскі кінарэжысёр Збігнеў Хмялеўскі нарадзіўся ў Слоніме ў 1926 годзе ў сям’і настаўнікаў. Скончыў у Лодзі Вышэйшую школу кіно. Паставіў мастацкія фільмы “Твар анёла”, “Шлюбная аб’ява”, “Далёка ад шашы”, “Сям’я Кандэраў”, “Блізка, штораз бліжэй” і іншыя.
Альбярцін з’яўляецца радзімай польскага сацыёлага, публіцыста, доктара гуманітарных навук, прафесара Мікалая Казакевіча. Нарадзіўся ён у 1923 годзе, скончыў філасофскі факультэт Варшаўскага універсітэта. Працаваў у Польскай Акадэміі навук. Выдаў дзесяткі кніг па пытаннях планавання сям’і, для моладзі і пра моладзь…
І, наогул, каб пра ўсіх слонімцаў у свеце расказаць, патрэбна вялікая манаграфія. Радуе адно, што дзе б не жылі мае землякі, яны заўсёды памятаюць, што іх радзімай з’яўляецца Слонімшчына — цудоўны і багаты на таленты куток Беларусі.
2000
Жураўліны шлях паэта
Старшыня Згуртавання Беларусаў Канады Мікола Ганько неяк сказаў: “Пра жыццё і дзейнасць Сяргея Хмары можна напісаць цэлую гісторыю, а можна абыйсціся некалькімі сказамі”(Лявон Юрэвіч. Камэнтары. Мн., 1999. С.170). Андрэй Чэмер паспрабаваў напісаць такую гісторыю пра гэтага чалавека. У 1998 годзе ў Вільні ён выдаў кнігу, якая так і называецца “Сяргей Хмара”. Але пра самога беларускага паэта, змагара, выдаўца там так і нічога не было сказана. У кнізе аўтар прайшоўся па старонках газеты “Беларускі голас”, якую ў Канадзе выдаваў Сяргей Хмара-Сіняк, і працытаваў розныя факты з газетных публікацый. Цікавымі ў гэтым выданні з’яўляюцца хіба толькі “Прадмова” і “Замест пасьляслоўя”.
Наогул, пра Сяргея Хмару-Сіняка напрацягу першых пасляваенных 50 гадоў у беларускім друку пісалася ўсё толькі адмоўнае. Як маглі, так і палівалі брудам яго ў савецкім друку Л. Прокша, В.Раманоўскі, В. Мацкевіч. І толькі аўтару гэтых радкоў у сакавіку 1991 года ў тыднёвіку “Літаратура і мастацтва” удалося надрукаваць невялікі артыкул-згадку пра гэтага своеасаблівага чалавека. Але і гэтая публікацыя выклікала неадназначны рэзананс у Беларусі і ў Канадзе. У газеце “Зважай” (Таронта, верасень, 1991) Кастусь Акула, прачытаўшы гэтую першую лімаўскую публікацыю пра Сяргея Хмару, выказаў сваё абурэнне. Ён абураўся тым, што Хмара з 1945 года “сядзеў на Пятровым пасадзе Ватыкану”, што “Сіняк-Хмара ніколі не навучыўся беларускае мовы і быў ужо ведамым графаманам у паэзіі”, што “падтрымліваў і праслаўляў шарлатана “патрыярха” Рыжага-Рыскага”, што ў “1952 г. намагаўся захапіць Беларускі Выдавецкі Фонд і газэту “Беларускі Эмігрант”, а калі тое не ўдалося, пачаў выдаваць сваю газэту “Беларускі Голас” і г.д.
У газеце беларускіх вайскоўцаў “Во славу Родины” (8 красавіка 1992 г.) нехта М.Маліноўскі з Баранавіч напісаў “несколько слов воинствующей ненависти” пад загалоўкам “Иверс против Чигрина” (Іверс — маецца на ўвазе слонімскі паэт Анатоль Іверс (Іван Дарафеевіч Міско) — С.Ч.). Справа ў тым, што апісаная дзейнасць Сяргея Хмары ў лімаўскім артыкуле не спадабалася паэту Анатолю Іверсу, і ён аб гэтым выказаў сваю ўласную думку на старонках літаратурнага выдання. А Маліноўскі паводле двух апублікаваных матэрыялаў напісаў свой. У ім ён бяздоказна ганьбіў Сяргея Сіняка і абараняў Анатоля Іверса. Але, на жаль, спадар Маліноўскі шмат чаго не ведаў тады пра лёс гэтых таленавітых, але розных па-свайму характару і меркаваннях паэтаў.
У канцы 30-х — пачатку 40-х гадоў у Слоніме іх усе добра ведалі. Яны пісалі вершы, выступалі на літаратурных вечарах, сустрэчах, друкаваліся ў мясцовай і віленскай прэсе. Гэта былі — Сяргей Хмара-Сіняк, Анатоль Іверс і Сяргей Новік-Пяюн. А яшчэ іх аб’ядноўвала тое, што яны любілі свой край, свой народ, размаўлялі на роднай мове. Пры паляках два Сяргеі і Анатоль былі пад наглядам польскай паліцыі, пасля 1939 года — пад пільным вокам НКУС, у гады вайны — страх быў і перад немцамі, і перад савецкімі партызанамі. Менавіта вайна скразною лініяй прайшла праз лёс гэтых хлопцаў, яна іх разлучыла назаўсёды. Сяргею Хмары (старэйшы за іх быў і больш вопытны) удалося ўцячы на Захад, Сяргей Новік-Пяюн у снежні 1944 годзе быў арыштаваны органамі НКУС, а праз год адпраўлены на 10 гадоў на Калыму. Анатоля Іверса арышты мінавалі, хаця немцы расстралялі ягоных жонку і бацьку. А сам паэт, жывучы ў Слоніме, да самай смерці насіў кляймо “нацыяналіста”. Пасля вайны, як пісаў Васіль Быкаў у сваёй кнізе “Доўгая дарога дадому”, Анатоль Іверс “быў звольнены з працы, выключаны з СП і пятнаццаць гадоў прарабіў на смалакурні ў лясгасе”(Васіль Быкаў. Доўгая дарога дадому. Мн., 2002. С. 319).