Фродаў голас гучаў ганарліва, як ні пачуваўся б насамрэч Фрода, і Сэму тое спадабалася. Але ж Фараміру, відавочна, не прыйшлося даспадобы.
– Што ж, – вымавіў ён, – ты прапануеш мне займацца маімі справамі, вяртацца дахаты, а цябе адпусьціць. Барамір усё распавядзе, калі зьявіцца. Дык скажы, калі ж ён прыбудзе? Скажы, ці быў ты сябрам Бараміра?
Перад Фродавымі вачыма на момант зь незвычайнай жывасьцю паўстала тое, як Барамір кінуўся на яго, і хобіт не адказаў адразу. Фараміраў позірк спахмурнеў.
– Барамір мужны й адважны сябра нашай кампаніі, – вымавіў Фрода нарэшце. – Так, што тычыцца мяне, я лічыў яго сваім сябрам.
– Тады цябе, напэўна, засмуціла б вестка пра тое, што Барамір загінуў? – Фарамір нявесела ўсьміхнуўся.
– Надта засмуціла б, – пацьвердзіў Фрода, а тады, заўважыўшы Фараміраў твар, перапытаў зьдзіўлена й разгублена: – Загінуў? Спадар мае на ўвазе, што ведае: ён загінуў? Ці ўпрост гуляе словамі, спрабуючы заблытаць мяне, зьбіць з панталыку маною?
– Я нават і орка ня стану заблытваць маною, – адказаў на тое Фарамір.
– Як жа тады ён загінуў і як ваша даведаўся пра тое? Спадар казаў, што аніводны з маіх спадарожнікаў не сягнуў гораду да таго, як вы яго пакінулі?
– Я спадзяваўся, што спадарожнік і сябра Бараміра распавядзе мне пра ягоную сьмерць.
– Але ж падчас нашага разьвітаньня ён быў жывы й цэлы. I, па-мойму, ён мусіць быць жывы й цяпер, хоць, вядома, у гэтым сусьвеце шмат небясьпек.
– Насамрэч, шмат, – пацьвердзіў Фарамір. – I здрада – не апошняя сярод іх.
Сэм усё болей траціў цярплівасьць і злаваўся, слухаючы гэткую гаворку. Апошніх словаў не стрываў і, выскачыўшы на самую сярэдзіну, дзёрзка крочыў да свайго гаспадара.
– Вы, спадару Фрода, прабачце, але ж гэна ўжо занадта, – выпаліў Сэм. – Якое права ён мае так з вамі! I пасьля ўсяго, што вы выцерпелі, і мо нават болей, дзеля гэнага самага чалавека й усіх даўгарослых ягоных суродзічаў! Ну дык паслухайце, вашмосьць гетмане! – і Сэм стаў проста перад Фарамірам, упёршы рукі ў бокі, з такім выразам на твары, быццам прабіраў маладзёна, які залез у сад і цяпер у адказ на роспыты вёрз, як гаворыцца, грушы на вярбе.
Некаторыя людзі загаманілі раздражнёна, але таксама на тварах зьявіліся ўсьмешкі: надта ўжо дзівосна выглядаў гетман, які спакойна сядзеў на зямлі сам-насам і твар да твару з раззлаваным маладым хобітам, ажно ўстапыраным ад злосьці.
– Вы гляньце! – казаў Сэм. – Вашмосьць да чаго вядзе, га? Кажыце ўжо ўсё, не чакаючы, пакуль сюды зьбягуцца мордарскія оркі! Калі лічыце, што мой гаспадар забіў гэнага вашага Бараміра, а тады ўцёк, дык і кажыце папросту, і справе канец. А тады ўжо нам паведаміце, што рабіцьмеце з гэнага. Аджа шкада, што тыя, хто, зь іхніх словаў, змагаецца з Ворагам, не дае таго рабіць іншым, перашкаджае выканаць сваю справу. Вораг быў бы надта задаволены, пабачыўшы вас цяпер. Напэўна, палічыў бы, што знайшоў новага сябра, так вось!
– Супакойся! – вымавіў Фарамір, але ж бяз злосьці. – Ня лезь прамаўляць наперад свайго гаспадара, чый розум большы за твой. I ня трэба мяне вучыць пра тое, што мне пагражае. Нягледзячы на пагрозу, я аддаю час таму, каб судзіць справядліва цяжкую й цьмяную справу. Калі б я быў такі самы пасьпешлівы, як ты, я, пэўна, ужо даўно забіў бы цябе. Бо я маю загад забіваць усіх, хто бадзяецца па гэтай зямлі без дазволу гаспадара Гондару. Але ж я не забіваю ані чалавека, ані пачвару без патрэбы, і нават пры патрэбе тое мне не даспадобы. I я не марную словаў. Так што суцяшайся гэтым. Сядзь побач з гаспадаром дый маўчы!
Сэм плюхнуўся на зямлю, пачырванеўшы. А Фарамір зноў павярнуўся да Фрода.
– Ты спытаў, адкуль я ведаю пра сьмерць Дэнэтаравага сына? У сьмяротных навінаў шмат крылаў. Кажуць, ноч прыносіць весткі крэўным. Барамір – мой брат, – цень смутку лёг на ягоны твар. – Ці памятаеш ты нешта асаблівае, што меў уладар Барамір у сваім рыштунку?
Фрода падумаў крыху, баючыся, што перад ім якая пастка, і цікавячыся, куды ўрэшце выведзе размова. Бо ледзь здолеў выратаваць пярсьцёнак з Бараміравай прагі й пыхі, і як уратавацца зараз, сярод гэткай колькасьці моцных і ваяўнічых людзей, ня ведаў, хоць і адчуваў сэрцам, што Фарамір, такі падобны на брата выглядам, ня так заваблены сабою й ганарлівасьцю, больш суворы й мудры.