– Вось наш куток, – абвесьціў Фарамір. – Ня тое каб надта ўтульны, але ж тут вы праведзяце ноч спакойна. Тут суха й ёсьць ежа, хоць і няма вогнішча. Калісьці вада працякала праз гэтую пячору й выцякала праз браму, але майстры даўніны зьмянілі ручво ракі, і цяпер яна рушыць вадаспадам двайной вышыні з скалаў высока над намі. I ўсе дарогі да гэтага гроту замураваныя, каб ані вада, ані што іншае сюды не патрапіла. Усе, акрамя адной. Зараз сюды толькі два шляхі – па сьцежцы, па якой вас правялі, завязаўшы вочы, і праз Вакно Захаду й адхон за ім над глыбокім возерам, паўнюткім вострых каменных іклаў. Зараз адпачніце крыху, пакуль згатуюць вячэру.
Хобітаў адвялі ў кут да нізкага ложка, каб прылеглі, калі пажадаюць. А тым часам людзі завіхаліся хутка й захоўваючы відавочны парадак. Наладзілі распоркі, на іх паклалі лёгкія стальніцы, расставілі посуд – большай часткаю просты, неаздоблены, але змайстраваны дабротна й файна: круглыя талеркі, міскі й вялікія місы зь непаліванай бурай гліны альбо точаныя з самшыту, гладкія й чыстыя. Там і тут трапляўся куфаль альбо міса зь сьлігтоўнай бронзы, а перад месцам гетмана пасярэдзіне стала, які стаяў глыбей за іншыя ў пячоры, паставілі келіх з гладкага срэбра.
Фарамір жа гаманіў з сваімі людзьмі, распытваючы кожнага, хто ўваходзіў. Некаторыя затрымаліся ў пагоні за ворагамі, іншыя, пакінутыя як выведнікі ля шляху, вярталіся апошнімі. З паўднёвікаў ня ўцёк аніхто, апрача вялізнага мумака. Што зь ім здарылася, ніхто сказаць ня мог. Аніякіх перасоўваньняў варожых войскаў не заўважылі. Нават і орцкіх віжоў не прыкмецілі.
– Анбарн, нічога ня бачыў, ня чуў? – спытаў Фарамір апошняга.
– Не, вашая княская мосьць, – адказаў той. – Ані орка, ва ўсялякім выпадку. А бачыў – ці мне падалося – нешта крыху дзіўнаватае. Ужо змрок гусьцеў, а тады рэчы бачацца большымі, чым насамрэч. Мажліва, я заўважыў усяго толькі вавёрку, – тут Сэм наставіў вушы. – Калі так, то яна надта чорная й бясхвостая. Рушыла, што цень па зямлі, кінулася за камель, калі я крочыў бліжэй, дый ускараскалася ўгару з вавёрчыным спрытам. Вашамосьць загадвалі нам не забіваць дзікіх зьвяроў марна, а гэта я палічыў зьверам і ня траціў стралу. Бо й цёмна зрабілася для добрага стрэлу, і пачвара схавалася сярод гушчару лісьця ў імгненьне вока. Я ўсё ж памарудзіў троху там, бо зьдзівіўся. А калі павярнуўся сыходзіць, пачуў, нібы зьвер зашыпеў на мяне з вышыні. Вялікая вавёрка, напэўна. Мо пад ценем Неназывальнага якія пачвары зь Ліхалесься прыблукалі й да нашых лясоў. Кажуць, там ёсьць чорныя вавёркі.
– Верагодна, – пагадзіўся Фарамір. – Калі насамрэч так, гэта благі знак. Нам зусім не патрэбныя ўцекачы зь Ліхалесься ў Ітыльёне.
I зірнуў хутка й скоса на хобітаў, але Сэм нічога не адказаў. Колькі часу Фрода з Сэмам ляжалі на ложку й глядзелі на полымя паходняў і на людзей, якія клапатліва рухаліся й размаўлялі напаўголасу. Тады Фрода зьнянацку заснуў.
А Сэм змагаўся з дрымотай, спрачаючыся сам з сабою.
"Можа, ён і файны чалавек, – меркаваў ён, пазяхаючы, – а мо не. Бывае ж, як гаворыцца, рэчы файныя, ды справы лайныя. Анягож, тыдзень праспаў бы, во добра было б. I што я, нават калі й спаць ня буду, супраць гэных усіх вялізазных даўгалыгіх? Зусім анічога, Сэме Гэйхадзе, але ж трэба ўсё адно чуваць".
I ён неяк чуваў. Сьвятло зусім пакінула пячорную браму, і шарая водная завеса перад ёю зьнікла ў глыбокіх ценях. А вада ўсё журбатала й плёскала, аніколі не зьмяняючы свайго сьпеву, раніцою, увечары ці ўночы, люляла, шапатала ў вушы, навявала сон. Сэм пляснуў сябе па лобе.
Запалілі болей паходняў. Адкаркавалі бочачку віна й вялізныя скрыні з прыпасамі. Прыцягнулі вады з вадаспаду. Некаторыя абмывалі рукі ў ночвах. Фараміру прынесьлі шырокую медную місу й белы ручнік, і ён умыўся.
– Абудзіце нашых гасьцей, – загадаў ён. – Дайце ім вады. Надышоў час вячэры.
Фрода сеў, пацягнуўся й пазяхнуў. Сэм, ня звыклы, каб яму прыслужвалі, зь зьдзіўленьнем зірнуў на высокага чалавека, які нахіліўся, трымаючы місу з вадою перад ім.
– Пане, пастаўце яе на падлогу, калі ласка! – папрасіў Сэм. – Для вас лягчэй і для мяне.
Тады, на забаву й подзіў людзей, сунуў галаву ў халодную ваду й апаласнуў шыю й вушы.
– Ці гэта звычай вашай зямлі – мыць галаву перад вячэраю? – спытаў чалавек, які паслужваў хобітам.