– Але ж куды яшчэ вашамосьць можа накіраваць мяне? – спытаў Фрода. – Бо вашаць ня здольны, як і казаў, правесьці да гор і за іх. А я мушу ісьці за горы, паводле загаду Рады й уласнага вырашэньня, каб сягнуць сваёй мэты альбо загінуць у час спробы. А калі я павярну, не пайду сваіх шляхам да ліхога кону – дзе я знайду месца сярод эльфаў ці людзей? Ці вашамосьць жадае, каб я зьявіўся ў Мінас Тырыце з скарбам, прага да якога пазбавіла вашага брата розуму? Што тады мой цяжар наробіць у Мінас Тырыце? Ці ня два тады Мінас Моргулы ўперацца адзін у другога празь мёртвую зямлю, поўную магільнай цьвілі?
– Я не хачу гэтага, – сказаў Фарамір.
– Тады што хоча для мяне вашамосьць?
– Ня ведаю. Толькі не жадаю, каб ты ішоў на сьмерць і пакуты. I ня думаю, што Мітрандыр абраў бы той шлях.
– Ён сышоў, і таму я мушу абіраць шляхі, якія адшукаю сам. А на пошукі ў мяне няма часу.
– Сапраўды, ліхі твой кон, і цяжкі загад ты выконваеш. Усё ж паслухай мяне хоць бы ў адным: не давярай правадыру, Сьмеяголю. Бо ён забойца. Я выяўна бачыў тое ў ім.
Фарамір уздыхнуў.
– Файна. То мы сустрэліся й разьвітваемся, Фрода, сын Дрога. Табе не патрэбнае суцяшэньне. У мяне няма надзеі пабачыць цябе пад сонцам гэтага сьвету. Але ж руш з маім добраславеньнем табе й усяму твайму народу. Адпачні крыху, пакуль для цябе падрыхтуюць ежу. Я ахвотна даведаўся б, як пачварны праныра Сьмеяголь завалодаў скарбам, пра які мы размаўлялі, і як згубіў, але ж я не патурбую цябе зараз. Калі ты, па-за ўсялякай надзеяй, вернесься да зямлі жывых, тады мы сядзем пад сьцяною на сонцы й распавядзем адзін адному пра нашыя прыгоды, сьмеючыся з колішніх жахаў. Да таго часу альбо якога іншага, ня бачанага й камяням-віжам Нумэнору, – бывай!
Ён падняўся й пакланіўся Фрода ды, адсунуўшы завесу, выйшаў у пячору.
7. Падарожжа да скрыжаваньня
Фрода з Сэмам вярнуліся да сваіх ложкаў і моўчкі прылеглі там, пакуль людзі займаліся ранішнімі справамі. Неўзабаве ім прынесьлі вады, каб памыцца, а тады правялі да стала з накрытым сьнеданьнем для трох. Фарамір сядзеў зь імі. Ён ня спаў ад ночы перад бітваю, але ж стомленым не выглядаў.
Калі ўсталі з-за стала, Фарамір сказаў:
– Голад не патурбуе вас на шляху. У нас няшмат прыпасаў, але ж я загадаў сабраць і пакласьці ў вашыя заплечнікі колькі еміны, прыдатнай для вандроўкі. У Ітыльёне няма праблемаў з вадою, толькі ня піце ні зь якога струменю, што цячэ празь Імлад Моргул, даліну Жывой Сьмерці. Таксама мушу паведаміць вам: вярнуліся мае выведнікі й віжы, нават тыя, хто падкрадваўся да самага Маранану. Яны распавялі дзівоснае. Краіна – пустая. Анікога на шляхох і ні гуку крокаў, ці рогаў, ці струнаў лукаў анідзе не чуваць. Чакальная цішыня павісла над Неназывальнай зямлёю. Ня ведаю, што гэта прадвяшчае. Аднак час неўзабаве прывядзе нас да вялікіх падзеяў. Зьбіраецца навала. Сьпяшайцеся, пакуль здольныя! Калі вы гатовыя – рушма. Сонца неўзабаве выкараскаецца зь ценю.
Хобітам прынесьлі іхнія плецакі (крыху цяжэйшыя, чым былі), а таксама два ладныя драўляныя сьлігтоўныя кійкі, з жалезнымі канцамі й разьбянымі навершамі з скуранымі плеценымі петлямі на іх.
– У мяне няма годных падарункаў на разьвітаньне, – давёў Фарамір, – але ж вазьміце гэтыя кіі. Яны дапамогуць вандроўніку ў гарах ці глушы. Такімі карыстаюцца людзі ў Белых гарах, хоць вашыя – крыху меншыя, падрэзаныя пад ваш рост ды абкаваныя нанова. Вырабленыя яны з добрага дрэва лебетран, найулюбёнейшага ў цесьляроў Гондару, на іх ляжыць добраславеньне ў вандроўцы й пажаданьне посьпеху й удалага вяртаньня. Няхай тое добраславеньне адужае Цень, у які вы крочыце!
Хобіты нізка пакланіліся.
– Наш найветлівейшы гаспадар, яснавяльможны пане, – вымавіў у адказ Фрода, – Эльранд Паўэльф сказаў, што я адшукаю сяброў, дзе не чакаю й не спадзяюся. Насамрэч цяжка ўявіць большае сяброўства й ласку за спадаровыя. Адчай і ліха яны ператварылі ў цеплыню й дабро.
Падрыхтаваліся да сыходу. Зь нейкага кута прывялі Глыкса, які падаваўся больш радасным, чым раней, хоць і трымаўся бліжэй да Фрода й на Фараміра не глядзеў.
– Вашаму правадыру мы мусім завязаць вочы, – папярэдзіў Фарамір, – але ты й твой слуга Сэмвайз вольныя.