Ля дальняга схілу таго шырокага валу прыпыніліся зноў, забраліся, каб адпачыць, пад дах пераблытаных калючых кустоў. Іхнія крывыя галіны нахіляліся да зямлі, а зьверху перапляталіся з чэпкімі галінамі старой шыпшыны й верасу. Глыбока ў нетрах зарасьцяў знайшлі закрытую з усіх бакоў "залю", з дахам, падпертым старым сухім гальлём ды пакрытым маладым лісьцем і новымі веснавымі парасткамі. Там і прылеглі, надта стомленыя, нават каб падсілкавацца; вызіраючы вонкі праз шчыліны, бачылі, як распальваецца новы сьвітанак.
Але ж дзень так і не прыйшоў. Ноч зьмянілася мёртвым бурым паўзмрокам. На ўсходзе пад краем хмары паблісквала глухая чырвань, але тое ня быў золак. Скрозь лябірынт адгор'яў хмурна луналі горы Эфэл Дуату, чорныя й бясформавыя ўнізе (там яшчэ ляжала, трывала, залегшы, начная цемра), з ламанымі вострымі краямі хрыбтоў наверсе, пагрозьлівымі й злавеснымі ў барвяным лютым зьзяньні. Непадалёк справа тырчэла вялізная гара, высоўвалася на захад, густа-чорная сярод ценяў.
– Ну, куды адсюль? – спытаў Фрода. – Ці ж тое ня Моргульская даліна, вунь за тою чарнотаю?
– Які нам клопат думаць пра гэнае зараз? – спытаў Сэм. – Вядома ж, болей сёньня ня йдзем, раз ужо дзень... калі гэта дзень?
– Мажліва, так, а мажліва, і не, – адказаў Глыкс. – Але ж нам трэба рушшыць хутка, рушшыць да скрыжаваньня, такс, да сскрыжваньня. Гэта вунь туды, таксс, гасспадар.
Барвовыя водбліскі над Мордарам згасьлі. Змрок ушчыльніўся, бо вялізныя хмары дыму ўзьняліся з усходу й папаўзьлі над адгор'ямі. Фрода з Сэмам падсілкаваліся крыху й прылеглі, але Глыкс месца сабе не знаходзіў. Ад хобіцкай ежы адмовіўся, але выпіў трошку вады, пасьля папоўз пад кустамі, прынюхваючыся й мармычучы. А тады раптоўна зьнік.
– Паляваць выправіўся, – пазяхнуў Сэм.
Была ягоная чарга спаць, і неўзабаве ён праваліўся ў глыбокі сон. Сьніў сад ля Торбы-пад-Стромай і нешта шукаў у тым садзе, але на плячох ляжаў цяжэзны заплечнік і прымушаў нахіляцца. Сад ува сьне зусім затравеў, запусьціўся, і градкі ля ніжняй загароды ўжо зарасьлі шыпшынай зь верасам.
"Трасца, колькі працы, а я так стаміўся, – паўтараў Сэм у сьне; і раптам згадаў, што шукае, выгукнуў: – Мая люлька!" I абудзіўся.
– Во глупства, – сказаў сабе, расплюшчыўшы вочы й намагаючыся ўцяміць, чаму валяецца пад жывою загароджаю. – Дурань, люлька ж твая ўвесь час была ў заплечніку!
Тады зразумеў, што люлька мо й у хатулі, але ж няма тытуню, а потым згадаў, што да Торбы-пад-Стромай сотні вёрстаў. Сеў. Падавалася, вакол цемра. Чаму спадар дазволіў праспаць сваю чаргу, дазволіў дрыхнуць да вечару?
– Ці ж вы ня спалі самі, спадару Фрода? Колькі часу? Падаецца, ужо позна!
– Не, – адказаў Фрода. – Дзень не сьвятлее, а змрачнее. Па-мойму, яшчэ й полудня няма, і праспаў ты ня болей за тры гадзіны.
– Вой, рэчы, – Сэм пахітаў галавою. – Ці тое навальніца насоўваецца? Калі так, будзе найгоршая з усіх, вядома. Пашкадуем, што не забраліся ў якую нару глыбейшую замест таго, каб хавацца пад кустамі.
Прыслухаўся й спытаў:
– А гэта што? Ці грымоты, ці барабаны?
– Ня ведаю, – адказаў Фрода. – Вось ужо колькі часу доўжыцца. А раз-пораз і зямля дрыжыць, а часам нібы паветра цяжка вібруе, грукае ўвушшу.
– Дзе Глыкса? – спытаў Сэм, азірнуўшыся. – Яшчэ не вярнуўся?
– Не. Ані відаць яго, ані чуваць.
– Ну, я дык і не пераймаюся. Сапраўды, рэдка мне трапляліся спадарожнікі, зь якімі я разьвітаўся б з большаю ахвотаю. Але ж гэна па-глыксаўску: пасьля столькіх вёрстаў разам узяць і зьнікнуць якраз тады, калі ён болей за ўсё патрэбны й калі зь яго ўвогуле якая карысьць, у чым я моцна сумняюся.
– Ты забыўся пра багны. Спадзяюся, зь ім анічога благога ня здарылася.
– Спадзяюся, што ён ня выкіне аніякай здраднай штукі. І што не патрапіць ні ў якія чаплівыя рукі, як гаворыцца. Таму што калі патрапіць, у нас пачнуцца непрыемнасьці.
У гэты момант ізноў раскаціста, гулка загрукатала, гучней ды мацней, чым раней. I зямля задрыжэла пад нагамі.
– Непрыемнасьці ў нас у любым выпадку, – заўважыў Фрода. – Баюся, нашая вандроўка набліжаецца да фіналу.