Сьцежка ўсё выгіналася туды-сюды, паўзла наверх, нарэшце, пасьля апошняга пралёту, кароткага й прамога, выбіралася на роўнае месца. Тут дарога, адхіляючыся ад перавальнай даліны, зводзіла ў вялізную цясьніну й вілася па дне іншай даліны ў высакагор'і Эфэл Дуату. Празь цемру хобіты паўразгледзелі-паўуявілі высокія сьпічастыя вежы й вызубраныя дзіды скалаў пааберуч і паміж імі глыбокія расколіны й шчыліны, выгрызеныя ды вычасаныя забытымі зімамі ўзаўжды зацененых скалах. Чарней ад ночы падаваліся яны. А барвянае зьзяньне ў нябёсах мацнела, хоць і цяжка было сказаць: ці тое вусьцішнае раньне надыходзіць да ценяў гэтых гор, ці тое толькі водбліск вялікага полымя – Саўронавага шаленства над скатаванай зямлёю Гаргарату. Зірнуўшы ўгору, Фрода пабачыў далёка наперадзе й наверсе мэту іхняга горкага й цяжкага шляху. На тле суворай чырвані ўсходніх нябёсаў адзначылася ў верхнім грабяні гор расколіна, вузкая, глыбокая, сьціснутая моцнымі каменнымі аплеччамі. І паабапал іх высіліся каменныя рогі.
Фрода прыпыніўся й прыгледзеўся да іх. Левы рог быў тонкі й высокі, і на ім нібы пунсова сьвяцілася вакно. Ці тое сьвятло нябёсаў прасьвечвала празь дзірку? Не, гэта чорная вежа вартавала перавал. Ён крануў Сэмаву руку ды паказаў на вежу.
– Не падабаецца мне гэта! – Сэм пагрозьліва павярнуўся да Глыкса. – Дык твой таемны шлях усё ж такі ахоўваюць, га? I ты пра гэта ўвесь час ведаў, так мне падаецца?
– Тут усьсе шляхі вартуюць, таксс, – адказаў Глыкс. – Вядома ж, вартуюць. Але ж хобітссам трэ недзе пасспрабаваць! Тут мо меней вартуюць. А можа, усьсе яны ссышлі на вялікую вайну, таксс, ссышлі!
– Можа, – прабурчэў Сэм. – Ну, тое яшчэ далёка, і наверх лезьці доўга, пакуль дабярэмся... А яшчэ твой тунэль. Мяркую, вам лепей цяперачка адпачыць, спадару Фрода. Ня ведаю, якая зараз гадзіна дня альбо ночы, аджа мы ідзем ужо зашмат гадзінаў.
– Так, трэба адпачыць, – пагадзіўся Фрода. – Знайсьці які закут, прыхаваны ад ветру, дый набрацца сілаў на апошні кідок.
Наступны пераход насамрэч падаваўся яму апошнім. Вусьціш зямлі за перавалам, справа, якую мусіў зрабіць там, бачыліся надзвычай далёкімі й зусім яго не турбавалі. Увесь ягоны розум займала толькі тое, як мінуць ці абысьці непраходную сьцяну наперадзе й яе варту. Калі здолее тое, тады й усё астатняе нейкім чынам абавязкова зьдзейсьніцца. Так марылася яму ў чорны час стомы, сярод каменных ценяў Кірыт Унгалу.
Прыселі адпачыць у шчыліне паміж вялізнымі скаламі. Фрода з Сэмам крыху ў глыбіні, а Глыкс скурчыўся на камянёх ля выхаду. Там хобіты пасьнедалі або павячэралі, як меркавалі, у апошні раз перад Неназывальнаю краінай – магчыма, астатні ў жыцьці пад'едак, які мелі разам. Зьелі крыху гондарскай ежы, эльфавага хлеба, крыху папілі. Але ваду бераглі й хіба толькі раты ўвільготнілі.
– Вох, калі ж мы ізноў адшукаем ваду? – уздыхнуў Сэм. – Напэўна ж, і там, за хрыбтом, п'юць? Ці п'юць оркі ўвогуле?
– Так, п'юць, – адказаў Фрода. – Але ня трэба нават думаць пра тое. Іхнія напоі не для нас.
– Тым болей патрэбна напоўніць біклажкі. Але тут наверсе вады аніякай – ані струменьчыку я ня чуў, ані кропляў. Дый Фарамір нам казаў, каб не пілі аніякай вады з Моргульскай даліны.
– Аніякай вады, якая выцякае зь Імлад Моргулу, вось так ён казаў, – заўважыў Фрода. – А мы ж ужо не ў даліне й калі знойдзем крыніцу, дык яна будзе цячы ў даліну, а не зь яе.
– Усё адно, ня стану я яе піць, хіба што зусім ад смагі загнуся. А ў гэтым месцы дык увогуле нешта благое, – ён нюхнуў паветра. – Смурод нейкі ці што. Вы заўважылі? Дзіўны такі пах, застойлы, збуцьвелы. Не даспадобы зусім.
– Мне тут анічога не даспадобы, – вымавіў Фрода, – ад камянёў да каранёў, усё тут клятае, ліхое: і паветра, і горы, і вада. Але так ужо лёг наш шлях.
– Яно так, анягож. Мо й не былі б мы тутака, каб ведалі болей, выпраўляючыся ў вандроўку. Дый мяркую: яно часьцяком такою манераю й выходзіць. Гэная адважнасьць з старых песьняў ды баек, спадару Фрода, авантуры гэныя, як я іх называю, – я ж лічыў, што той дзівакоўскі народ з паданьняў сам хадзіў ды шукаў іх. Сам хацеў ды сам шукаў, бо жыцьцё абрыдла ціхамірнае, бо ад іх імпэт, і захапленьне, і забава, так мяркую. А ў паданьнях дык насамспраў зусім ня тое, у сапраўдных гісторыях, ва ўсялякім разе, у тых, якія з табою застаюцца. Люд, то бок, спросту ўпынаецца пасярод прыгодаў, пра тое ня просячы. Так іхні шлях лёг, як вы казалі. I, напэўна ж, шмат з тых авантурных герояў мелі добры шанец павярнуць назады, як і мы. Толькі яны не павярнулі. А калі б павярнулі, мы пра іх ня ведалі б, таму што на іх забыліся б. Чуем мы толькі пра тых, хто ня збочыў, хто пайшоў далей – і часьцяком да благога пайшоў, вось у чым рэч. Ва ўсялякім разе, не да таго, што народ і ў самой гісторыі, і па-за ёю назаве "добрым" – ну, накшталт таго, каб дахаты вярнуцца дый вынайсьці, што там усё файна, няхай і не зусім так, як раней было. Ну, бытта стары пан Більба. Дый гісторыі з добрым канцом не заўжды й лепшыя для слыху, хоць, вядома ж, найлепшыя з тых, пасярод якія давялося б апынуцца. Цікава, у якую гісторыю патрапілі мы?