– Ды ну, нягеглае!
– Так, нягеглае насамрэч: выгукі, сьвятло блішча й накшталт таго. Але ж тут Шэлаб зь месца кранулася. Мае хлапцы заўважылі яе з Шнырам.
– Шнырам? Хто гэта?
– Напэўна, ты яго бачыў – маленечкі такенькі, танюткі чорны пачварык, сам на павука падобны ці, хутчэй, на заморанае жабяня. Ён ужо быў тут. Упершыню зьявіўся з Лугбургу гады таму, а нам слова прыйшло ад Самога, каб мы яго прапусьцілі. З таго часу ён пару разоў караскаўся па лесьвіцы, але ж мы яго не чапалі: падаецца, ён неяк паладзіў зь Ейнай Павучасьцю. Мяркую, наедак зь яго аніякі, бо яе загады Самога не кранаюць. Але ж файную вы варту ў даліне трымаеце – ён тут быў яшчэ за дзень да ўсёй трасцы. Учора надвячоркам мы яго й бачылі. Дык мае хлопцы данесьлі: Ейная Павучасьць забаўляецца, а мне тое й добра. Так і сядзелі, пакуль зьвестка не прыйшла. Я ж думаў, Шныр ёй цацку прыцягнуў ці ты даслаў падарунак – якога вязьня ці што. Я ня блытаюся ў яе забавы. Калі яна палюе, міма аніхто не праскочыць.
– Аніхто? Ты што, вачэй ня маеш? Ты ж уцям: што б ні ўскараскалася па лесьвіцах, яно мінула Шэлаб! Яно пасекла павуціньне ды выбралася зь дзіркі! Вось што мяне непакоіць. Вось пра што трэ клапаціцца!
– Навошта? Яна ж сваё ўзяла ўрэшце.
– Сваё ўзяла? Што яна ўзяла? Малога гэнага заваліла? Ды калі б ён быў адзін, яна ўжо даўно зацягнула б яго ў сваю камору, і там ён і валяўся б цяпер. А калі б Лугбург загадаў даставіць яго, туды ты за ім і палез бы. Во, якраз па табе. Але ж ён быў не адзін.
Тут Сэм услухаўся ўважлівей і нават вуха прыціснуў да каменю.
– Хто парэзаў павучыньне, якім яна павязала малога, га? Той самы, хто пасек сеткі й на выхадзе зь дзіркі. Ня кеміш? Хто, па-твойму, падкалоў Ейную Павучасьць? Ён самы. I дзе ён? Дзе ён, Шаграт?
Шаграт маўчаў.
– Дык ты глуздамі паварушы, калі ёсьць яшчэ. Тут не да сьмеху. Аніхто, разумееш, аніхто раней нават і крануць Шэлаб ня здолеў – табе тое належала ведаць, і ведаць добра. Нам з таго няма гора, але ж падумай: тут бадзяецца нехта, больш небясьпечны за любога клятага бунтаўніка з часоў самага ліха, зь Вялікай Аблогі. Вох, сарвалася нешта, так скажу!
– I што з таго? – рыкнуў Шаграт.
– Паводле ўсіх прыкметаў, кашталяне Шаграце, тут вольна бадзяецца магутны ваяр, верагодней за ўсё, эльф, ну, ці з эльфавым лязом, ва ўсялякім выпадку, ды зь сякераю да таго ж, і бадзяецца ён вольна пад тваім носам, і ты яго не заўважыў. Насамрэч нягегла!
Гарбаг харкнуў. А Сэм нявесела ўсьміхнуўся з такога свайго апісаньня.
– А, заўжды ты бачыш горшае, – запярэчыў Шаграт. – Можа, так прыкметы твае тлумачацца, а мо інакш. Абы-як. А ў мяне паўсюль варта, і я з кожным разьбяруся па чарзе. Па-першае, трэба ўважліва зірнуць на таго, хто патрапіў у рукі, а тады ўжо турбавацца пра што іншае.
– Наўрад ці ты шмат чаго знойдзеш на тым недамерку. Можа, ён тут увогуле недарэчы. Бамбіза з вострым мечам, напэўна ж, не палічыў яго вартым чагосьці, проста пакінуў валяцца – ну, звычайныя эльфавы штучкі.
– Пабачым. До, нагаварыліся. Зараз пойдзем ды зірнем уважлівей на вязьня.
– I што ты зь ім зробіш? Не забывайся: я першы яго заўважыў! I калі зь яго якая цацка, мне й маім хлопцам – першы прыбытак.
– Не сьпяшайся хапаць! – прабурчэў Шаграт. – У мяне загад. I калі парушыць яго, дык і мая, і твая галовы на плячох не ўтрымаюцца. Бо любога, хто патрапіў варце, належыць затрымаць у вежы. Захопленага распрануць цалкам. Поўнае апісаньне кожнай адзежыны, зброі, упрыгожаньня, паперак, пярсьцёнкаў альбо іншай якой дробязі адразу слаць у Лугбург і толькі ў Лугбург. А вязьня трымаць у бясьпецы й непашкоджаным, пакуль не прыбудуць пасыльныя ад Самога ці Ён ня зьявіцца Сам. А зарукай таму – жыцьцё кожнага вартаўніка. Чаго ж тут няяснага? Усё ясна, і менавіта так я й зраблю.
– Распрануць цалкам? Мо зубочачкі, валосьсе, пазногцікі таксама зьняць?
– Не, анічога гэткага! Кажу табе: ён для Лугбургу. Яго прагнуць цэлым і непашкоджаным.
– Нялёгка табе будзе тое зьдзейсьніць, – зарагатаў Гарбаг. – Зараз ён – анічога болей за падлу. Цяжка ўявіць, што ў Лугбургу зробяць зь мярцьвячынай. Мо лепей яго проста тут у рондаль ды на стол?
– Дурань! Нагаварыў вялікіх словаў, а сам ня ведаеш, што любы недарэка цяміць! Самога цябе ў рондаль ці для Шэлаб на забаву, калі глуздоў у галаву не набярэш! Падла, анягож. I гэта ўсё, што ты ведаеш пра Ейную Павучасьць? Калі яна вяжа здабычу павучыньнем, дык рыхтуе сабе пад'едак. Мярцьвячыну яна ня есьць і халодную кроў ня смокча. Гэты недамерак жывы!
Сэм захістаўся, хапаючыся за каменьне. Падалося, нібы ўвесь сусьвет змроку перакульваецца з ног на галаву. Гэтак моцна ўразіла яго, што ледзь ня страціў прытомнасьць, але нават калі адольваў дурноту, з самых глыбіняў, з той цьвярозасьці й спакою, якіх амаль не краналі аніякія вонкавыя турботы, пачуў уласны голас: "Дурны ты, Сэме. Ён не памёр, і тваё сэрца ведала гэта. Не галаве сваёй верыў бы ты, Сэмвайзе, гэта не найлепшая твая частка. Бяда з табою ў тым, што ад самага пачатку ў цябе было няшмат надзеі. А што зараз рабіць?"