Ды анічога пакуль што, хіба абаперціся аб нерухомы камень ды слухаць, слухаць агідныя оркавыя галасы.
– Гы! – сказаў Шаграт. – У яе ж не адзіная атрута. Калі палюе, яна ў шыю джгае, дык небарака мякчэе, як рыба бяз костак. А тады ўжо яна ласуецца дый забаўляецца. Памятаеш старога Ўфтака? Зьнік некуды, днямі няма яго. А тады знайшлі ў куточку. Вісіць сабе, жывенькі, дый лыпае вачыма. Ці забылася яна на яго, ці што, але ж мы яго не кранулі, бо няма дурняў Ейнай Павучасьці перашкаджаць. Гы, гэны малы ёлупень прачнецца праз колькі гадзінаў, і анічога яму ня будзе, хіба што памуціць трохі. Ну, ці анічога не было б, каб Лугбург пакінуў яго ў спакоі. Яшчэ, вядома, памяркуе крыху, дзе ён ды што зь ім здарылася.
– А вось што яшчэ здарыцца зь ім... – Гарбаг зарагатаў. – Ну, мы распавядзем яму крыху, калі ўжо анічога іншага нельга. Думаю, ён аніколі не зазіраў у любаснае мястэчка Лугбург, дык мо яму й даспадобы будзе даведацца, што яго чакае. О, тое мо будзе й весялей, чым я думаў. Ну, рушым!
– Аніякай весялосьці, кажу табе, – буркнуў Шаграт. – Яму аніяк шкодзіць нельга альбо нам самім лепей капыты адкінуць.
– Ну, лады, угаварыў. Але на тваім месцы я й вялікшага, які яшчэ вольна бадзяецца, злавіў бы да таго, як данос у Лугбург даляціць. Яно ня файна прагучыць, калі сказаць, што кацяня ты злавіў, а здаровы каціска гуляе.
Галасы аддаліліся. Сэм чуў, як слабее тупат падэшваў. Ён ужо ачуняў, цяпер яго апанаваў люты шал.
– Усё ў мяне ня так! – выгукнуў ён. – Я ж ведаў, што ўсё зраблю ня так! Аніколі не пакідай гаспадара, аніколі не пакідай, не пакідай – вось жа маё галоўнае правіла! Пра ўсё здагадвалася маё сэрца! Няма мне дараваньня! Цяпер толькі б вярнуцца да яго, хоць як!
Ізноў выцягнуў корд ды замалаціў цаўём па камені, але гук з таго атрымаўся глухі й слабы. Корд, аднак, палыхнуў так зырка, што Сэм разгледзеў сёе-тое навокал у ягоным сьвятле. На вялікае зьдзіўленьне, пабачыў, што загародка мела форму вялізных дзьвярэй, крыху ніжэйшых за два ягоныя росты. А паміж яе верхам і аркаю каменнай столі заставаўся праём. Дзьверы, верагодна, прызначаліся, каб не пралезла Шэлаб, і знутры зачыняліся якой засаўкаю, каб толькі павучыха ня здолела адчыніць, не дацягнулася. З апошніх сілаў Сэм скочыў уверх, зачапіўся за дзьверы, ускараскаўся й пераваліў на другі бок. А тады шалёна пабег, з палымяным кордам у руцэ, за паварот і ўгару па зьвілістым тунэлі.
Вестка пра тое, што гаспадар жывы, падняла яго на апошняе намаганьне па-за мяжою ўсялякай стомы. Наперадзе анічога ня бачыў, бо гэты тунэль увесьчасна паварочваў ды выгінаўся, але хобіт меркаваў, што даганяе оркаў, бо іхнія галасы зноў гучнелі. Вось ужо, напэўна, зусім блізка.
– Вось што я зраблю, – азваўся Шаграт раззлавана. – Замкну яго ў найвышэйшай каморы, на вежы.
– Навошта? – прабурчэў Гарбаг. – Скляпеньняў добрых няма, ці што?
– Кажу ж: каб аніхто яму не пашкодзіў. Ня цяміш? Ён цяпер – каштоўнасьць. Я ня ўсім сваім хлопцам давяраю, і тваім тым болей, дый табе таксама, бо табе толькі пазабавіцца б. Ён будзе там, куды я яго пасаджу й куды ты не патрапіш, калі розуму не набярэсься. На самы верх, вось як. Там ён будзе ў бясьпецы.
– Ці ж праўда? – вымавіў Сэм. – Вы забыліся на вялізнага эльфскага магута, які тут бадзяецца!
I кінуўся за апошні паварот – толькі каб убачыць, што ці празь дзівосныя ўласьцівасьці тунэлю, ці праз тое, што пярсьцёнак надзвычай абвострыў слых, адлегласьць да оркаў пралічыў няправільна.
Оркі яшчэ былі далёка наперадзе. Сэм бачыў іх: чорныя каржакаватыя постаці ў барвяным сьвятле. Тунэль нарэшце павёў проста, падымаючыся да вялізнай брамы на дзьве палавіны, якая вяла, напэўна, у скляпеньні глыбока пад вежаю. Ужо оркі зь целам зьніклі за дзьвярыма. А Гарбаг з Шагратам набліжаліся да іх.
Тут раптам выбухнулі грубыя сьпевы, выцьцё рагоў, звон гонгаў – гвалт жудасны. А Гарбаг з Шагратам ужо крочылі на ганак.
Сэм закрычаў, махаючы Джалам, але ягоны слабы голас згубіўся ў агульным гвалце. Аніхто яго не пачуў.
Вялізныя палавінкі брамы сышліся. Бам-м! Знутры ўпалі на месца жалезныя засовы. Грым-м! Дзьверы зачынілі й замкнулі. Сэм кінуўся на іх бронзавыя прышрубаваныя пласьціны – і зваліўся беспрытомны на зямлю. Ён застаўся ў цемры адзін. А Фрода жывым патрапіў да Ворага.