– Так файны дзень сканчаецца ў лютасьці й злосьці! – вымавіў Піпін, забыўшыся на хлопчыка побач.
– Для мяне менавіта так і станецца, калі не вярнуся да заходніх званоў, – заўважыў Бэргіль. – Хадзем! Ужо трубяць сыгнал да закрыцьця брамы.
Поплеч сябры пасьпяшаліся ў горад і апошнія ўвайшлі перад закрыцьцём брамы. А калі сягнулі вуліцы Ліхтарнікаў усе званы на вежах сумна адбівалі прыход ночы. У мностве вокнаў запаліліся вагні, а з дамоў і хацінаў уздоўж сьценаў, дзе разьмяшчаліся ваяры, чуліся сьпевы.
– Бывай пакуль што, – сказаў Бэргіль. – Перадай мае вітаньні бацьку й падзякуй яму за цудоўнага таварыша, якім ён мяне парадаваў. Калі ласка, прыходзь ізноў! Мне нават хочацца, каб не было вайны, ну, тады мы павясяліліся б! Наведалі б Ласарнах і маіх прабацькоў. Там файна ўвесну, калі ў палёх і лясох паўнютка кветак. Мо нам і давядзецца яшчэ выправіцца туды разам. Нашага гаспадара не перамагчы, і мой бацька надта адважны. Бывай і вяртайся!
Яны разьвіталіся, і Піпін засьпяшаўся назад, да Цытадэлі. Шлях быў доўгі, хобіт запыхаўся, расчырванеўся й надта згаладнеў, а сьцямнела хутка й непраглядна. Нават ні адзінюткай зоркі не мігцела ў нябёсах. Піпін спазьніўся да вячэры, але Бэрэганд павітаў яго радасна й пасадзіў побач, каб паслухаць зьвесткі пра сына. Пасьля вячэры Піпін яшчэ крыху пасядзеў, а тады разьвітаўся, бо дзівосны сум агарнуў яго й вельмі моцна захацелася зноў пабачыць Гэндальфа.
– Сам знойдзеш дарогу? – спытаў Бэрэганд у дзьвярох маленькай залі паўночнага боку Цытадэлі, дзе вячэралі. – Ноч чорная, удвая чарнейшая ад таго, што загадана загасіць усе вагні ў горадзе, каб анічога ад муроў не праглядалася. I даводжу да цябе яшчэ адзін загад: уладар Дэнэтар хоча бачыць цябе на сьвітанку. Баюся, у Трэці разьдзел цябе не прызначаць. Аднак спадзявацьмемся, раніцаю сустрэнемся. Бывай і дабранач табе!
У пакоі, адведзеным Піпіну з чараўніком, густую цемру разганяў толькі маленькі ліхтарык на стале. Гэндальфа не было. Сум яшчэ цяжэй лёг на Піпінава сэрца. Ён стаў на лаву й вызірнуў у вакно – усё адно як залез у чарніліцу. Зьлез, зачыніў аканіцы й лёг у ложак. Паляжаў яшчэ, прыслухоўваючыся: ці не вярнуўся Гэндальф? А тады праваліўся ў трывожны сон.
Пасярод ночы яго абудзіла сьвятло, і ён пабачыў праз завесы алькова: Гэндальф вярнуўся й ходзіць туды й сюды па пакоі. На стале стаялі сьвечкі, валяліся скруткі пэргамэну. Пачуў, як чараўнік уздыхнуў і прамармытаў:
– Калі ж вернецца Фарамір?
– Дабранач! – Піпін высунуў галаву з-за завесы. – А я ўжо думаў: ваша на мяне забыўся. Я дык рады зноў пабачыцца. Доўгі выдаўся дзень.
– Але ж ноч падасца нашмат карацейшай, – адказаў Гэндальф. – Я прыйшоў сюды, бо мне трэба пабыць сам-насам, у спакоі. А табе належыць спаць у сваім ложку, пакуль тое магчыма. На сьвітанку пойдзеш разам з мною да Дэнэтара. Не, не на сьвітанку, а ў прызначаны загадам час. Бо Цемра прыйшла. Сьвітанку ня будзе.
2. Выправа шэрай харугвы
Калі Гэндальф ад'ехаў і гулкі пошчак Цяняравых капытоў паглынула ноч, Мэры вярнуўся да Арагорна. У хобіта з сабою быў толькі лёгенькі пакунак, бо заплечнік згубіўся на Парт Галене й увесь прыпас складаўся зь некалькіх карысных рэчаў, падабраных на руінах Ізенградку. Хазуфэла ўжо закілзалі, і Ляголас з Гімлі чакалі побач з сваім канём.
– Што ж, толькі чацьвёра засталіся з усяго Зьвязу, – вымавіў Арагорн. – Рушма разам, але ж не адны, мяркую. Кароль вырашыў не чакаць раніцы. Пасьля крылатага ценю ён хоча вярнуцца да гор пад покрывам ночы.
– А мы куды? – спытаў Ляголас.
– Пакуль ня ведаю. Кароль вернецца ў Эдорас, каб ачоліць рушэньне, якое загадаў склікаць чатыры ночы таму. А там, мяркую, атрымае заклік на вайну й вершнікі Рохану выправяцца на дапамогу Мінас Тырыту. Што тычыцца мяне й тых, хто з мною...
– Я! – выгукнуў Ляголас.
– I гном Гімлі, – дадаў Гімлі.
– Што ж тычыцца мяне, перад мною цемра, – скончыў Арагорн. – Я мушу ісьці ў Мінас Тырыт і яшчэ ня бачу, якім шляхам. Набліжаецца гадзіна, здаўна прызначаная мне.
– Мяне хоць не пакідайце! – узмаліўся Мэры. – Вядома, асаблівай карысьці зь мяне не было, але ж я не хачу, каб мяне адкладвалі ўбок, бы пакунак, які спатрэбіцца, калі ўсё скончыцца й супакоіцца. Быў вам залішнім цяжарам, але ж не хачу цяпер рабіцца бескарыснай пакладаю роханцам. Хоць кароль казаў, што хацеў бы пасадзіць мяне побач дый паслухаць расповеды пра Шыр.
– Так, – пагадзіўся Арагорн. – Мяркую, твой шлях – побач зь ім. Але не чакай баляваньняў. Баюся, шмат міне часу, пакуль Тэядэн зноў бесклапотна забалюе ў сваім Мэдусэльдзе. Шмат надзеяў загіне гэтай вясною.