– Цяпер я ведаю, што ты нясеш, – вымавіў Арагорн. – Пранясі ж гэта яшчэ крыху для мяне.
I ён азірнуўся, і паглядзеў на поўнач, у змрок пад прамяністымі зорамі, і змоўк, і болей не сказаў ані слова, пакуль доўжылася вандроўка тае начы.
На ўсходзе зашарэла, калі выехалі нарэшце зь Яру й сягнулі Горнбургу. Там спыніліся крыху адпачыць ды параіцца.
Мэры спаў, пакуль яго не абудзілі Гімлі зь Ляголасам.
– Сонца высока, спадару Абібоку, – пацьвеліў Ляголас. – Астатнія падняліся й займаюцца справамі. Давай, падымайся, ды зірнем, што за мясьціны тут, пакуль яшчэ можам!
– Тры дні таму тутака была бітва, – дадаў Гімлі, – і мы зь Ляголасам троху паспрачаліся. Ды я перамог на аднаго орка. Хадзем зірнем, як тое было! А яшчэ тут пячоры, цуд, а не пячоры! Ці наведаем мы іх, Ляголас, як мяркуеш?
– Не, няма часу! Няварта псаваць цуд сьпехам. Я даў табе слова: вярнуцца сюды, калі мір ды спакой зацаруюць зноў. А цяпер блізка полудзень, час пад'есьці, а тады, думаю, рушым ізноў.
Мэры падняўся, пазяхаючы. Паспаў усяго пару гадзінаў, амаль не адпачыў і пачуваўся зусім разьбітым. Сумаваў бязь Піпіна, ведаў, што зноў будзе адно бескарыснай пакладаю, пакуль усе навокал сьпешна плянавалі нейкія справы, якія ён цалкам не разумеў.
– Дзе Арагорн? – спытаў ён.
– У вежы, – адказаў Ляголас. – Ён і ня спаў, і ўвогуле не адпачываў. Пайшоў туды колькі гадзінаў таму, сказаўшы, што мае паразважаць, і ўзяў з сабою толькі родзіча, Хальбарада. Нейкі цяжкі сумнеў ці клопат азмрочвае ягонае сэрца.
– Дзівоснае племя, гэтыя навапрышлыя, – заўважыў Гімлі. – Дужыя людзі й уладарныя, і вершнікі Рохану – нібы хлапчукі побач зь імі. Бо яны суворыя, змрочныя, і твары іхнія – што выветраныя скалы, амаль як Арагорнаў твар, а да таго ж яны людзі маўклівыя.
– Але калі парушаюць маўклівасьць, то й гжэчныя, як Арагорн, – дадаў Ляголас. – А ці зьвяртаў ты ўвагу на братоў Эладана з Эльрохірам? I апранутыя яны радасьней, і не такія суворыя, а шляхетныя й сьветлыя, сапраўдныя ўладары эльфаў – праўда, няма чаму дзівіцца, бо яны сыны Эльранда.
– А чаму яны прыехалі? Ці ведаеце вы? – спытаў Мэры.
Ён ужо апрануўся й накінуў на плечы шэры плашч, і ўсе трое крочылі разам да зруйнаванай замкавай брамы.
– Як ты чуў, яны адгукнуліся на заклік, – паведаміў Гімлі. – Зьвесткі прыйшлі ў Долы Яр: "Арагорну патрэбная ягоная радзіна. Няхай дунаданы рушаць на дапамогу ў Рохан!" Але адкуль прыйшоў той покліч, ім самім няясна. Мо Гэндальф даслаў яго.
– Не, Галадрыель, – запярэчыў Ляголас. – Ці ж яна вуснамі Гэндальфа не папярэдзіла нас пра Шэрую харугву з Поўначы?
– Так, твая рацыя, – пагадзіўся Гімлі. – Панна Лесу! У мностве сэрцаў чытае яна, ведае іхнія жаданьні. Чаму толькі мы не пажадалі нашых родзічаў з намі, а, Ляголас?
Ляголас жа, стоячы перад брамаю, азірнуўся па бакох, і твар ягоны азмрочыла трывога.
– Ня думаю, каб яны прыйшлі, – адказаў ён. – Ім няма патрэбы выпраўляцца некуды на вайну. Вайна сама прыйшла да іхніх земляў.
Колькі часу тры сябры шпацыравалі разам, згадваючы й абмяркоўваючы тую ці іншую акалічнасьць бітвы. Мінулі браму, за ёю – курганы загінулых на зялёным лужку побач з шляхам, а тады забраліся на вал і зірнулі на даліну ўнізе. Мерцьвяковае Ўховішча ўжо высілася там – чорны высокі камяністы пагорак, вакол добра вылучалася кольца павытаптанай ды панішчанай гаворнамі травы. Дунляндцы ды шмат хто з замкавай залогі працавалі на вале ці ў палёх альбо на пашкоджаных мурах крэпасьці. Усё падавалася дзівосна спакойным: стомленая даліна адпачывала пасьля шалёнай навалы. Паназіраўшы крыху, сябры павярнулі назад, на паўдзённы сьняданак у вялікай залі Горнбургу.
Кароль ужо сядзеў там, і калі ўвайшоў Мэры, то паклікаў яго й загадаў падрыхтаваць яму месца побач.
– Ня так тут, як хацелася б мне, – выбачыўся кароль, – бо ня надта падобна да майго сьветлага палацу ў Эдорасе. Дый твой сябра, што выправіўся з Гэндальфам, таксама мусіў быць з намі. Але ж шмат часу пройдзе, пакуль пасядзем мы разам за высокі стол Мэдусэльду, бо калі цяпер вернемся туды, часу на баляваньне ня стане. Але ж цяпер – еш ды пі! I размаўляйма, пакуль здольныя. А тады ты выправісься разам з мною.
– Мне можна, вашмосьць? – зьдзівіўся Мэры, уражаны й ушанаваны. – Тое проста найцудоўна!
Аніколі раней не адчувай такой удзячнасьці й прамармытаў, запінаючыся:
– Баюся, я ўсім толькі перашкода, блытаюся ў нагах, але ж я буду шчасьлівы паслужыць, як толькі змагу, вашмосьці.
– Я не сумняюся, – запэўніў кароль. – Загадаю, каб для цябе падрыхтавалі добрага горнага поні. Файны конік на тых шляхох, якімі мы рушым, не адстане ад вялікіх коней. Бо я паеду ад Горнбургу па горных сьцежках, не па роўнядзі, і сягну Эдорасу з Дунхэрэ, дзе панна Эявін чакае мяне. Будзь маім збраяносцам, калі пажадаеш. Ёсьць тут які ваярскі рыштунак, Эямэр, для майго шляхетнага мечаносца?