– У мяне няма войска, каб накіраваць туды. Таму пайду сам. Ёсьць толькі адзіны шлях праз горы, што выведзе мяне на бераг да таго, як усё будзе страчанае. Гэта Сьцяга Мёртвых.
– Сьцяга Мёртвых! – паўтарыў Гімлі. – Ліхое імя і, бачу, ня надта даспадобы роханцам. Ці могуць жывыя прайсьці той сьцяжынай і самі не далучыцца да памерлых? I калі нават ты пройдзеш тою дарогаю, што ты зробіш такім малым войскам супраць мордарскай навалы?
– Ад часоў прыходу рахірымаў жывыя аніколі не хадзілі той сьцяжынаю, – паведаміў Арагорн, – бо яна зачыненая для іх. Аднак у час цемры спадчыньнік Ісільдара скарыстаецца ёю, калі адважыцца. Слухайце ўважліва, бо сыны Эльранда, наймудрэйшага й найабазнанейшага ў дзеях мінуўшчыны, прынесьлі мне ад свайго бацькі такія словы: "Няхай Арагорн згадае прароцтва й Сьцягу Мёртвых".
– Што за прароцтва? – спытаў Ляголас.
– У дні Арведуі, апошняга караля ў Форнасьце, празорца Мальбэт казаў:
– Змрочны шлях, безумоўна, – заўважыў Гімлі, – але ж не змрачнейшы за гэтыя радкі.
– Каб зразумець іх лепей, хадзем разам з мною, бо менавіта гэтаю сьцягою пайду я. Бяз радасьці, бо толькі неабходнасьць змушае мяне. Таму хачу, каб толькі з добрай волі йшлі вы з мною, бо цяжкім будзе той шлях і страшным, а магчыма, і бяду напаткаеце вы.
– Я пайду з табою нават па Сьцязе Мёртвых, куды яна ні вяла б! – вымавіў Гімлі.
– І я таксама, – далучыўся Ляголас, – бо я не баюся памерлых.
– Спадзяюся, гэтыя забытыя не забыліся яшчэ, як біцца, – прабурчэў Гімлі. – Бо інакш няма сэнсу турбаваць іх.
– Пра тое мы даведаемся, калі выйдзем да каменя Эрэх, – заўважыў Арагорн. – Але ж клятва, якую яны парушылі, была клятваю змагацца з Саўронам. I выканаюць яе яны толькі змагаючыся. А на гары Эрэх стаіць чорны камень. Яго прывёз, як кажуць, з Нумэнору сам Ісільдар і ўсталяваў на гары. На тым камені кароль гор на самым ранку Гондару пакляўся ў вернасьці Ісільдару. Калі Саўрон вярнуўся й зноў вырас у моцы, Ісільдар заклікаў народ гор выканаць клятву. Але яны адмовіліся, бо аддаліся й пакланіліся Саўрону ў Чорныя гады.
Тады Ісільдар сказаў іх каралю: "Ты станеш апошнім каралём свайго народу. I калі Захад адужае твайго Чорнага Гаспадара, тады ляжа на цябе й твой народ мой праклён: аніколі не знайсьці спакою, пакуль ня спраўдзіце клятвы. Бо вайна працягнецца скрозь гады незьлічоныя й напрыканцы яе вас заклічуць на яе зноў". Горцы ўцяклі ад Ісільдаравага гневу, не адважыўшыся біцца на Саўронавым баку, пахаваліся ў таемных горных спратах дый спынілі ўсялякія зносіны з вонкавым сьветам і паціху вымерлі сярод бясплодных гор. I ад таго часу жах Неспачылых Памерлых пануе вакол гары Эрэх ды ўсіх мясьцінаў, дзе жылі тыя людзі. Але я мушу йсьці туды, да памерлых, таму што няма жывых, каб дапамагчы мне.
– Дык рушма! – выклікнуў ён, паўстаў і выцягнуў меч, і той зырка бліснуў у паўзмроку замкавай залі. – Да каменю Эрэх! Бо я йду Сьцягой Мёртвых. Ідзіце з мною, чыя будзе на тое воля!
Гімлі зь Ляголасам не адказалі. Папросту ўсталі й выйшлі ўвасьлед за Арагорнам з залі. Унізе на траве ўжо чакалі нерухомыя й маўклівыя сьледапыты. Ляголас з Гімлі селі на свайго каня, Арагорн ускочыў на Рагерына. Тады Хальбарад узьняў вялізны рог, і выгук ягоны адбіўся рэхам у Хельмавым Яры, і за рэхам харугва кінулася наперад, панеслася ўніз па цясьніне, бы віхура, і ўсе людзі, якія заставаліся на Вале ці ў замку, паглядалі наўздагон ім зьдзіўлена.
I гэтак, пакуль Тэядэн рушыў павольнымі горнымі сьцежкамі, Шэрая харугва імчалася па роўнядзях і назаўтра аполудні сягнула Эдорасу. Там спыніліся ненадоўга, тады паскакалі ўверх па даліне й яшчэ да прыцемак дабраліся да Дунхэрэ.
Панна Эявін павітала іх, узрадаваўшыся іх прыбыцьцю, бо ня бачыла людзей, магутнейшых за дунаданаў і сьветлых сыноў Эльранда, але ж часьцей за ўсё яе позірк спыняўся на Арагорне. I калі яны селі вячэраць зь ёю, то шмат размаўлялі, бо небагата зьвестак сягнула яе з часоў Тэядэнавага ад'езду, і яе вочы зьзялі, калі яна чула пра бітву ў Хельмавым Яры, і пра поўную паразу ворагаў, і пра вынішчэньне іх, і пра моц караля Тэядэна й ягоных рыцараў, што выехалі насустрач ворагам.