Выбрать главу

Моцная была Цытадэль, недаступная ні для якога войска, калі толькі быў у яе мурах хто здольны трымаць зброю. Хіба вораг наблізіўся б ззаду, ускараскаўся б па схілах Міндолуйну ды прайшоў бы вузкім перашыйкам, што зьвязваў Вартавы адгорак з асноўнаю гарою. Але той перашыек, адгароджаны магутнымі сьценамі, сягаў узроўню толькі пятага ярусу й утыкаўся ў навіслую скалу. На перашыйку стаялі магільні, высіліся купалы маўзалеяў згінулых каралёў і гаспадароў гораду, маўклівыя вартавыя паміж горамі й вежай.

Піпін пазіраў з усё большым зьдзіўленьнем на вялізманы мураваны горад, цудоўнейшы за ўсё, што бачыў да таго, мацнейшы й вялікшы ад Ізенградку й нашмат прыгажэйшы. Аднак насамрэч горад год за годам пусьцеў, занепадаў паціху, і ўжо не было ў ім і паловы насельнікаў, што маглі б жыць тут, не замінаючы адно аднаму. На кожнай вуліцы міналі сядзібы й вялікія дамы, на дзьвярох ці арачных брамах якіх было выбіта шмат прыгожых літараў, вычварных і старажытных з выгляду. Піпін меркаваў: імёнаў вялікіх людзей і родаў, што жылі там калісьці, але тыя маёнткі й сядзібы стаялі маўклівыя, і крокі не адбіваліся на іхніх шырокіх брукаваных дварах, і галасы не напаўнялі іхнія залі, і нічые твары не вызіралі з-за дзьвярэй ці вокнаў.

Нарэшце выехалі зь ценю да сёмай брамы, і цёплае сонца, што сагравала й Фрода на лугох Ітыльёну, асьвятліла гладкія сьцены, і дужыя, укаранёныя ў гару калёны, і вялікую арку з нарожным каменем, вычасаным у падабенства ўкаранаванай ганарлівай галавы. Гэндальф сьпешыўся, бо коней не пускалі ў Цытадэль, і Цяняр на слова свайго гаспадара дазволіў чужым зьвесьці сябе прэч.

Вартавыя ў браме былі апранутыя ў чорнае, а шаломы іхнія мелі дзівосную форму – высокія, з доўгімі нашчочнікамі, шчыльна прылеглыя да твару, а над нашчочнікамі срэбна зіхацелі белыя крылы кірляў, насамрэч срэбныя, з сапраўднага міфрылю, – спадчынны скарб славы мінулых дзён. На чорнай апратцы вышытае Белае Дрэва сьнежна квітнела пад срэбнай каронаю й мноствам шматпраменных зор. Такое адзеньне нашчадкаў Элендыля ніхто цяпер не насіў у Гондары, апрача Варты Цытадэлі перад плошчай Вадаграю, дзе калісьці расло Белае Дрэва.

Падавалася, вестка пра прыбыцьцё падарожнікаў абагнала іх, і прапусьцілі іх адразу, маўкліва й бяз роспытаў. Гэндальф спрытна крочыў праз брукаваны белымі плітамі пляц. Вясёлы вадаграй струменіў зіхоткія кроплі ранішняга сонца, вакол стаўка ляжаў смарагдавы лужок. Над фантанам схілілася мёртвае дрэва, кроплі сумна й ціха падалі зь ягоных голых, паламаных галінаў назад, у чыстую ваду.

Піпін азірнуўся, сьпяшаючыся за Гэндальфам, і падзівіўся: гэтакая журба – чаму пакінулі мёртвае дрэва там, дзе за ўсім астатнім добра даглядаюць?

Зораў сем і сем камянёў Ды парастак Дрэва дрэў.

Словы, што мармытаў калісьці пад нос Гэндальф, раптам згадаліся яму. Але ён ужо апынуўся перад брамаю шырокай залі пад бліскучай вежаю, і ўвасьлед за чараўніком мінуў высокіх, маўклівых вартавых, і крочыў у прахалодныя, гулкія цені каменнага палацу.

Пачалі спускацца па доўгім пустым калідоры, і, пакуль ішлі, Гэндальф казаў напаўголасу Піпіну:

– Асьцярожней з словамі, спадару Перыгрыне! Тут ня месца для легкадумнага хобіцкага нахабства. Тэядэн – добры стары. Дэнэтар – іншай пароды, ганарысты, мудры, чалавек нашмат большай высакароднасьці й улады, хоць і не завецца каралём. Пераважна зьвяртацца ён будзе менавіта да цябе, шмат распытваць, бо толькі ты здольны распавесьці яму пра сына Бараміра. Ён надта любіў яго, можа занадта, і мо асабліва таму, што былі яны дужа розныя. Але ж ён палічыць, што пад маскаю бацькоўскага клопату лягчэй вызнаць жаданае ад цябе, а не ад мяне. Кажы яму ня болей за тое, што ён спытае, і ня згадвай Фродаву мэту. З гэтым я сам разьбяруся й паведамлю, калі надыдзе час. Дый пра Арагорна не кажы анічога, хіба што цябе спытаюць наўпрост.

– Чаму не? Што ня так з Швэндалам? – спытаў Піпін шэптам. – Ён жа хацеў сюды зьявіцца, ці ня так? Дый у любым выпадку, ён прыйдзе неўзабаве.

– Магчыма, магчыма, – вымавіў Гэндальф. – Хоць, калі ён і зьявіцца, тое будзе ў нечаканай для ўсіх манеры, нават для Дэнэтара. I лепей, каб сталася так. Ва ўсялякім выпадку мы пра ягоны прыход прамаўчым.

Гэндальф прыпыніўся перад высокімі дзьвярыма зь сьлігтаванага мэталу.

– Бач, спадару Піпіне, цяпер няма часу навучаць цябе гісторыі Гондару, хоць было б лепей, калі б ты пацікавіўся ёй, заміж як лазіць па птушыныя гнёзды ды бадзяцца па шырскіх гаёх. Рабі, як я сказаў! Наўрад ці мудра прыносіць магутнаму ўладару весткі пра сьмерць спадчыньніка й адначасна пра прыбыцьцё таго, хто хоча абвесьціць сябе каралём. Ці досыць такога тлумачэньня?