Выбрать главу

– Вітаю цябе, кароль Украйны! – вымавіў Тэядэн. – Імчы ж да перамогі! Разьвітайся за мяне з Эявін.

I ён памёр, ня ведаючы, што Эявін ляжыць побач зь ім. А тыя, хто стаяў навокал, заплакалі, паўтараючы:

– Кароль наш Тэядэн! Кароль наш Тэядэн!

Эямэр жа сказаў ім:

Стрымайце свой смутак! Магутны загінуў у славе, годны сустрэўшы кон. Над курганом магільным жанчыны потым адплачуць. Зараз нас кліча бітва!

Але ж сам плакаў, прамаўляючы.

– Няхай ахоўнікі застаюцца тут, – загадаў ён, – ды з пашанаю аднясуць ягонае цела з поля, каб бойка жывых не прыйшла да памерлага. I зь ім аднясіце ўсіх ягоных ваяроў, што ляжаць побач.

Ён зірнуў на забітых, згадваючы іхнія імёны. I раптам заўважыў сястру Эявін, і пазнаў яе. Замёр на момант, нібы працяты ў хвіліну ляманту ў сэрца, і тады сьмяротна пабялеў, халодны гнеў затапіў яго, ваяр нават страціў дар мовы. Адчайнае шаленства апанавала яго.

– Эявін, Эявін! – выгукнуў ён нарэшце. – Эявін, як патрапіла ты сюды? Што за вар'яцтва ці вядзьмарства? Сьмерць, сьмерць, сьмерць нам усім!

Тады, не параіўшыся ані з кім, не чакаючы, пакуль наблізіцца гарадзкая харугва, памчаў да свайго вялікага войска, і задзьмуў у рог, і выгукнуў заклік да атакі. Над полем паляцеў ягоны звонкі голас:

– Сьмерць, сьмерць! Скачыце на сечу, на згубу, да кону сьвету!

I войска рушыла. I рахірымы не сьпявалі болей. "Сьмерць!" – выгукнулі яны адзінагалосна й жудасна, і паскараючыся неадольным прылівам прамчаліся міма загінулага караля на поўдзень.

А хобіт Мэрыядок усё стаяў, і міргаў, і плакаў, і аніхто не загаварыў зь ім, дый не заўважыў увогуле. Ён выцер сьлёзы й нахіліўся, каб падняць зялёную тарчу, што дала яму Эявін, закінуў яе за сьпіну. Тады зірнуў, шукаючы корд, які выпусьціў пасьля ўдару, – бо яшчэ падчас удару рука ягоная анямела, і толькі леваю ён мог карыстацца, – і вось ляжыць ягоны корд, і лязо дыміцца, быццам сухая галінка на вогнішчы, і ўпрост на вачох сталь курчыцца, сьціскаецца й урэшце ўся зьнікае.

Гэтак загінуў меч з Скляпеньняў, праца майстроў Захаду. Але ж лёсам ягоным задаволіўся б той, хто каваў яго павольна ў мінуўшчыне, у Паўночным каралеўстве, калі галоўнымі ворагамі маладога народу дунаданаў былі дзяржава Ангмар і ейны кароль-вядзьмар. Аніякі іншы клінок, хоць бы мацнейшая рука валодала ім, не нанёс бы гэткаму ворагу горшай раны, расьсекшы несьмяротнае цела, разбурыўшы заклён, што злучаў нябачныя сухажыльлі прывіда зь ягонаю воляй.

Людзі паднялі караля і, разаслаўшы плашчы на тронках дзідаў, зрабілі драгі, каб перанесьці яго да гораду, іншыя ж асьцярожна паднялі Эявін і панесьлі ўвасьлед за каралём. Ваяроў жа каралеўскай аховы, палацовых, яшчэ не прыбралі з поля, бо там загінулі сямёра каралеўскіх рыцараў, і сярод іх ляжаў галоўны, Дэорвін. Іх проста паклалі воддаль ад ворагаў і мярзотнага вычварня дый абкружылі дзідамі. Пасьля, калі ўсё скончылася, вярнуліся, расклалі вогнішча й спалілі труп пачвары, а Сьнежнагрыву выкапалі магілу й паставілі над ёю камень з надпісам на мовах Гондару й Украйны:

Верным слугой быў, а пана згубіў, сын Легканога, скакун Сьнежнагрыў.

Зялёная й доўгая трава расла на Кургане Сьнежнагрыва, але заўжды чорнаю й голаю заставалася зямля, дзе спалілі пачвару.

Павольна й сумна крочыў Мэры поруч з тымі, хто нёс загінулых, і болей не зьвяртаў увагі на бітву. Надта стаміўся, яму балела, і члонкі дрыжэлі, нібы ад холаду. З мора прынесла вялікую зьліву, і падавалася: усё ў сусьвеце плача па Тэядэну й Эявін, згасіўшы пажары ў горадзе шэрымі сьлязьмі. Як скрозь туман, хобіт пабачыў першы гуф гондарскага войска. Ваяры наблізіліся, і Імрахіль, князь Дол Амрату, выехаў наперад і спыніў каня.

– Што за ноша ў вас, людзі Рохану? – выклікнуў ён.

– Кароль Тэядэн – нашая ноша, – адказалі яны. – Ён памёр. Але зараз кароль Эямэр вядзе нас на бітву, ягоны белы прапар на шаломе плынее па ветры.

Тады князь сышоў з каня й укленчыў перад драгамі, каб ушанаваць караля, ягоную адвагу й майстэрства ў бітве, і заплакаў. А падняўшыся, зірнуў на Эявін і зьдзівіўся.

– Мае вочы ня маняць мне? Жанчыну я бачу? Нават і панны рахірымаў прыйшлі на дапамогу нам у час нашай бяды?

– Не, толькі яна, – адказалі яму. – Панна Эявін, сястра Эямэра, і мы ня ведалі дагэтуль пра тое, што яна з намі, і цяжка тужым.