– Вось варожая праца! – уздыхнуў Гэндальф. – Гэткае любіць ён, каб на сьмерць біліся сябры, каб адна вернасьць, заблытаўшыся, паўставала на другую.
Гэндальф сьпешыўся й загадаў Ценяру вярнуцца ў стойла.
– Сябра мой, – сказаў яму, – мы мусілі даўно выехаць на поле, але ж іншае затрымлівае мяне. Аднак хутка зьявіся на мой заклік!
Прайшлі за дзьверы й пачалі спускацца па стромым пакручастым шляху. Днела. Павольна высьвятляліся высокія калёны й статуі пааберуч, нібы шэрыя прывіды.
Раптам цішыню парушылі выгукі й бразгат клінкоў. Гэткія гукі не чуваліся ў сьвятым месцы з часоў збудаваньня гораду. Нарэшце хобіт з чараўніком сягнулі Рат Дынену й засьпяшаліся да Скляпеньня Намесьнікаў, якое вялізным купалам лунала наперадзе ў паўзмроку.
– Спынецеся! Спынецеся! – закрычэў Гэндальф, кідаючыся да каменнай лесьвіцы перад дзьвярыма магільні. – Спынеце вар'яцтва!
Бо на лесьвіцы стаялі пакаёўцы Дэнэтара зь мечамі й паходнямі ў руках, а на верхняй прыступцы самотны Бэрэганд, апрануты ў чорнае й срэбнае вартаўніка Цытадэлі, трымаў праход супраць пакаёўцаў. Ужо два зь іх загінулі пад ягоным мечам, запляміўшы сьвятую зямлю крывёю, а астатнія пракліналі яго, мянуючы злачынцам ды здраднікам свайго гаспадара.
Калі Гэндальф зь Піпінам падбягалі, то пачулі зь Сядзібаў Памерлых голас Дэнэтара:
– Хутчэй, хутчэй! Выконвайце мой загад! Забіце ж вылюдка! Ці ж мне самому ўсё рабіць?
Дзьверы, якія трымаў Бэрэганд левай рукой, расчыніліся, і вось перад ім паўстаў гаспадар гораду, высокі й люты. Полымя палала ў ягоных вачох, і ў руцэ ягонай блішчэў меч.
Але Гэндальф скочыў па прыступках, і людзі адсунуліся назад, прыкрываючы вочы, бо ягоны прыход выбухнуў белым сьвятлом сярод цемры, у вялікім гневе зьявіўся ён. Дэнэтар замахнуўся, а Гэндальф падняў далонь, і ў замаху меч Дэнэтараў узьляцеў з рукі й за сьпінай бразнуўся сярод ценяў у магільні, і Дэнэтар адсунуўся на крок перад Гэндальфам, уражаны.
– Што гэта, вашамосьць? – спытаў чараўнік. – Сядзібы Памерлых – ня месца жывым. I чаму людзі б'юцца тут, сярод сьвятога, калі досыць боек перад брамаю? Ці Вораг наш сягнуў нават Рат Дынену?
– Зь якога часу гаспадар Гондару мае адказваць перад табою? – вымавіў Дэнэтар. – Ці няма ў мяне ўлады над маімі слугамі?
– Можа, і ёсьць, – адказаў Гэндальф. – Але ж іншыя могуць аспрэчыць тваю волю й уладу, калі ты кіруеш на ліха й вар'яцтва. Дзе твой сын, дзе Фарамір?
– Ён ляжыць у скляпеньні. Ён гарыць, ужо гарыць. Яны запалілі полымя ў ягоным целе. Неўзабаве ўсё запалае. Захад ня вытрымаў. Яго паглыне вялікае полымя, і ўсё скончыцца. Попел! Застануцца толькі попел і дым на ветры!
Гэндальф, убачыўшы, што вар'яцтва завалодала намесьнікам, і баючыся, што ён учыніў ліхое, памкнуўся наперад з Бэрэгандам і Піпінам поруч, а Дэнэтар адсоўваўся, адступаючы, пакуль не апынуўся побач з каменным сталом. Там ляжаў Фарамір, яшчэ ў ліхаманкавым сьне. Дровы грувасьціліся пад сталом і на ім высачэзным кастром, аблітым алеем. Нават адзеньне Фараміра й коўдра ягоная змоклі. Але ж полымя да яго паднесьці не пасьпелі. Тады Гэндальф паказаў сілу, схаваную ў ім – як сьвятло ягонае хавалася пад шэраю корзнаю. Узьляцеў на кучу дроваў, лёгка падняў параненага, саскочыў і панёс да дзьвярэй. А Фарамір застагнаў і паклікаў бацьку ўва сьне.
Дэнэтар уздрыгнуў, быццам абуджаны з дрымоты, і полымя згасла ў ягоных вачох, і ён заплакаў, просячы:
– Не адбірайце ў мяне майго сына! Ён кліча мяне!
– Ён кліча, – згадзіўся Гэндальф, – але ж табе нельга набліжацца да яго пакуль. Бо сьмерць блізкая да яго й яму зараз патрэбнае лекаваньне. Магчыма, ён і не пераможа. А твая справа – бітва за твой горад, і магчыма, сьмерць чакае цябе там. Ты ведаеш тое ў сваім сэрцы.
– Мой сын не прачнецца, – запярэчыў Дэнэтар. – Навошта біцца? Нашто цягнуць жыцьцё? Чаму нам ня рушыць у сьмерць поруч?
– Ня дадзеная табе ўлада, намесьнік Гондару, над гадзінай сваёй гібелі, – абвесьціў яму Гэндальф. – Толькі паганскія каралі пад ценем чорнай моцы рабілі так, забіваючы сябе ў адчаі й пысе, забіваючы родных, каб палегчыць сваё разьвітаньне з жыцьцём.
Тады выйшаў за дзьверы з Фарамірам на руках, паклаў на драгі, на якіх прынесьлі воя й якія зараз стаялі на ганку. Дэнэтар крочыў сьледам і паўстаў, трапечучы, узіраючыся ў твар сына. I на момант, калі ўсе замёрлі, гледзячы на намесьніка, той завагаўся.
– Дык хадзем жа! – прапанаваў Гэндальф. – Бітва чакае нас. I ты шмат яшчэ можаш зрабіць для ўсіх.
I тады Дэнэтар засьмяяўся. Выпрастаўся зноў, высокі й ганарлівы, і, адступіўшы хутка да стала, схапіў зь яго падушку, на якую клаў галаву. Падышоў да дзьвярэй, адкінуў покрыва прэч, і – зірніце! – у руках ягоных апынуўся палантыр. Падняў яго, і прысутным падалося, што шар зазьзяў знутры, і худы твар гаспадара асьвятліўся барвовым вогнішчам і нібыта стаў вычасаным зь цьвёрдага каменю, рэзкі ад чорных ценяў, шляхетны, ганарысты й жудасны. Вочы ягоныя заблішчэлі.