– Вашаць злуецца на мяне, спадару Гэндальфе? – спытаў ён нарэшце, калі слуга-правадыр выйшаў ды зачыніў дзьверы. – Я вельмі стараўся.
– Сапраўды! – і Гэндальф нечакана зарагатаў.
Падышоў да Піпіна, стаў побач, паклаў руку яму на плячо й скіраваў погляд у вакно. Хобіт зьдзіўлена падняў галаву, бо сьмех гучаў насамрэч лёгка й радасна. На твары ж бачыўся толькі клопат і смутак. Аднак, прыгледзеўшыся, хобіт уцяміў, што пад маскаю клопату плёскаецца сапраўдны вадаграй весялосьці. Напэўна, усё каралеўства сьмяялася б, каб той вадаграй вырваўся вонкі.
– Насамрэч, ты справіўся так добра, як мог! – сказаў чараўнік. – Спадзяюся, табе не давядзецца болей апынуцца заціснутым паміж двума такімі жудаснымі старымі. Усё-ткі ўладар Гондару выведаў у цябе болей, чым ты здагадваесься. Ты не схаваў таго, што не Барамір вёў вас ад Морыі, што нехта высакародны сярод вас кіруецца ў Мінас Тырыт і што ў яго знакаміты меч. Людзі Гондару памятаюць старыя паданьні й часьцяком разважаюць над імі, а Дэнэтар з часу Бараміравага сыходу шмат думаў над прароцтвам і над "Конам, вінным Ісільдару".
Дэнэтар не падобны на людзей нашага часу, Піпіне, і якім ні быў бы ягоны радавод, нейкім чынам амаль чыстая кроў Захаду цячэ ў ягоных венах – і ў венах ягонага сына Фараміра таксама. Ды не ў Бараміры, якога бацька любіў болей. У Дэнэтара пранізьлівы позірк, і бачыць ён далёка. I калі ёсьць на тое ягоная воля, працінае шмат таго, што адбываецца ў думках людзей, нават тых, хто жыве далёка. Цяжка падмануць яго й небясьпечна нат спрабаваць.
Запомні гэта! Бо цяпер ты пакляўся служыць яму. Ня ведаю, як тое легла ў тваю галаву ці на сэрца. Але атрымалася файна. Я ня стрымліваў цябе, бо шляхетнасьць нельга стрымліваць парадай халоднага розуму. Твой учынак крануў яго, дый таксама (ты ўжо прабач) павесяліў. Ну, урэшце, ты цяпер вольны рушыць куды заўгодна па Мінас Тырыце, калі не на службе. Бо ёсьць жа й іншы бок у гэтай справы. Ты падуладны яму, а ён на тое не забудзецца. Дык пасьцеражыся!
Ён змоўк і ўздыхнуў.
– Ну, няма сэнсу дачасна баяцца таго, што прынясе раніца. Дый яшчэ цягам мноства дзён заўтра будзе горшым за сёньня. I я анічога болей не магу зрабіць, каб выправіць тое. Партыя ўжо расстаўленая на дошцы, фігуры рухаюцца. А фігура, якую я хацеў бы пабачыць болей за ўсё, – Фарамір, цяпер спадчыньнік Дэнэтара. Ня думаю, што ён у горадзе, але ж часу бракуе зьбіраць навіны. Мушу ісьці, Піпіне. Наведаю раду ў намесьніка дый вызнаю, што здолею. Вораг першы зрабіў ход у гэтай гульні, і ад яго залежыць, якім будзе пачатак партыі. Нават і ніжнікі ў ёй, хутчэй за ўсё, пабачаць ня меней за вышнікаў, Перыгрын, сын Паладына, ваяр Гондару. Таму вастры меч!
Гэндальф пакрочыў да дзьвярэй. Ля іх прыпыніўся, павярнуўся.
– Я сьпяшаюся, Піпіне. Зрабі ласку, калі выйдзеш у горад. Нават перад адпачынкам, калі ты ня надта стомлены. Адшукай Ценяра, зірні, як яго ўладкавалі. Тутэйшы народ добры да ўсялякай жывёлы, бо мудры й добразычлівы, але ж мае небагата досьведу ў абыходжаньні з коньмі.
Гэндальф сышоў, і не пасьпеў зьнікнуць, як пачуўся ясны звонкі гук звона цытадэльнай вежы. Тройчы прабомкаў ён, нібы срэбра пралілося ў паветра, і тады змоўк – надышла трэцяя гадзіна ад усходу сонца.
Праз хвіліну Піпін падышоў да дзьвярэй, спусьціўся па лесьвіцы й выбраўся на вуліцу. Сонца цяпер праменіла й сагравала, ад вежаў ды высокіх гмахаў цягнуліся на захад доўгія выразныя цені. Сярод блакіту нябёсаў узвышалася белай каронаю гара Міндолуйн. Па вуліцах места сьпяшаліся туды й сюды ўзброеныя людзі, бо гадзінны звон азначаў для іх зьмену службы й варты.
– Паводле шырскага адліку, я сказаў бы, цяпер дзевяць гадзінаў, – прамовіў Піпін уголас сам сабе. – Якраз часінка для добрага сьняданку ля адчыненага вакна, пад вясновым сонейкам. А сьняданак не пашкодзіць, зусім не. Ці маюць гэтыя людзі ўвогуле сьняданак? Мо ягоны час ужо скончыўся? А калі ў іх абед і дзе?
Тут ён заўважыў чалавека, апранутага ў чорнае зь белым, які ішоў насустрач па вузкім завулку ад цэнтра Цытадэлі. Піпін пачуваўся самотным і вырашыў загаварыць зь незнаёмцам, калі той наблізіцца, але пачынаць самому не давялося. Чалавек ішоў проста да яго.
– Вашаць – Перыгрын паўросьлік? – спытаў ён. – Мне казалі, ты прынёс клятву вернасьці намесьніку й гораду. Вітаем!
Ён працягнуў руку, і Піпін яе паціснуў.
– Маё імя – Бэрэганд, сын Бэрэнара. Я маю вольны час гэтым ранкам, і мяне паслалі, каб я навучыў цябе споклічам ды распавёў пра шмат рэчаў, пра якія ты, безумоўна, жадаеш ведаць. А сам я з задавальненьнем вызнаю пра вашаць. Бо аніколі раней мы ня бачылі паўросьліка ў нашай краіне, і хоць да нас даходзілі чуткі, мала гаворыцца пра ваш народ у гондарскіх паданьнях. I болей за тое, ваша – сябра Мітрандыра. Ці добра яго ведаеш?